1.انجام غسل
2. پوشیده پاکیزهترین جامهها
3. استعمال عطر
4. روزه گرفتن (مستحب)
5. زیارت اهل قبور
5. چهار رکعت نماز: چهار رکعت نماز با دو سلام (بعد از هر دو رکعت یک سلام)، در رکعت اول؛ بعد از حمد ده مرتبه سوره «قدر» و در رکعت دوم؛ بعد از حمد ده مرتبه سوره «کافرون» و در رکعت سوم؛ پس از حمد ده مرتبه سوره «توحید» و در رکعت چهارم؛ بعد از حمد ده مرتبه سوره «فلق» و سوره «ناس» و در پایان نماز سجده شکر که در انتهای آن این دعا خوانده شود: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ والِ مُحَمَّدٍ الاوَضِیآءِ الْمَرضیّینَ و عَلی جمیع اَنْبیآئک وسلکَ بِاَفْضَلِ صَلَواتِکْ و بارِکْ عَلَکْهِمْ بِاَفْضَلِ بَرَکاتِکَ وَ صَلِّ عَلی اَرْواحِهِمْ و اَجْسادِهِم اَللّهُمّ بارِکْ عَلی مُحَمَّدٍ والِ مُحَمَّدٍ و بارِکَ لَنا فی یَومِنا هذَا الّذَی فَضَّلْتَهُ و کَرَّمتَهُ و سرَّفتَهُ و عَظَّمْتَ خَطَرَهُ اَللّهُمَّ بارِکْ لی فیما اَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتّی لا اَشْکُرَ اَحَداً اغَیَرَکَ و وَسِّعْ عَلَیَّ فی رِزْقی یا ذَاالجَلالِ والاکْرامِ اَللّهُمّ ما غابَ عَنّک فَلا یَغیبَنَّ عَنّک عَونُکَ و حْفِظُکَ وما فَقَدْتُ مَنْ لا مِنْ شَیءٍ فَلا تُفقدلی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتّی لا اَتَکَلَّفَ ما لا اَحْتاجُ اِلَیهِ یاذَاالجَلالِ والاِکرام. خدایا درود فرست بر محمد و خاندان محمد آن جانشینان پسندیده و بر همه پیامبران و رسولانت با برترین درودهایت و برکت فرست بر آنان با برترین برکتهایت و درود فرست بر روانهایشان و پیکرهایشان خدایا برکت فرست بر محمد و خاندان محمد و برکت ده بما در امروزمان که برتری اش دادی و گرامیاش داشتی و شرافتش دادی و بس بزرگ گرداندی قدر و منزلتش را، خدایا برکت ده به من در آنچه نعمت رساندی با آن به من تا سپاسگزاری نکنم به احدی جز تو، وسعت ده بر من در روزیم ای دارای برجستگی و گرامی دارندگی خدایا آنچه غایب شده از من پس مبادا غایب شود از من کمک و نگهداریات و آنچه گم کردم از چیزی پس گم مکن مرا از کمکت بر آن تا نکشم رنج غیرعادی آنچه را که نیستم نیازمند به آن، ای دارای برجستگی و گرامی دارندگی».
و دراین روز بسیار بگویید : یا ذالجلال والاکرام
و دراینوقت بسیار بگویید«یا مقلب القلوب و الابصار. یا مدبر اللیل و النهار. یا محول الحول و الاحوال. حوّل حالنا الی أحسن الحال».
پیراستگی و نظافت:
اسلام نیز به عید نوروز 11آداب و سنن زیبا و غنی را تزریق کرده است، یکی از آنها پیراستگی نظافت و بهداشت است که در میان ایرانیان به خانه تکانی معروف شده است، بدون شک اسلام دین بهداشت و نظافت و پیراستگی است و «ویلدورانت» می گوید: فرانسوی ها توالت نداشتند و ساخت آن را از مسلمین یادگرفتند همچنین درجنگ های صلیبی وقتی مسلمین شکست خوردند، در بین ارتش مسیحیان نفوذ کردند و فرمانده ارتش مسیحیان اعلام کرد باید مسلمین را شناسایی کنیم و راه شناخت آنها از میان مسیحیان این است که هر که بوی عطر و تمیزی می دهد مسلمان است و هر که بوی عرق و کثیفی می دهد مسیحی است، چون اسلام به پاکی و پاکیزگی توجه زیادی دارد، لذا پیراستگی و نظافت را اسلام به عید نوروز و آداب آن ترزق کرده که بسیار زیبا است.
محاسبه نفس :
از آدابی که در بین کاسبان و تاجران و رعایت میشد، محاسبه مالی است که قاعدتا در اول سال مطرح است و توده های مردمی که دستی بر اقتصاد دارند قبل و در آستانه عید دست به محاسبه مالی میزنند که از نظر اسلام اگر برای خارج کردن خمس و زکات و حقوق دیگر باشد واجب شرعی است، نکته اینجا است که اسلام یاد میدهد در پایان سال همانطور که محاسبه مالی می کنیم محاسبه نفسانی کنیم یعنی یک سال عمر خود را مورد بازبینی قرارداده و قبل از آنکه به حساب ها رسیدگی کنند به حسابمان رسیدگی کنیم.
دید و بازدید:
از سنت های بسیار ارزشمند فرهنگ اسلامی است وکسی که مومنی را زیارت کند،گویا خدا را در عرش زیارت کرده و کسی که در راه دیدن مومن به مشکلی برخورد کند خدا هفتاد مشکل از او را برطرف می کند.
صلح و آشتی:
از آداب و سنن دیگر نوروز صلح و آشتی دادن است که میان ایرانیان رسم است، دل های کینه ورز را به هم نزدیک می کردند و صلح می دادند و این از پیام های بسیار ارزشمند قرآن است که بین مومنین صلح ایجاد کنید تا روابط اصلاح شود.
نو پوشی، تمیز پوشی، مصافحه و معانقه:
از دیگر آداب اسلامی تزریق شده در عید نوروز نو پوشی و تمیز پوشی است که از ارزش های بزرگ اسلام است و همچنین بوسیدن از آداب دیگر آن است، البته دین اسلام جامع است و برای همه کلان رفتارهای انسانی و ریزه کاری های انسان برنامه دارد، لذا برای بوسیدن نیز برنامه دارد و این نکته گفتنی است و باید توجه کرد که دین اسلام می فرماید بوسیدن پدر و مادر عبادت است و بوسیدن فرزندان درجات بهشت را بالاتر می برد و در معارف اسلامی، بین اجر و درجه مثل نظامیان تفاوت است، گاهی کسی کاری می کند که برای یک بار ارج مینهند و گاهی کاری میکند که درجه میدهند و تا آخر عمر از آن درجه بهرهمند است، لذا در اسلام بوسیدن سفارش شده و در معارف اسلامی گفته شده که بوسیدن، عقده زدایی میکند و بوسیدن پیام ساکت محبت است. ثواب دارد چون پیشانی جای سجده خدا و عبادتگاه خدا است که بوسیده میشود، همچنین مصاحفه و دست دادن از آداب دیگر عید است و در روایات آمده تا دستان مومنین در دست یک دیگر است همچون برگ پاییز گناهانشان می ریزد.
سفر کردن :
سفر کردن از آداب دیگر است و از لازمه های زندگی بشر میباشد و همواره هجرت ها در طول تاریخ تمدن ساز و تمدن پرور بوده است و سفر ها در ایام عید با هدف صله رحم، تفریح و یا زیارت انجام می شود که بسیار نیکو است.
زیارت اهل قبور:
یکی از چیزهایی که اسلام به نوروز تزریق کرده صله قبور است و این که مردم از اموات و گذشتگان یاد می کند این سنت از ادیان الهی است و مختص به اسلام نیست . زیارت قبور سنت بسیار شایسته و بایسته است.
دعای هنگام تحویل سال:
یکی از زیباترین چیزهایی که اسلام به عید نوروز تزریق کرده، قرین شدن تحویل سال با دعا است و پیوند تحویل با دعا از افتخارات اسلام است که این سنت باستانی را بازسازی کرده است و یکی از لحاظات نورانی وشکوهمند لحظه تحویل سال در زیارتگاه های معصومین(ع) است، لحظات خاص نیایش و کرنش در برابر خدا که اسلام به عید نوروز تزریق کرده است که هزاران هزار نفر لحظات تحویل سال را در جوار حرم اهل بیت(ع) با حالات دعا و نیایش آغاز می کنند.
هدیه دادن به دیگران:
یکی از آداب دیگری که همواره در عید نوروز وجود داشته، هدیه دادن است که به شکلی شایسته است البته در نوروز باستان فرودستان هدیه می دادند و اسلام آن را دگرگون کرده است و بزرگان به بینوایان و مسکینان هدیه می دهند که با ساز و کار اسلام همسانی عمیقی دارد.
انتقال ارزشها به نسل جوان:
بدون شک راه انتشار حق مانند راه انتشار باطل است و باید امروز از طریق شیوههای روز دنیا معارف خود را به مردم معرفی کنیم و باید یاد بگیریم که چگونه دین خود را تبلیغ کنیم، چون حق با دین اسلام است و در دورن آدمی نفوذ می کند و تنها کافی است، این بیانات حق به گوش جهانیان رسانده شود خودش در قلوب مردم نفوذ می کند.
از امام صادق همچنین روایت کرده اند که درنوروز خودرا شسته وبهترین وتمیز ترین لباسهای خود را بپوشید وخویش را آراسته کنید وبعد از خواندن نوافل ظهر وعصر چهار رکعت نماز بخوانید به این صورت که دررکعت اول بعد ازحمد ، ده مرتبه سوره قدر ودررکعت دوم بعد ازحمد ده مرتبه سوره کافرون ودررکعت سوم بعد ازحمد ده مرتبه سوره توحید ودررکعت چهارم بعد ازحمد ده مرتبه سوره معودتین ( ناس وفلق ) را خوانده و بعد از سلام سجده شکر بجای آوردید ( دعای بعد از آن صفحه دویست وپانزده کتاب چشمه رستگاری ) و دراین روزبسیار بگویید : یا ذالجلال والاکرام.همچنبن دعای معروف یا مقلب القلوب والابصار ... از علامه مجلسی درهنگام تحویل سال تاکید شده است ودراین زمینه آورده اند که این دعا را زیاد بخوانید ودربعضی نسخه ها ، سیصد وشصت وشش و دربعضی نسخه ها سیصد وشصت وپنج ،مرتبه وارد شده است (منظورخواندن این دعا به به تعداد روزهای سال است، ممکن سال کبیسه باشد) از آداب نوروز روزه وارد شده وهمچنین یاد آوری مرگ ومعاد ، چراکه چرا نوروز یادآور معاد ودگرگونی طبیعت است. به نظر نمیرسد که یادآوری رستاخیزوروزحساب وکتاب ما راازپرداختن به زیباییها دورکند بلکه بعکس شادیها ماراجهت دارمیکند وبه یادمان میاندازد که همه چیزفانی است وباید ازگذرایام خوب استفاده کنیم ازبعد ماورائی میتوان گفت هشداری است که مدیریت زمان درهمه برنامه ها داشته باشیم، به همین علت است که توصیه موکد شده که گذشتگان رایاد کنید وبه مقابروآرامگاهایشان سربزنید وبرای آنان خیرات ومبرات کنید تا یادمان نرود که مانیزمسافریم وازاین پس با حساب وکتاب بهتری زندگی کنیم وبا اعتدال طبیعت ما نیزبه اعتدال خود نزدیکترشده ودرادامه حرکتمان دقیق ترطرح وبرنامه ریزی کنیم
از امیر المومنین علی (ع)حدیثی واردشده که فرمودند برای دفع تمام بیماریها وآفات به مدت یکسال باید که درنوروز(روز اول فروردین) هفت سین را با مشک وزعفران برظرف چینی سفید نوشته وسپس آنرابا گلاب ، شسته بنوشی تا انشاالله سال دیگر ازهربلا محفوظ باشی وهفت سین این است : سلام قولا من رب رحیم .سلام علی نوح فی العالمین .سلام علی ابراهیم .سلام علی موسی وهرون .سلام علی ال یاسین .سلام علیکم فدخلوها خالدین. سلام هی حتی مطلع الفج. (البته دربعضی نسخه ها بجای سلام علیکم طبتم فدخلوها خالدین آیه سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدا آمده است)
طریقه وفلسفه چیدمان سفره نوروزی : پس از گستردن سفره آیینه وقرآن وظرفی ازآب ،هفت سین خوراکی را به این ترتیب وبا قصد ونیت خاص که به اختصار توضیح داده میشود بر سرسفره قرا رمیدهیم :
ا-سنجد ( نماد خرد گرایی ودعوت به عقل )
2-سیب ( نماد صحت وسلامت فرد وجامعه )
3- سبزه ( نماد خوش خلقی وایثار)
4- سمنو ( نماد قدرت ومبارزه وضعف )
5- سیر ( نماد نگهداشت حق وحقوق افراد وعدم تجاوز به حقوق دیگران است)
6-سرکه :( سرکه نماد پذیرش ناملایمات )
7-سماق :( سمبل امید وصبر)
سکه را برآن باید اضافه کنند تا نمادی از ثروت باشد
آیینه: نمادی از وجدان و بازتابِ اندیشه، گفتار و کردار آدمیمیباشد
تخم مرغ: نمادی است از زایش.
ماهی:نمادی است برای زنده نگاه داشتن سفره هفت سین.
شمع: نمادی است برای روشنایی.
دیوان حافظ: ایرانیان همواره از دیوان حافظ به عنوان آرامش دهنده و مسکن قلب ، در زمان ناراحتی ها و غم استفاده می کردند. و وجود این کتابدر سفره هفت سین نمادی است برای گوش فرادادن به نصیحت ها و اندرزهای بزرگان.
نقل و شیرینی هم نشانه شیرین کامی است.
هفت سلام قرانی
«سَلامٌ قَوْلاً مِنْ رَبِّ رَحیمٍ»
درودی است که از جانب بی همتا خداوند، ارسال می شود؛ بی آنکه واسطه ای پیام آور این محبت باشد.
«سَلامٌ هِیَ حَتّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ»
برکت و سلام در پرده شب هایی است که به بیداری دل، زنده می داریم تا تولد سپیده، افق را چراغانی کند.
«سَلامٌ عَلی نُوحٍ فِی الْعالَمینَ»
«سلام» و «رحمت» خداوند جاری است تابنده بر نوح؛ او که سکان کشتی رسالت را رو به سمت ساحل توحید، به دست گرفت.
«سَلامٌ عَلی إِبْراهیمَ»
و ابراهیم که برای شکستن شرک، مجسمه های سنگی را تبر زد.
«سَلامٌ عَلی مُوسی وَ هارُونَ»
و موسی که از کفر و بهانه های بنی اسرائیل، نبوتش را به ستوه نیامد و هارون که حق برادری را به جای آورد.
«سَلامٌ عَلی آلِ یاسینَ وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلینَ»
«سلام» و «رحمت» خداوند بر «آل یاسین» و جامعه انبیا، رسولان حقیقت که امانتدار الهام الهی بودند تا فطرت پرستش را از حوالی لانه بت ها و بیراهه مکاتب و جهل و خرافات دور سازند.
انشاءالله سال جدیدسال خوب وخوش وسال موفقتهابرای همه باشد .آمین