فرهنگ اصیل ما تأکید زیادی بر زندگی جمعی دارد. به همین دلیل، از هر فرصتی برای کنار هم جمع کردن آدم ها استفاده می کند. از جمله این فرصت ها شب یلدا است.

هر انسانی در زندگی با سختی هایی روبرو می شود و موانعی سر راه زندگی اش قرار می گیرد؛ آنچه اهمیت دارد، تدبیرهایی است که به کار می گیرد، تا مشکلات را پشت سر گذاشته و به هدفش برسد. از میان تمام انسان ها، پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله) با بیشترین مشکلات روبرو بودند.

معرفی چند تن از دشمنان و قاتلان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و سرنوشت شوم آنان در این جهان را در این گزارش بخوانید.
 
- ابن حوزه
عبدالله بن حوزه تمیمی، از هتاکان لشگر عمربن سعد در کربلا که مورد نفرین امام علیه السلام قرار گرفت. وی از قبیله بنی تمیم بود که نامش «ابن جوزه» در برخی نقل‌ها و «تیمی» هم آمده است.

بیانات منتشرنشده حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره وداع باماه مبارک رمضان دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای بخشی هایی از بیانات منتشر نشده رهبر معظم انقلاب اسلامی در باره وداع با ماه مبارک رمضان را منتشر کرد.

بخش هایی از رمان خواندنی «قدیس» اثر ابراهیم حسن بیگی

امام کاظم علیه السلام، غسل و احیاء در شب قدر را برای خروج از گناهان توصیه نموده است.گویی زنده نگاه داشتن این شب،خزان گناهان خواهد بود.

چند سالی است که "لیلة الرغائب" از جنبه خصوصی خارج شده و بُعد عمومی پیدا کرده است. و این اتفاقی مبارک است به شرط آن که از معنای واقعی آن دور نشویم.

تقریبا نیمی از افراد در آستانه ی سال نو تصمیمات جدیدی برای تغییر می گیرند، شبیه همان تصمیم هایی که مثلا از ابتدای هفته یا اول این ماه فلان کار را انجام میدهم یا نمی دهم،

در بعضی از روایات درباره ماه ذی‌الحجه آمده است، شب‌های ده‌گانه‌ای که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، 

شعر در مصیبت امام جعفر صادق (ع)

       عرش منصور ز ظلمت شده لرزان امشب        فرش آشوب و فلک و اله و حیران امشب

        صادق آل نبی را بنمودی مسموم               شیعیان زین غم عظمی همه گریان امشب

با گذران شب و روز؛ ماهها و سالهای متوالی شکل می گیرند. خواه ناخواه ایام و اوقات سپری می شوند. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است نحوه سپری شدن آنهاست. کوله باری مملو از دستاوردهای مادی و معنوی حاصل بهره مندی از زمان و فرصت هاست.

لحظاتي كه نشستي بغل بستر من

اين قَدَر گريه نكن فاطمه جان در بر من

با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان تمامی مسلمانان در سراسر دنیا روزه گرفته و در این ماه بیش از پیش به عبادت پروردگار خود می پردازند و روح خود را صیقل می دهند. اما روزه نه تنها بر روح انسان تاثیر دارد بلکه تاثیرات شگرفی نیز بر جسم و سلامت انسان به دنبال دارد.

اوج قدرت تاکتیکی و شکل مبارزه با کفر و طاغوت را می توان در زندگی موسی بن جعفر علیهماالسلام مشاهده کرد. می توان گفت یکی از قدرتمندترین حکومت ها، در زمان ایشان بود که آن زمان به دست خلفای بنی العباس بود. آن هم نه افراد عادی بلکه موجودات پلید و خبیثی همچون منصور دوانیقی و هارون الرشید که تسلط و قدرت آنان به گونه ای بود که در تاریخ دیده می شود که شیعیان آن حضرت از ایشان با نام عبدصالح و الرجل نام می بردند. از سوی دیگر بعد از شهادت پدر گرامیشان در شیعه فرقه ها و نحله های مختلفی مانند فطحی ها ایجاد شد که به موجب آن یکپارچگی و قدرت متمرکزی را برای شیعه ایجاد نمی کرد.

 هفتمین ماه از سال هجری قمری رجب نام دارد که نباید فضیلت آن را به بوته فراموشی سپرد زیرا در میان ماههای دوازده ‏گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههای دیگر از حرمت و قداست ‏برخوردار می ‏باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کریم با تعبیر «حرم‏» یعنی برخوردار از حرمت ‏یاد شده است که یکی از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام می ‏باشد.

از خدا بترس تا از تو بترسند

دهمین امام هدایت، امام علی النقی علیه السلام در تمام مدت رهبری آسمانی خویش، بر آسمان زندگی بشریت فروغ هدایت پاشید و خورشیدوار گمشدگان وادی غفلت و حیرت و گرفتاران کویر شرک و بیداد را رهایی بخشید. از آن حضرت سخنان گهربار زیبایی به یادگار مانده است که تشنگان حق و حقیقیت را کوثری گواراست.

در روایتی نورانی از آن حضرت نقل شده است که فرمودند:  «من یتّق الله یتّقى ومن یطع الله یطاع»؛(1)

"رجب"، ماه خداست؛ ماه پر بركتی است كه اعمال بسیاری برای آن ذكر شده است. باید خود را در دریای زلالش بشوییم تا پاک شویم. پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: هر كس یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودی خدا می شود و غضب الهی از او دور می گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته می شود.

با مرور روایات برجای مانده از امام باقر و امام صادق (علیهما‌السلام) می‌توان دریافت که منبع اصلی این احادیث پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) است. از این رو این روایات در منابع اهل سنت نیز دیده می‌شود. بنابراین ماه رجب و روایات مرتبط با آن می‌تواند یکی از محورهای مشترک میان مذاهب اسلامی باشد.

ماه رجب پیش از اسلام نیز دارای حرمت بوده است. پس از ظهور اسلام رجب ماه حرام قرار داده شد تا عمره کعبه بجای آورده شود. البته زیارت امام رضا (علیه‌السلام) در این ماه نیز حسنه عمره را دارد. این ماه دالان ورود به رمضان است.

ویژگی‌ها و آثار مترتب بر ماه رجب

ماه رجب یکی از ماه های با فضیلت است و روایات بسیاری در فضایل آن بیان شده است. چرا که خداوند در قرآن چهار ماه را حرام معرفی می‌کند که یکی از آن‌ها ماه رجب است.

نوروز دراسلام

نوروز واژه‌ای است مركب از دو جزء كه روی هم به معنای روز نوین است و بر نخستین روز از نخستین ماه سال خورشیدی آن گاه كه آفتاب به برج حمل انتقال می‌‌‌یابد گذارده می‌شود.

"نوروز" را ایرانیان گرامی می‌دارند و آیینی است كهن كه گرچه طی هزاران سال دگرگون یافته،‌ اما هرگز از میان نرفته و از سوی اقوام و مذاهب مختلفی كه در سرزمین ایران حضور پیدا كرده‌‌اند،

دلیل بزرگداشت اربعین چیست‌؟

اعتبار اربعین امام حسین(علیه‎السلام) از قدیم الایام میان شیعیان و در تقویم تاریخی‌ وفاداران به امام حسین(علیه‎السلام) شناخته شده بوده و است‌. کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی که حاصل گزینش دقیق و انتخاب معقول شیخ طوسی از روایات‌ فراوان در باره تقویم مورد نظر شیعه در باره ایام سوگ و شادی و دعا و روزه و عبادت است‌، ذیل ماه «صفر» می‌نویسد: نخستین روز این ماه (از سال 121)، روز کشته شدن زید بن علی بن الحسین است‌.

واژه عيد در اصل از فعل عاد (عود) يعود اشتقاق يافته است. معاني مختلفي براي آن ذکر کرده‏اند، از جمله: «خوي گرفته‏»، «هر چه باز آيد از اندوه و بيماري و غم و انديشه و مانند آن‏»، «روز فراهم آمدن قوم‏»، «هر روز که در آن، انجمن يا تذکار فضيلت مند يا حادثه بزرگي باشد»، گويند از آن رو به اين نام خوانده شده است که هر سال شادي نويني باز آرد. (1)
ابن منظور در لسان العرب گفته است که برخي بر آن هستند که اصل واژه عيد از «عادة‏» است، زيرا آنان (قوم)، بر جمع آمدن در آن روز، عادت کرده‏اند. (2)
چنانکه گفته شده است: القلب يعتاده من حبها عيد.
و نيز يزيد بن حکم ثقفي در ستايش سليمان بن عبد الملک گفته است:
امسي باسماء هذا القلب معمودا اذا اقول صحا يعتاده عيدا (3)
به گفته ازهري: عيد در نزد عرب، زماني است که در آن شادي‏ها و يا اندوه‏ها، باز مي‏گردد و تکرار مي‏شود. ابن اعرابي آن را منحصر به شادي‏ها دانسته است. (4)

واژه عيد در قرآن

واژه عيد تنها يک بار در قرآن به کار رفته است:
اللهم أنزل علينا مائدة من السماء تکنون لنا عيدا لأولنا و آخرنا و آية منک (سورة مائده / آيه 114) در تفسير نمونه ذيل اين آيه گفته شده است: «عيد در لغت از ماده عود به معني بازگشت است، و لذا به روزهايي که مشکلات از قوم و جمعيتي بر طرف مي‏شود و بازگشت‏به پيروزيها و راحتي‏هاي نخستين مي‏کند عيد گفته مي‏شود، و در اعياد اسلامي به مناسب اينکه در پرتو اطاعت‏يک ماه مبارک رمضان و يا انجام فريضه بزرگ حج، صفا و پاکي فطري نخستين به روح و جان باز مي‏گردد، و آلودگي‏ها که بر خلاف فطرت است، از ميان مي‏رود، عيد گفته شده است و از آنجا که روز نزول مائده روز بازگشت‏به پيروزي و پاکي و ايمان به خدا بوده است‏حضرت مسيح (علیه السّلام) آن را عيد ناميده، و همانطور که در روايات وارد شده نزول مائده در روز يکشنبه بود و شايد يکي از علل احترام روز يکشنبه در نظر مسيحيان نيز همين بوده است، و اگر در روايتي که از علي(علیه السّلام) نقل شده مي‏خوانيم «و کل يوم لا يعصي الله فيه فهو يوم عيد» هر روز که در آن معصيت‏خدا نشود روز عيد است‏» نيز اشاره به همين موضوع است، زيرا روز ترک گناه، روز پيروزي و پاکي و بازگشت‏به فطرت نخستين است.» (5)

واژه عيد در روايات معصومين

در روايات معصومين(علیهم السّلام) نيز بارها به اين موضوع اشاره شده است، همچنانکه گذشت امير المومنين علي(علیه السّلام) هر روزي که در آن معصيت و گناه نشود، روز عيد خوانده است.
از سويد بن غفله نقل شده است که گفت: در روز عيد بر امير المؤمنين علي(ع) وارد شدم و ديدم که نزد او نان گندم و خطيفه (6) و ملبنة (7) است. پس به آن حضرت عرض کردم روز عيد و خطيفه؟!.
پس از آن حضرت فرمود: انما هذا عيد من غفرله، اين عيد کسي است که آمرزيده شده است. (8)
و نيز در يکي از اعياد، آن حضرت فرمود: «انما هو عيد لمن قبل الله صيامه، و شکر قيامه، و کل يوم لا يعصي الله فيه فهو يوم عيد»، «امروز تنها عيد کسي است که خداوند روزه‏اش را پذيرفته، عبادتش را سپاس گزارده است، هر روزي که خداوند مورد نافرماني قرار نگيرد، عيد راستين است.»
در روايات اسلامي براي اعياد به ويژه اعياد مذهبي از جمله عيد فطر، آداب و رسوم خاصي توصيه شده در حديثي از معصوم(ع) آمده است.
«زينوا أعيادکم بالتکبير» عيدهاي خودتان را با تکبير زينت‏ بخشيد.
«زينوا العيدين بالتهليل و التکبير و التحميد و التقديس‏» عيد فطر و قربان را با گفتن ذکر لا اله الا الله، الله اکبر، الحمد لله و سبحان الله، زينت‏ بخشيد.

پي نوشت :

1- دهخدا، ذيل عيد، زبيدي، تاج العروس، 8/438-439
2- ابن منظور، لسان العرب، 3/319
3- ابن منظور، همانجا، زبيدي / تاج العروس، 8/438
4- ابن منظور، همانجا - زبيدي / 8/839
5- تفسير نمونه، 5/131
6- خوراکي از آرد و شير
7- غذا يا حلوايي که با شير تهيه مي‏شود
8- مجلسي، بحار الانوار، ج 40/ص 73

نیت الهی ، رنگ خدایی

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَلِّغْ بِإِیمَانِی أَكْمَلَ الْإِیمَانِ، وَ اجْعَلْ یَقِینِی أَفْضَلَ الْیَقِینِ، وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَى أَحْسَنِ النِّیَّاتِ، وَ بِعَمَلِی إِلَى أَحْسَنِ الْأَعْمَالِ»(صحیفه سجادیه، دعاى 20) امام سجاد علیه السلام می‌فرماید: «خدایا برای كارهایی كه انجام می‌دهم نیتم را بهترین نیت قرار بده. » این جمله را بازكنیم ببینیم چقدر مطلب دارد. تازه این اطلاعات بنده است نه حرف امام. این را داشته باشید كه بارها گفته‌ام كه هیچ وقت و هیچ كس از اسلام نمی‌تواند حرف بزند و هركس هرچه می‌گوید اطلاعات خودش میباشد. یعنی زمانی كه علی علیه السلام را تعریف و تمجید و توصیف می‌كنم یعنی علم من به این اندازه است نه اینكه علی علیه السلام این است. وقتی از تابیدن آفتاب در اتاقهای منزل تعریف می‌كنی، یعنی این مقدار از نور آفتاب در خانه شما آمده نه اینكه خورشید این است. مگر اسلام را می‌شود به آن دست پیدا كرد. حال یك جمله كوتاه: «وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَى أَحْسَنِ النِّیَّاتِ». شما كلمه كیمیا را شنیده‌اید. می‌گویند: کیمیا را بزنید به مس طلا می‌شود. این کیمیا چیست؟ جواب: نیت كیمیا است. چون به بدترین كارها نیت خوب بزنی می‌شود عبادت، و به بهترین عبادتها و كارها نیت بد بزنی خراب می‌شود. جراح و چاقوكش هر دو شكم پاره می‌كنند. به جراح پول می‌دهند و از چاقوكش پول می‌گیرند. و لذا در قرآن زیاد فرموده: «فی سَبیلِ اللَّهِ» یعنی كاری كه می‌كنید در راه خدا باشد. و جملة «ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ» بقره/207 كاری كه می‌كنید برای رضای خداوند باشد. و یا جملة «لِوَجْهِ اللَّهِ» دهر/9 كاری كه می‌كنید برای رضای خداوند باشد. و یا جملة «لله » كاری كه می‌كنید برای رضای خدا باشد. تعبیرات مختلف و زیادی است از این قبیل. در انتخاب همسر، شغل، حرف، مكان، زمان، افطاری دادن، سلام كردن، برای خدا باشد. چرا سلام كردی؟ اگر چون پول دارد سلام کردی، جهنمی شدی. امام رضا علیه السلام: «اگر كسی به خاطر پول سلام كند یك سوم دینش از بین رفته است. » اگر روز جمعه نیت غسل جمعه و یا هر غسل دیگری كنی، ثواب می‌بری. ولی اگر نیت نكنی در تمام اقیانوسها هم شیرجه بروی، ثوابی به تو نمی‌دهند. هزار بار هم آب به صورت بریزی تا نیت نباشد، وضو نیست. نیت، یك قاشق ماستی است كه به یك دیگ شیر بزنی همه ماست می‌شود، و با یك نیت خدایی همه كارها را می‌شود خدایی كرد. در جبهه به یكی گفتند: او شهید راه الاغ شده است. وقتی علت را پرسیدند، گفتند:

او نگاهش به دشمن خورد دید الاغ خوبی زیر پای یكی از دشمنان است گفت او را می‌كشم الاغش را صاحب می‌شوم رفت و اتفاقاً كشته شد ولی شهید راه خر. و لذا صبّاغ «صِبْغَة»: یعنی رنگ و رنگرز، «صِبْغَةَ اللَّهِ» بقره/138 یعنی كارها را رنگ خدایی بدهید. گوشواره برای دختر می‌خری شبی باشد كه نماز می‌خواند تا رنگ عبادت پیدا کند، بنایی می‌کنی برای خدا خانه را رو به قبله بساز. «وَ اجْعَلُوا بُیُوتَكُمْ قِبْلَةً» یونس/87 خانه‌ها را رو به قبله بسازید(و به تفسیر دیگر مقابل هم برای امنیت). شكستنی می‌خواهی بخری، زمانی كه افطاری می‌دهی تهیه كن بعد هم بگذار برای استفاده‌های بعدی. بگذار خریدتان رنگ افطاری داشته باشد. آب صورتتان میریزید رنگ وضو داشته باشد؛ شیرجه می‌روی رنگ غسل داشته باشد. «وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَى أَحْسَنِ النِّیَّاتِ». ما بهتر از كعبه داریم؟ ! (کعبه جایی كه بیشتر از یك میلیارد روبروی او نماز می‌خوانند) و بهتر از ابراهیم داریم؟ ! ولی باز حضرت ابراهیم(ع) به هنگام ساختن كعبه می‌گوید: «رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا» بقره/127 خدایا از ما قبول كن. خانه: كعبه و بنا: ابراهیم و شاگرد: اسماعیل باشد ولی باز هم باید رنگ خدایی داشته باشد. اما یكی هم برای مریضی برای رضای خدا سوپ می‌پزد، ممكن است كسی با پختن سوپ از لابلای عدسها برود بهشت. و من هم تفسیر می‌خوانم و می‌نویسم ممكن است برای پول و. . . باشد و از لابلای آیه‌ها بروم جهنم. بی دلیل نیست كه این همه قرآن گفته: «قربة الی الله » نیت مهم است. همه مردم دوش می‌گیرند ولی شما بگو غسل می‌كنم «قربة الی الله ». این نیت، مثل نخی است که داخل اسكناس است و این به اسكناس ارزش می‌دهد، همان طور نیت و قصد قربت به كارها ارزش می‌دهد. سؤال: چه كنیم تا برای خداوند كار كنیم؟ جواب: هستی برای بشر است، ابر و باد و مه. . . قرآن هم همین را می‌گوید: «خَلَقَ لَكُمْ» بقره/29 و «سَخَّرَ لَكُمْ» حج/65 و «مَتاعاً لَكُمْ» مائده/96 و بشر برای عبادت کردن. قرآن می‌فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ» ذاریات/56 (ما خلق نكردیم جن و انس را مگر برای عبادت). عبادت فقط نماز نیست، بلكه هر كاری كه رنگ خدایی داشته باشد، نماز رنگ عبادت نداشته باشد عبادت نیست ولی نجاری رنگ عبادت داشته باشد، عبادت است. سؤال: چقدر عبادت كنیم؟ جواب: قرآن می‌فرماید: «وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى یَأْتِیَكَ الْیَقینُ» حجر/99 عبادت تا آنجا كه به یقین برسی. سؤال: پس اگر به یقین رسید دیگر عبادت نكند؟ جواب: نه. مثال اگر گفتیم می‌خواهی پشت بام بروی نردبان بگذار، معنایش این نیست كه هر زمان به پشت بام رسیدی نردبان را بردار. عبادت كن تا به یقین برسی نه به این معنی كه وقتی به یقین رسیدی عبادت نكن. حالا چه كار كنیم که کارهایمان رنگ خدا بگیرد؟ جواب: اول باید حساب باز كنیم برای خداوند و غیر خداوند. در قرآن دویست و نه مرتبه «دُونِ اللَّهِ» و «دُونِه»(غیر خداوند) به کار رفته است، من سیمایی از آنهایی كه برای خدا و غیر خدا كار می‌كنند را بیان کنم تا راهگشا برای همه ما و نسل جوان ما بخصوص در این ماه رمضان باشد، چون گاهی انسان فكر می‌كند نیتش خداست و حال آنكه نیست، نیت خدایی اینطور در قرآن تعریف شده است: قرآن می‌فرماید: «لا نُریدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً» دهر/9 نه از شما پاداش می‌خواهم و نه تشكر. پس علامت اخلاص نه پاداش و نه تشكر است. امام حسن و امام حسین علیهما السلام مریض شدند حضرت پیامبر اکرم(ص) به عیادتشان رفته و پیشنهاد نمود به علی علیه السلام برای شفای آنها روزه نذر كنید، روزه گرفتند و هنگامی که برای افطار با زحمت غذایی را آماده كردند، و حضرت زهرا علیهاسلام الله افطار را آماده كرد، یتیمی درب خانه آمد غذا را به او بخشیدند و با آب افطار کردند، شب بعد زمان افطار اسیر آمد، شب بعد مسكین آمد و هر سه شب غذا را می‌بخشیدند. قرآن نازل شد که: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً» دهر/8 سه شب با آب روزه گرفته و غذا نخورده بودند، رنگها پریده و زمانی هم كه غذا را می‌بخشیدن می‌گفتند: «لا نُریدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً» ما از شما توقع پاداش و تشكر نداریم. در کارها اگر اراده پاداش و تشكر داشته باشی معلوم می‌شود اخلاص نداری.
　امتیازات قصد قربت و اخلاص:

1 - پاداش بر اساس سعی است نه كار: می‌فرماید: «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى» نجم/39 نفرموده «لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما عَمِلَ» سعی که بكنی برای كار خیر، من پاداش می‌دهم چه كاری صورت بگیرد یا نه. رفتی بیمارستان برای عیادت مریض، گفتند: خوب شده رفته، برای زیارت مؤمنی رفتی دیدی نیست و برای نماز جماعت به مسجد رفتی امام جماعت نیامد، همین كه به فكر آن بوده‌ای عبادت است. در بنایی تا كار نكند مزد نمی‌گیرد، ولی خداوند كار نمی‌خواهد بلکه سعی می‌خواهد گرچه به كار و نتیجه هم نرسد. برای افطاری غذا پختی، نیامدند بخورند شما ثوابش را داری غذاها را هم خودت بخور. در چلوكبابی تا غذا نخوری پول نمی‌دهی ولی خداوند نخوری هم پاداش می‌دهد.

2 - خداوند كم را می‌پذیرد: «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ» زلزال/7. خداوند كم را هم پاداش می‌دهد، ولی اگر خانم گفت: یك كیلو انگور بخر. ولی تو یك خوشه خریدی خانم اعتراض می‌كند، و همچنین اگر برای مهمان نصف استكان چای بیاوری. خلق کم را قبول نمی‌کند ولی خدا قبول می‌کند.

3 - خداوند جنس معیوب را هم قبول می‌كند: شما زمانی كه گوجه می‌خری ترشیده و پوسیده را قبول نمی‌كنی. (خداوند جنس آشغال را هم می‌خرد) خداوند جنس را در هم می‌خرد. امام علیه السلام نماز می‌خواند و می‌گوید: «ان كان فی ركوعها او سجودها خلل او نقص» اگر در ركوع و سجود نقصی دیدی، شتر دیدی ندیدی، درهم قبول كن، خدا كم و معیوب را می‌خرد.

4 - خداوند گران می‌خرد: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ» توبه/111. خداوند از مؤمنین جان و مالشان را می‌خرد به بهشت. مردم فوقش با یك كف یا صلوات و یا یك خیابان بنام او کردن و یك گل به گردن انداختن شما را می‌خرند.

5 - معیوب را می‌پوشاند: اگر یك مشتری یك جعبه میوه را با پوسیده هایش بخرد و یا یك خانه را با عیوبش هم حاضر باشد بخرد ولی به رخ انسان هم می‌كشد كه من از شما جنس معیوب می‌خرم و عیب‌ها را رو می‌کند. ولی خداوند: «یَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِیلَ وَ سَتَرَ الْقَبِیحَ»(كافی، ج2، ص578) خوبیها را ظاهر می‌كند و بدیها را می‌پوشاند. هر كدام از ما گناهانی را مرتكب شده‌ایم كه اگر پدر و مادر بفهمند از خانه بیرونمان می‌كنند و اگر دوست ما بفهمد از آن نوار و عكس می‌گیرد و فتوكپی آن را برای آبرو ریزی پخش می‌کند. چه بسیار نامه‌هایی و چه بسیار كه پسر و دخترها در پارك و با یك بستنی گول خورده‌اند و قول ازدواج داده و بعد هم آبروی دختر رفته، دختر زمین گیر شده و روزی یک لیتر اشك می‌ریزد. مردم ما را برای خودشان می‌خواهند و خدا ما را برای خودمان می‌خواهد. استكبار هم همین طور است، اینكه آمریكا می‌گوید: از فلان و فلان كشور حمایت می‌كنم. مثل حمایتی است كه ما از انار آبدار می‌كنیم. دو دستی او را می‌گیریم و با فشار آبش را می‌كشیم وقتی هم آبش تمام شد، او را پرت می‌كنیم. تا این كشور نفت دارد می‌گویند: امیدواریم در روند تكاملی روابط فی ما بین ما به پیشرفت برسیم، اگر نفت تمام شد مردم از گرسنگی بمیرند، آمریکا معلوم نیست با اینها چه خواهد كرد. كسی ما را دوست ندارد. فقط خدا ما را دوست دارد. کار را برای خدا انجام دهیم. برای خدا برویم مسجد کار نداشته باشیم که حال این مسجد قشنگ است یا نه؟ دوستانم این مسجد هستند؟ این درس را بخوانم پول دارد؟ فلان شهر بروم، با فلانی ازدواج كنیم. . . حدیث: «اگر كسی دختر را قبول كند برای پولهای پدر خانم و یا شكل دختر، خداوند از هر دو تا، او را ناكام می‌كند. » و دختر هم همین طور است كه اگر با فلانی به خاطر خانه و ماشین و تلفن ازدواج کرد، چنان زندگی او تاب می‌خورد و اصلاً سرمایه ازخداست ما كسی نیستیم. نمی‌دانم چه تعبیری بگوییم: غصه خدا را بخوریم و بگویم خدا غریب است. . . نمی‌دانم چه تعبیری به کار ببرم كه زشت نباشد. هستی و نیستی دست خداست، با این وجود خدا برای رشد انسان می‌فرماید: «مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثیرَةً» بقره/245 كیست كه به خداوند قرض بدهد، قرض به فقرا قرض به خداست. چرا درس می‌خوانی؟ برای اینكه با دیپلم در جامعه عزیز شوم. عزت را از دیپلم می‌خواهی؟ خدا می‌فرماید: «أَ یَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمیعاً» نساء/139 از دیگران عزت طلب می‌كنید در حالی که عزت نیست مگر در نزد خدا. کنار او عكس گرفتی كه عزت پیدا کنید؟ ! نیت کیمیا است: «وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَى أَحْسَنِ النِّیَّاتِ» حاج احمد آقا می‌فرمود: «اگر امام(خمینی ره) آب به دست كسی می‌داد برای خدا بود. » به امام(ره) گفتند: در مسیر هر شب شما یك منزلی روضه است و شما از آنجا عبور می‌كنی و هر شب صاحب جلسه دم درب ایستاده و به شما سلام می‌كند، شما یك شب در جلسه آنها شركت كنید. امام فرمودند: «من می‌خواهم شركت كنم ولی فكر می‌كنم اگر شركت كردم برای سلامی است كه صاحبخانه كرده و برای خداوند نباشد. »
　سؤال: دنیا چیست(لقب‌های دنیا)؟

جواب: قرآن می‌فرماید:

1 - «عَرَضَ الْحَیاةِ الدُّنْیا» نساء/94 دنیا عرضی است. «عرض »: یعنی عارضه، یعنی: می‌پرد. زنده باد، مرده باد، جاوید شاه، مرگ بر شاه، همه می‌پرد.

2 - دنیا غنچه است: «زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا» طه/131. یعنی این غنچه برای هیچ كس گل نمی‌شود، كی بچه زبان باز می‌كند؟ كی راه برود، كی مدرسه برود، كی دبیرستان، كی دانشگاه؟ همه نشسته‌اند دنیا گل شود ولی همه در انتظار آن هستند و دنیا برای کسی گل نمی‌شود.

3 - دنیا كم است: قرآن می‌فرماید دنیا: «أَدْنى» است و «مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ» نساء/77. بهره دنیا كم است. الان مثلاً در این سالن 600 نفر هستید، سن شما هم 20 سال نشده ان شاء الله هر كدام 80 سال عمر دارید و60 سال دیگر می‌ماند. 60 ضربدر 600 می‌شود 36000 سال عمر زیر این سقف است و هر صد سالی یك قرن تقسیم بر صد 360 قرن می‌شود. شما با این زمان و عمر می‌خواهید چكار كنید؟ اگر كیمیای قصد قربت را به این دیگ شیر عمر زدید تمامش ماست می‌شود، همه قابل بهره برداری سالم است و تمام مسها طلا می‌شود. دعای ماه رجب بخوانم: «خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِكَ وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلَّا لَكَ»(صحیفه سجادیه، دعاى 46) باختند آنهایی كه برای غیر خدا كار كردند.

4 - لذتهای دنیا همراه با غصه‌ها است: اگر بخواهی نیم ساعت غذای لذیذ بخوری، 6 ساعت باید توی آشپزخانه روی پا بایستی، دنیا كیفش به زحمتش نمی‌ارزد. ولی آخرت این طور نیست. و تازه این طور نیست كه هركس دنبال دنیا رفت به آن می‌رسد. قرآن می‌فرماید: «مِنْكُمْ مَنْ یُریدُ الدُّنْیا» آل عمران/152 - «مَنْ كانَ یُریدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فیها ما نَشاءُ لِمَنْ نُریدُ» اسراء/18. گاهی انسان به سمت دنیا می‌رود ولی به آن نمی‌رسد. (مثل آن آقایی كه در میدان جنگ به قصد خر رفت به آن هم نرسید و کشته راه خر شد.) ولی اگر کسی برای خدا کار کند در کنارش به دنیا هم می‌رسد. برای خدا درس خوانده و عبادت كنیم. 5 - اگر برای خدا كار كنیم عقده‌ای نمی‌شویم: ما درس خواندیم چرا جمهوری اسلامی ما را استخدام نمی‌كند؟ فرزند من لیسانس است و شغل ندارد؟ مگر تو درس خوانده‌ای برای با سواد شدن یا اینكه دولت كار بدهد؟ اگر انسان از اول نیت كند كه من تحصیل را برای اینكه خدا دوست دارد ادامه میدهم و اگر دولت شغل داد که داد و اگر هم نداد شغل آزاد انجام میدهم، این انسان عقده‌ای نمی‌شود. اگر تحصیل به قصد شغل از دولت باشد، اگر كار پیدا نشد، كینه دولت را به دل می‌گیری و بغض جمهوری اسلامی را. شما اگر به قصد پلو آمدی منزل ما دیدی آبگوشت است فحش می‌دهی، از اول بگو می‌روم با این شیخ سلام و علیك و مسأله‌ای بپرسم حالا چای و غذا هم بود یا نبود برایت مهم نیست. البته معنای اینكه برای آخرت كار كنیم این نیست كه دنیا را رها كنیم. مرحوم مطهری می‌گوید: یك جمله را از یك طرف بخوانی درست و از طرف دیگر نادرست می‌شود: درست: دنیا برای شما نادرست: شما برای دنیا.
هدف درس باید برای خدا باشد نه برای دنیا، انسان مخلص هیچ زمان عقده‌ای نمی‌شود. اگر من برای ده شب به شهری دعوت شدم بعد دیدم دیگری آمده بیان خوب دارد و جوانها را جذب كرده و عوام استفاده می‌كنند خوشحال شدم و گفتم با وجود او نیازی به من نیست، من می‌روم مكان دیگری، این اخلاص است. ولی اگر بگوید: نه سنگر را نگهدار. او از هیأتی و شما از هیأتی دیگر هستید. نمی‌شود چراغ حسینیه خاموش باشد. پدر در پدران چنین وچنان. . . پلو قیمه می‌دهیم جمعیت بیایند اینجا، آنها می‌گویند ما چلوكباب می‌دهیم، او می‌گوید: ما طبل می‌آوریم دیگری با هزار تك و پاتك. . . برای اینكه هدف خدا نیست. بگذار همه بروند پای منبر او شما یك دهه دیگر بخوانید. یكبار در یك خیابان ده جا روضه است و یك دفعه هم 5 ماه است كسی آنجا سخنرانی نكرده. وقتی هدف خدا باشد چه من باشم یا شما فرقی نمی‌کند. فردی می‌خواهد پولی برای كار خیر به نهضت سواد آموزی بدهد، اگر قصد من خدا باشد می‌گویم: نه این را بده برای نمازخانه جوانان و مدارس، نماز جوانان و نوجوانان مهمتر از بزرگسالان است. بنده سخنرانی می‌كنم بعد در انتخابات اگر به من رأی ندادید دیگر هیچ وقت خودم را كاندید نخواهم كرد و بگویم: این مردم قدردان نیستند و چه و چه. . . ولی اگر برای خدا باشد در هر صورت قهر نمی‌كنم، انسان مخلص قهر نكرده، استعفا نمی‌دهد، عقده‌ای نمی‌شود. خانم بچه دار شده کتاب كودك آقای فلسفی را بدهیم بجای گل، چون گل پرپر می‌شود ولی کتاب می‌ماند. همیشه هدیه‌ها را ابدی كنیم، ابدی و قدیمی خداست بند به او شویم تا ابدی و قدیمی شویم و رنگ خدایی پیداکنیم

شب قدر را قدر بدانیم

شب قدر، پر ارزش ترین وقت سال است ، سرنوشت آدمى در همین هنگام مشخص مى شود. قرآن در شب قدر نازل شده است ، لذا به بركت نزول قرآن و فرشتگان و روح(1)

شبى كه هر كس آن را درك كند و احیا بدارد، گناهانش آمرزیده خواهد شد و زندگى تازه اى خواهد یافت .

شبى است پر بركت كه سرنوشت همه موجودات در آن مقدر مى گردد.

شب قدر، شب جدایى اولیاء الله و اولیاى شیطان است .

شب قدر، شب دعا و ندبه و شب نزول رحمت عام و كرم خداوندى است ؛ شب آشتى بنده با خداوند و توبه و انابه و زدودن تیرگى هاى گناه از دل و شب خودسازى و نزدیك شدن به پروردگار است ، زیرا كه اوست : ((قابل التوبات)) و ((مجیب الدعوات)) و ((ستار العیوب)) و ((غافر الخطیئات)).

عزت و احترام این شب تا بدان حد است كه قرآن درباره آن مى گوید: لیلة القدر خیر من الف شهر(2) شبى است كه انجام اعمال عبادى در آن با عبادت هزار ماه برابر است .(3) این شب ، شیاطین در بند اسارتند و زمینه براى انجام دادن كارهاى خداپسند و مفید به حال فرد و جامعه مهیاتر است؛ مؤمنان در آن شب از وسوسه ها و كید شیاطین در امان خواهند بود.

این شب ، شب معین كردن روزى افراد است، شب یادآورى نعمت هاى مادى و معنوى الهى است (نعمت ایمان و اسلام ، نعمت رهبرى و ولایت فقیه ، نعمت سلامتى و عافیت ، نعمت فكر و اندیشه و...)

((شب وصال نبى ختمى و لیله وصول عاشق حقیقى به محبوب خود.))(4)

شب عروج انسان است ، از خاك به افلاك ؛ این شب باعظمت در رمضان واقع است كه ماه خدا و با فضیلت ترین ماه هاست و روزهایش بهترین روزها و ساعاتش بهترین ساعات است .(5)

شب بیدار ماندن و بیدار كردن ، آگاه شدن از مكتب و دسیسه هاى دشمن ، تذكر دادن و یادآورى .

 آرى لیلة القدر شبى است كه بیداردلان شب زنده دار طاعتى افزون تر و نیایشى عاشقانه تر دارند.

شبى كه انسان هاى مومن ، آن را با اعمالى چون : یاد خدا، مناجات و دعا، تلاوت قرآن ، نماز شب ، گریستن بر خطاها، مطالعه و تحقیق و... زنده نگه مى دارند.

شبى كه امام زین العابدین و فخر الساجدین (علیه السلام ) در دعاى شریف ابوحمزه ثمالى تقاضاى درك آن و توفیق عبادت در آن را از خداى خویش خواستار شده است و خواست مومنان نیز در ادعیه روزانه ماه رمضان همین است .(6)

شبى كه پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) رختخواب را جمع مى كرد، خود را براى عبادت بیشتر مهیا مى نمود(7) و در مسجد به اعتكاف مى پرداخت .

حضرت فاطمه علیها السلام نیز نمى گذاشت فرزندانش در این شب با شرافت بخوابند؛ هر وقت خواب بر یكى از آنها غلبه مى كرد، مقدارى آب به صورت او مى پاشید.(8)

شبى كه پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) درباره اش ‍ مى فرمود:

«شیطان در این شب بیرون نیاید تا آن كه صبح طلوع كند و قدرت آسیب رساندن به كسى را ندارد و سحر هیچ ساحرى در این شب اثر نكند.»(9)

شبى كه برات آزادى از آتش جهنم و خوش بختى و سعادت دو جهان ، نصیب مومنان و زنده دلان مى گردد.

شبى كه لیله البراتش گویند و در مورد كثرت فیضش ، لسان الغیب (خواجه حافظ) چنین سروده است :

شبى كه عالم بزرگ شیعه ، مرحوم آیة الله حاج محمد ابراهیم كلباسى - صاحب كتاب اشارات الاصول - براى به دست آوردن فیض و فضیلت آن ، یك سال ، شب تا صبح به عبادت پرداخت .(10)

شبى كه خداوند آن را از میان شب ها برگزیده است ، همان طور كه از بین موجودات ، انسان و از جمع پیامبران ، محمد (صلى الله علیه و آله و سلم ) و از بین بردن مكاتب ، اسلام و از بین خانه هاى روى زمین ، كعبه و از بین سنگها، حجر الاسود و از بین كتب آسمانى ، قرآن و از میان راه ها، صراط مستقیم ، و از میان سوره هاى قرآنى ، یس و از میان روزهاى هفته ، جمعه و از میان ماه ها، رمضان را انتخاب كرده(11)و از جمع بنى هاشم ، نیز هفت نفر را برگزیده است .

شبى كه مومنان عاشق براى وصول به معرفت آن از ابتداى ماه رمضان تا شب بیست و سوم سوره ((الدخان )) و یا صد مرتبه سوره ((قدر)) را مى خوانند و چون شب بیست و سوم فرا رسد، دل را محكم مى دارند و گوش هاى خود را براى شنیدن رازها مى گشایند؛از این رو شب قدر از جمله ((لیالى عشر)) كه خداوند در قرآن به آن سوگند خورده ، شناخته شده است .

شبى كه ملائك مهمان اهل زمینند:

شب با عظمتى كه درك كُنه و حقیقت آن براى انسان هاى عادى ، غیر ممكن است : (و ما ادراك ما لیلة القدر.)

این شب ، مهلتى براى همه كسانى است كه در عمر تاریك و ننگین خود به بیراهه رفته اند تا لحظه اى به خود آیند و اندیشه كنند كه : ((چیستند))، ((كیستند)) و ((از كجا آمده اند و به كجا مى روند)) و تا فرصت باقى است به جبران گذشته ها بپردازند و با توبه و استغفار خود را از سقوط حتمى ، برهانند و زندگى آینده خویش را با الگوى ((قرآن و عترت )) شكل دهند.

شبى كه انسان فرصتى دوباره مى یابد تا با ((مطالعه و تحقیق ))، ((بحث و گفت و گو)) و ((غور در قرآن و سنت )) شیرینى معرفت خداوندى را درك كند و با تقویت درجات ایمان و یقین ، در جهت سیر الى الله و عروج به عالم بالا حركت كند.

شبى كه موسم ناله و نجوا، خضوع و خشوع و تحلیل و تسبیح است .

شب انسان كامل است و شب كمال انسان .

این شب ، شام تعظیم است ، بندگان شایسته خدا در این لحظه هاى نورانى به عظمت و بزرگى مى رسند.

كثرت نام لیلة القدر دلیل بر عظمت آن است و این همه صفات والا كافى است كه مسلمانان ((شب قدر)) را بزرگ شمارند و هر یك به اندازه ایمان و اندیشه خود از آن بهره جویند، ولى متاسفانه افراد بسیار از ارزش آن غفلت مى ورزند و از این فرصت طلایى و استثنایى استفاده نمى كنند و از بركات آسمانى و خیرات فراوان و فیوضات سرشارش بى بهره مى مانند؛ آنان در دام ابلیس اسیر گشته و در حجاب هاى ظلمانى گرفتار آمده اند، از این رو قدر و منزلت این شبها را فراموش كرده ، زیباترین نعمت هاى خداوندى را از دست مى دهند؛ ولى مومنان وارسته از قیود مادى و حجب ظلمانى كه در عطش قرب الى الله مى سوزند، مامورند تا این شب عزیز را فراموش نكنند و در بزرگداشت آن ، بكوشند و آن را قدر بدانند، زیرا این لحظه هاى طلایى همیشه نصب آدمى نمى شود.

خوشا به حال كسى كه در این شب به انجام اعمال مخصوص توفیق یابد و این فرصت هاى گران بها و لحظه هاى گرانقدر را مغتنم شمارد و از سفره گسترده ضیافت الهى بهره مند شود!

آفرین بر كسى كه اهمیت ((شب قدر)) را در یابد و در این شب ارتباط خود را با قرآن و على (علیه السلام )، این دو سرمایه نفیس و یادگاران جاودانه نبوى ، محكم كند و براى همیشه از آن دو جدا نگردد

پی نوشت ها:

1.روح ، حقیقتى مافوق ملائكه است ، به دلیل در مقابل هم قرار گرفتن آن دو در سوره قدر: (تنزل الملائكه و الروح ). قال ابوبصیر: قلت للامام جعفر الصادق (علیه السلام ): جعلت فداك ، الروح لیس هو جبرائیل ؟ قال (علیه السلام ): الروح اعظم من جبرائیل ، ان جبرائیل من الملائكه و ان الروح هو خلق اعظم من الملائكه ، الیس یقول الله تبارك و تعالى : (تنزل الملائكه و الروح )؟ (تفسیر نور الثقلین ، ج 5، ص 638 و تفسیر برهان ، ج 4، ص 481). بعضى گفته اند: صنفى از ملائكه را روح گویند، كه آنها را دیگر ملائكه نبینند، مرگ در شب قدر، برخى هم آن را به معناى رحمت گرفته اند؛ بعضى دیگر نیز آن را به وحى تفسیر كرده اند. ((براى اطلاع بیشتر رك : تفسیر محمد مومن مشهدى بر جزء سى ام ؛ حسین بن احمد حسینى شاه عبدالعظیمى ، تفسیر اثنى عشرى ، ج 14، ص 201؛ سید عبدالحسین طیب ، اطیب البیان ، ج 14، ص 180؛ تفسیر نمونه ، ج 27، ص ‍ 177؛ محمد صادقى ، الفرقان ، ج 3، ص 382)).

2.در این كه عدد هزار براى تعداد است یا تكثیر، بین مفسران ، اختلاف نظر وجود دارد؛ بعضى همانند عدد هفت و هفتاد كه در قرآن براى كثرت استعمال شده است براى تكثیر مى دانند و برخى آن را براى تعداد دانسته و مى گویند: اصولا عدد همیشه براى تعداد است ، مگر این كه قرینه روشنى بر تكثیر باشد.

3.ملا محسن فیض كاشانى ، تفسیر صافى ، ج 5، ص 352 و بحار الانوار، ج 95، ص 49.

4.امام خمینى ، پرواز در ملكوت ، ص 226.

5.برگرفته از خطبه پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) در روز جمعه آخر ماه شعبان .

 6.ر.ك : دعاى روز 27 رمضان .

7.سید محمد حسین طباطبایى ، سنن النبى ، ص 296.

8.بحار الانوار، ج 94، ص 10.

9.العروسى الحویزى ، تفسیر نور الثقلین ، ج 5، ص 615.

 10.رك : محدث قمى ، فوائد الرضویه ، ص 10؛ محمد تنكابنى ، قصص ‍ العلماء، ص 118؛ رضا مختارى ، سیماى فرزانگان ، ج 3، ص 167.

11.قال ابوعبدالله (علیه السلام ): قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ): ان الله عزوجل اختار من الایام ، الجمعه و من الشهور، شهر رمضان و من اللیالى ، لیله القدر و اختارنى على جمیع الانبیاء و اختار منى علیا و فضله علیا و فضله على جمیع الاوصیاء. ((ر.ك : وسائل الشیعه ، ج 5، ص 67؛ بحار الانوار، ج 9، ص 160؛ ینابیع الموده ، ص ‍ 486.))

«رمضان» در لغت از «رمضاء» به معناى شدت حرارت گرفته شده و به معناى سوزانيدن مى باشد. [1] چون در اين ماه گناهان انسان بخشيده مى شود، به اين ماه مبارك رمضان گفته اند.
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «انما سمى الرمضان لانه يرمض الذنوب; [2] ماه رمضان به اين نام خوانده شده است، زيرا گناهان را مى سوزاند.»
رمضان نام يكى از ماه هاى قمرى و تنها ماه قمرى است كه نامش در قرآن آمده است و يكى از چهار ماهى است كه خداوند متعال جنگ را در آن حرام كرده است.(مگر جنبه دفاع داشته باشد.)
در اين ماه كتاب هاى آسمانى قرآن كريم، انجيل، تورات، صحف و زبور نازل شده است. [3]
اين ماه در روايات اسلامى ماه خدا و ميهمانى امت پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در اين ماه در نهايت كرامت و مهربانى پذيرايى مى كند; پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «ماه رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است، [4] هر كس همه اين ماه را روزه بگيرد بر خدا واجب است كه همه گناهانش را ببخشد، بقيه عمرش را تضمين كند و او را از تشنگى و عطش دردناك روز قيامت امان دهد.» [5]
اين ماه، در ميان مسلمانان از احترام، اهميت و جايگاه ويژه اى برخوردار و ماه سلوك روحى آنان است و مؤمنان با مقدمه سازى و فراهم كردن زمينه هاى معنوى در ماه هاى رجب و شعبان هر سال خود را براى ورود به اين ماه شريف و پربركت آماده مى كنند، و با حلول اين ماه با شور و اشتياق و دادن اطعام و افطارى به نيازمندان، شب زنده دارى و عبادت، تلاوت قرآن، دعا، استغفار، دادن صدقه، روزه دارى و... روح و جان خود را از سرچشمه فيض الهى سيراب مى كنند.

گرچه ذكر تمام فضائل ماه مبارك رمضان از حوصله اين مقال خارج است; ولى پرداختن و ذكر برخى از فضائل آن از نظر قرآن و روايات اسلامى خالى از لطف نيست.

ماه مبارك رمضان به جهت نزول قرآن كريم در آن و ويژگى هاى منحصرى كه دارد در ميان ماه هاى سال قمرى برترين است; قرآن كريم مى فرمايد: «ماه رمضان ماهى است كه قرآن براى هدايت انسان ها در آن نازل شده است.» [6]
پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) درباره ماه رمضان مى فرمايد: «اى مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به شما روى آورد، ماهى كه نزد خدا از همه ماه ها برتر و روزهايش بر همه روزها و شب هايش بر همه شب ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهى است كه شما در آن به ميهمانى خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته ايد، نفس هاى شما در آن تسبيح و خوابتان در آن عبادات، عملتان در آن مقبول و دعايتان در آن مستجاب است.... بهترين ساعاتى است كه خداوند به بندگانش نظر رحمت مى كند... .» [7]

تمام كتب بزرگ آسمانى مانند: قرآن كريم، تورات، انجيل، زبور، صحف در اين ماه نازل شده است. حضرت امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «كل قرآن كريم در ماه رمضان به بيت المعمور نازل شد، سپس در مدت بيست سال بر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و صحف ابراهيم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجيل در روز سيزدهم ماه رمضان و زبور در روز هيجدهم ماه رمضان نازل شد.» [8]

در ماه رمضان خداوند متعال توفيق روزه دارى را به بندگانش داده است; «پس هر كه ماه [رمضان] را درك كرد، بايد روزه بگيرد.» [9]
انسان افزون بر جنبه مادى و جسمى، داراى بُعد معنوى و روحى هم هست و هر كدام در رسيدن به كمال مطلوب خود، برنامه هاى ويژه را نياز دارند، يكى از برنامه ها براى تقويت و رشد بُعد معنوى، تقوا و پرهيزگارى است; يعنى اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوى رشد و پرورش دهد و به طهارت و كمال مطلوب برسد، بايد هواى نفس خود را مهار كند و موانع رشد را يكى پس از ديگرى بر دارد و خود را سرگرم لذت ها و شهوات جسمى نكند. يكى از اعمالى كه در اين راستا مؤثر و مفيد است روزه دارى است، قرآن كريم مى فرمايد: «... اى افرادى كه ايمان آورده ايد! روز بر شما نوشته شد، همان گونه كه بر پيشينيان از شما نوشته شده، تا پرهيزگار شويد.» [10]

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: خداوند متعال فرموده: «روزه از من است و پاداش آن را من مى دهم.» [12]
حضرت فاطمه(عليها السلام) مى فرمايد: «خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود.» [13]

امام على(عليه السلام) مى فرمايد: «روزه روده را باريك مى كند گوشت را مى ريزد و از گرماى سوزان دوزخ دور مى گرداند.» [14]
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «روزه سپرى در برابر آتش است.» [15]

روزه دارى روح و روان و قلب و دل و نيز جسم را آرامش داده و باعث سلامتى روح و تندرستى جسم مى شود.
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «روزه بگيريد تا سالم بمانيد.»
باز مى فرمايد: «معده خانه تمام دردها و امساك [روزه] بالاترين داروهاست.» [16]
حضرت امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد: «روزه و حج آرام بخش دلهاست.» [17]
حضرت على(عليه السلام) مى فرمايد: «خداوند بندگان مؤمن خود را به وسيله نمازها و زكات و حديث در روزه دارى روزه هاى واجب [رمضان] براى آرام كردن اعضا و جوارح آنان، خشوع ديدگانش و فروتنى جان هايشان و خضوع دلهايشان حفظ مى كنند.» [18]
امروزه در علم پزشكى و از نظر بهداشت و تندرستى نيز در جاى خود ثابت شده كه روزه دارى تأثيرهاى فراوانى بر آرامش روح و روان و سلامتى جسم و بدن دارد، دفع چربى هاى مزاحم، تنظيم فشار، قند خون، و... نمونه آن است. [19]

امام على(عليه السلام) به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) عرض كرد: يا رسول الله! چه چيزى شيطان را از ما دور مى كند؟ پيامبرگرامى(صلى الله عليه وآله) فرمود: روزه چهره او را سياه مى كند و صدقه پشت او را مى شكند.» [20]
بنابراين، روزه مانع نفوذ شيطان هاى جنى و انسى شده و وسوسه هاى آنان را خنثى مى كند.

انسان روزه دار در هنگام گرسنگى و تشنگى، فقرا و بينوايان را ياد مى كند و در نتيجه به كمك آن ها مى شتابد. حضرت امام حسن عسگرى(عليه السلام) درباره علت وجوب روزه مى فرمايد: «تا توانگر درد گرسنگى را بچشد و در نتيجه به نيازمند كمك كند.» [21]

حضرت امام رضا(عليه السلام) درباره علت وجوب روزه مى فرمايد: «تا مردم رنج گرسنگى و تشنگى را بچشند و به نيازمندى خود در آخرت پى ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگى و تشنگى خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدين سبب مستحق ثواب شود،... روزه موجب خوددارى از شهوات است، نيز تا روزه در دنيا نصيحت گر آنان باشد و ايشان را در راه انجام تكاليفشان رام و ورزيده كند و راهنماى آنان در رسيدن به اجر باشد و به اندازه سختى، تشنگى و گرسنگى كه نيازمندان و مستمندان در دنيا مى چشند پى ببرند و در نتيجه، حقوقى كه خداوند در دارايى هايشان واجب فرموده است، به ايشان بپردازند... .» [22]
و... .

شب قدر از شب هايى كه برتر از هزار ماه است و فرشتگان در اين شب به اذن خدا فرود مى آيند و جميع مقدرات بندگان را در طول سال تعيين مى كنند [23] و وجود اين شب در اين ماه مبارك نعمت و موهبتى الهى بر امت پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) است و مقدرات يك سال انسان ها (حيات، مرگ، رزق و...) براساس لياقت ها و زمينه هايى كه خود آنها به وجود آورده اند تعيين مى شود و انسان در چنين شبى با تفكر و تدبر مى تواند به خود آيد و اعمال يك سال خود را ارزيابى كند و با فراهم آوردن زمينه مناسب بهترين سرنوشت را براى خود رقم زند. [24]
حضرت امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «تقدير مقدرات در شب نوزدهم و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضاء آن در شب بيست و سوم است.» [25]

نظر به اين كه قرآن كريم در ماه مبارك رمضان نازل شده و تلاوت آيات آن در اين ماه فضيلت بسيارى دارد، در روايات اسلامى، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن ياد شده است; چنان كه حضرت امام باقر(عليه السلام)مى فرمايد: «هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.» [26]

بديهى است فضائل و ثواب هايى كه براى ماه مبارك رمضان و روزه دارى ذكر شده و به برخى از آن ها اشاره شد، از آنِ كسانى است كه حقيقت آن را درك كنند و به محتواى آن عمل و در گفتار و كردار به كار گيرند و به آن ها جامه عمل بپوشانند. چنان در روايات اسلامى براى روزه دارى آدابى ذكر شده و كسانى كه صرفاً تلاوت قرآن مى كنند، ولى به آيات و احكام آن عمل نمى كنند و يا آن كه از روزه دارى تنها رنج گرسنگى و تشنگى را مى كشند و بوسيله گناه، تأثير روزه را از بين مى برند و ماه مبارك رمضان و فضاى معنوى آن تأثيرى بر اشخاصى بر جاى نمى گذارد، مورد نكوهش قرار گرفته اند.
چنان كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) به زنى كه با زبان روزه كنيز خود را دشنام مى داد فرمود: چگونه روزه دارى و حال آن كه كنيزت را دشنام مى دهى؟! روزه فقط خوددارى از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه خداوند آن را علاوه بر اين دو، مانع كارها و سخنان زشت كه روزه را بى اثر مى كنند قرار داده است، چه اندكند روزه داران و چه بسيارند كسانى كه گرسنگى مى كشند.» [27]
حضرت امام سجاد(عليه السلام) در دعاى حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض مى كند: به وسيله روزه اين ماه ياريمان ده تا اندام هاى خود را از معاصى تو نگه داريم و آن ها را به كارهايى گيريم كه خشنودى تو را فراهم آورد، تا با گوش هايمان سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به دين لهو و لعب نشتابيم و تا دستمانمان را به سوى حرام نگشاييم و با پاهايمان به سوى آن چه منع شده ره نسپاريم و تا شكمهايمان جز آن چه را تو حلال كرده اى در خود جاى ندهد و زبان هايمان جز به آن چه تو خبر داده اى و بيان فرموده اى گويا نشود... .» [28]
بنابراين، در ماه مبارك بايد تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توكل و توسل از اهل بيت(عليهم السلام) و عمل به دستورها و احكام قرآن كريم و دورى از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعى، عبادت، شب زنده دارى، درك فضيلت شب قدر و... فضيلت ماه مبارك رمضان را درك كرد و از آن در راستاى رسيدن به كمال حركت كرد و بايد در اين ماه به گونه اى خودسازى كرد كه با اتمام ماه مبارك تأثير و فوايد آن در روح و جان افراد باقى باشد و اثر آن تا ماه رمضان آينده سال بعد ماندگار باشد. [29]

1 . مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، ص 209، دارالكتاب العربى، بيروت.
2 . بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 55، ص 341، مؤسسه الوفاء، بيروت.
3 . ر.ك: الكافى، محمد بن يعقوب كلينى، ج 2، ص 628، دارالكتب الاسلامية، تهران.
4 . وسائل الشيعه، شيخ حر عاملى، ج 2، ص 628، دارالكتب الاسلامية، تهران.
5 . ...
6 . سوره بقره، آيه 185.
7 . ر.ك: وسائل الشيعه، همان، ج 10، ص 313.
8 . ر.ك: الكافى، همان، ج 2 ،ص 628.
9 . سوره بقره، آيه 185.
10 . سوره بقره، آيه 183.
11 . همان.
12 . ميزان الحكمة، محمد محمدى رى شهرى، ترجمه: حميدرضا شيخى، ج 7، ص 3207، مؤسسه دارالحديث، قم.
13 . همان، ص 3209.
14 . همان.
15 . همان.
16 . همان.
17 . همان.
18 . همان.
19 . تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 1 ،ص 631، دارالكتب الاسلامية، تهران.
20 . مستدرك الوسائل، محدث نورى، ج 7، ص 154، مؤسسه آل البيت، قم.
21 . ميزان الحكمة، همان.
22 . همان، ص 3209.
23 . سوره قدر، آيه 1 ـ 5.
24 . تفسير الميزان، علامه طباطبايى، ج 18، ص 132; ج 19، ص 90، مؤسسه مطبوعاتى اسماعيليان، قم.
25 . وسائل الشيعه، همان، ج 10، ص 354.
26 . وسائل الشيعه، همان، ج 6، ص 203.
27 . الكافى، همان، ج 4، ص 87.
28 . الصحيفة السجادية، امام سجاد(عليه السلام) ص 186، دفتر نشر الهادى، قم.
29 . براى آگاهى بيشتر ر.ك: ميزان الحكمة، همان، ص 3215.