به گزارش مشرق، اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی» در گزارش راهبردی مفصلی به قلم «آنتونی اچ کوردزمن» به بررسی توان موشکی ایران پرداخته و آورده است: نیروی موشکی ایران در خدمت طیف گسترده‌ای از اهداف راهبردی ایران است. نیروی موشکی‌ ایران دربردارنده طیفی از راکت‌های توپخانه‌ای نسبتاً کوتاه برد، که نیروهای زمینی را حمایت و نیاز به پشتیبانی نزدیک هوایی را کم می‌کند، تا موشک‌های دوربرد که می‌تواند هر هدف در منطقه را مورد اصابت قرار دهد است؛ این در حالی است که توسعه سیستم‌های بهبوددهنده به ایران توانایی هدف قرار دادن اهدافی در سراسر اروپا و حتی آمریکا را داده است. این سیستم‌ها به‌طور پیوسته در حال تحول هستند؛ اما مهلکی و کشندگی بسیاری از سیستم‌های فعلی با تکیه بر کلاهک‌های متعارف، دقت کم، و قابلیت اطمینان نامشخص، محدود است؛ ایران به‌طور پیوسته درحال‌توسعه سیستم‌های هدایت، و تلاش برای ارتقاء کشندگی کلاهک‌های متعارف آن است؛ و دست کم در مورد مسلح کردن موشک‌های خود با کلاهک‌های هسته‌ای مطالعه کرده است.

 *چکیده‌ای از متن این مقاله بدون تأیید دیدگاه‌های مطرح شده و محتوای آن، جهت استفاده کارشناسان و مخاطبان محترم در ادامه آمده است.*

■بررسی توانمندی‌های موشک‌ها و راکت‌های کوتاه برد ایرانی■

- راکت‌ها و سیستم‌های موشکی کوتاه برد ایران

خانواده راکت‌های توپخانه‌ای و موشک‌های کوتاه برد ایران، به این کشور ترکیب گسترده‌ای از قابلیت‌ها را می‌بخشد. سیستم‌های کوتاه برد تر ایران شامل خانواده‌ای از راکت‌های توپخانه‌ای که نیروی توپخانه‌ای ایران را تکمیل، و افزایشی عمده در قابلیت آتش منطقه‌ای ازنظر برد و حجم آتش فراهم می‌کنند، است. آن‌ها همچنین می‌توانند تا حدی قابلیت محدود پشتیبانی هوایی نزدیک ایران، به‌ویژه در یک حالت دفاعی، را جبران کنند. گزارش‌های مختلف از توان موشک‌های توپخانه‌ای ایران وجود دارد، اما انواع کلیدی و برد آن‌ها شامل موارد ذیل است:

فجر ۱ نوع ۶۳-)۱۲- BM 8 کیلومتر)، H-20 (برد نامعلوم)، فلق ۱ (۱۰ کیلومتر)، عقاب / نوع ۸۳ (۳۴ -۴۵ کیلومتر)، فجر ۳ (۴۳ کیلومتر)، و فجر ۵ (۷۵-۸۰ کیلومتر). ممکن است موشک‌های توپخانه‌ای کوتاه برد ایران ارزش نظامی محدودی باشند – با توجه به فقدان هرگونه چشم‌انداز کوتاه‌مدت از یک تجاوز خارجی – اما راکت‌های توپخانه‌ای بلند برد تر ایران را می‌توان به‌عنوان آتش ایذایی و به‌عنوان سلاح ارعاب علیه اهدافی در سراسر مرز ایران با عراق و کویت استفاده کرد.


■انواع موشک‌های کوتاه برد ایرانی■

بلند بردترین این سیستم‌ها می‌تواند در برابر اهدافی در دیگر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس نیز استفاده شود. سیستم‌های موشکی کوتاه برد ایران شامل طیف گسترده‌ای از سیستم‌ها است؛ که گزارش‌های به‌شدت متفاوتی درباره نوع، تعداد و عملکرد آن‌ها وجود دارد. ایران گاهی اوقات برنامه‌های موشکی، نام، و بردی را اعلام می‌کند که در صحت آن تردید وجود دارد، اما به نظر می‌رسد موشک‌های بالستیک کوتاه برد ایران بدین قرارند: نازعات (۱۰۰-۱۳۰ کیلومتر)، خانواده زلزال (زلزال ۱ (۱۵۰ کیلومتر)، زلزال ۲ (۲۱۰ کیلومتر)، زلزال ۳ (۲۰۰-۲۵۰ کیلومتر))، فاتح-۱۱۰ (۲۰۰-۳۰۰ کیلومتر)، شهاب -۱، اسکاد B 350 کیلومتر) شهاب ۲، اسکاد C، هوسانگ-۶، ۷۵۰ کیلومتر) و قیام ۱ (۷۰۰-۸۰۰ کیلومتر). برای توصیف چشم‌انداز این بردها، می‌توان گفت هر سیستمی با برد ۲۰۰ کیلومتر می‌تواند از جایی در سواحل ایران به هدفی در سواحل جنوبی خلیج‌فارس اصابت کند. ایران همچنین می‌تواند بسیاری از موشک‌های کوتاه برد خود را به‌دوراز موقعیت‌هایی که به‌طور مستقیم در مقابل یک هدف در خلیج جنوبی قرار دارند پراکنده سازد و از سایت‌هایی که به‌عمد برای متفرق کردن موشک‌هایش انتخاب‌شده‌اند، آتش بگشاید. سیستم‌های بلند بردتر ایران نیز می‌توانند به‌طور گسترده‌ای پراکنده و بر علیه اهدافی در جنوب ساحل خلیج‌فارس استفاده شوند.
 

■ایران درحال‌توسعه توانایی استفاده از جی‌پی‌اس برای سیستم‌های بزرگ‌تر و بلند بردتر خود است■

این حملات به‌طورمعمول محدودیت‌هایی جدی دارند. کشندگی و دقت محدود اکثر راکت‌ها و موشک‌های بالستیک کوتاه برد ایران، به این معنی است که بسیاری از موشک‌های ایرانی، اگر به یک هدف منطقه‌ای شلیک شوند، نمی‌تواند نقطه زنی کنند و آسیب قابل‌توجهی را تولید نمی‌کنند. آن‌ها فاقد سیستم‌های هدایت دقیق پیشرفته و یا قابلیت‌های ره‌گیری اهداف، که آن‌ها را بیشتر به سلاح سیاسی و منبع تهدید و ارعاب تا سیستم‌های مؤثر جنگ تبدیل می‌کند- به‌غیراز سیستم‌هایی که ایران شروع به تجهیز آن‌ها با سیستم‌های هدایت جی‌پی‌اس کرده است. بااین‌حال، برخی از کارشناسان معتقدند سیستم‌های کمتر دقیق و قابل‌اطمینان نیز ممکن است در رگبارهای بزرگ علیه اهداف منطقه‌ای کلیدی استفاده شود، و ایران درحال‌توسعه توانایی استفاده از جی‌پی‌اس برای سیستم‌های بزرگ‌تر و بلند بردتر خود است- پیشرفت‌های که تا حد زیادی قابلیت کشندگی این موشک‌ها را افزایش می‌دهد.


■ حتی راکت‌های توپخانه‌ای کوتاه برد می‌تواند تأثیر راهبردی در جنگ نامنظم داشته باشد ■

- ارزش راهبردی گسترده‌تر راکت‌ها و موشک‌های برد کوتاه ایران

ایران نشان داده است که حتی راکت‌های توپخانه‌ای کوتاه برد می‌تواند تأثیر راهبردی در جنگ نامنظم داشته باشد و گونه‌ای غیرمستقیم از قدرت افکنی باشد. ایران نقش مهمی در کمک به حماس و جهاد اسلامی فلسطین در ایجاد یک زرادخانه بزرگ از راکت‌ها داشته است؛ راکت‌هایی که به‌طور پیوسته بهبود می‌یابند، می‌تواند پنهان و پراکنده شوند و در برابر اسرائیل عمل کنند، و اسرائیل حتی در یک حمله زمینی نیز به‌راحتی نمی‌تواند آن‌ها را بیابد و نابود کند. اسرائیل با سیستم‌های دفاعی مانند گنبد آهنین و سیستم‌های درحال‌توسعه برای مقابله با موشک‌های بزرگ‌تر و بلند برد تر مانند «دیوید اسلینگ» و نسخه‌های بهبودیافته «اَرو» به این وضعیت پاسخ داده است. این کشور همچنین به‌طور پیوسته قابلیت‌های اطلاعات، نظارت و شناسایی، تاکتیک‌ها و آموزش استفاده از حملات هوایی و زمینی برای حمله به سایت‌های راه‌اندازی و تجهیزات ذخیره‌سازی این موشک‌ها، را ارتقاء داده است.

■ اسرائیل، قادر به سرکوب تهدید غزه در سال ۲۰۱۴ نبود ■

بااین‌حال اسرائیل، قادر به سرکوب تهدید غزه در سال ۲۰۱۴ نبود. وزارت دفاع اسرائیل به‌رغم حملات هوایی گسترده و زمینی، تخمین زده است که فلسطینی‌ها تنها ۳۰۰۰ از ۱۰۰۰۰ راکتی که قبل از آغاز نبرد در اختیار داشته‌اند را شلیک کرده‌اند. وزارت دفاع اسرائیل درمجموع حدود ۳،۰۰۰-۴،۰۰۰ موشک را در جنگ از بین برد، و ۳۰۰۰- ۴۰۰۰ موشک دیگر باقی‌مانده است. علاوه بر این، فلسطینی‌ها به‌طور پیوسته در طول ۲۰۰۸-۲۰۱۴، دامنه و قدرت انفجاری موشک‌های خود را با کمک‌های خارجی توسعه داده‌اند. ایران و سوریه حجم بسیار بزرگ‌تری از راکت‌ها و موشک‌های هدایت‌شونده را به حزب‌الله لبنان منتقل کرده‌اند. حزب‌الله ادعا کرد که تا سال ۲۰۰۶، ۰۰۰ ۳۳ موشک در اختیار داشته و ۳۹۷۰ موشک از جنوب لبنان به اسرائیل شلیک کرده که به کشته شدن ۴۴ غیرنظامی و ۱۱۸ سرباز اسرائیلی منجر شد. کارشناسان آمریکایی معتقدند حزب‌الله تا جولای سال ۲۰۱۴، ۳۳۰۰۰ راکت و موشک در اختیار داشته است.


■برآوردها از توان موشکی حزب‌الله■

برآورد رسمی مقامات اسرائیل از ۴۰۰۰۰ سیستم‌های کوتاه برد حکایت دارد – و برخی از کارشناسان اسرائیلی از ۱۰۰۰۰۰ موشک سخن می‌گویند، درحالی‌که منابعی مانند ایران برآوردی در حدود ۴۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ موشک دارند. تقریباً همه منابع متفق‌اند که حزب‌الله منابع قابل‌توجهی از راکت‌ها و موشک‌های زلزال ۲ (برد ۱۰۰-۳۰۰ کیلومتر، ۶۰۰ کیلوگرم سر جنگی، سوخت جامد)، احتمالاً چند موشک‌های اسکاد، و ۱۲ موشک هدایت‌شونده ضد کشتی یا بیشتر در اختیار دارد. گزارش‌هایی هم وجود دارد که ایران و سوریه نسخه‌های دیگر، از زلزال‌های ایرانی مانند زلزال ۲ و سوریه نیز موشک‌هایی مثل M300 / M302 و M600، با قابلیت هدایت جی‌پی‌اس به حزب‌الله منتقل کرده‌اند، که تا حد زیادی قابلیت‌های حزب‌الله را برای انجام حملات کشنده اسرائیل افزایش خواهد داد. «یوزی روبین»، یکی از پایه‌گذاران اصلی برنامه دفاع موشکی اسرائیل در ژانویه ۲۰۱۴ نسبت به اینکه «ایرانیان زلزال ۲ را به یک موشک هدایت‌شونده تبدیل کرده‌اند هشدار داد.


■ نسل سوم زلزال دارای یک سنسور ره‌گیری و جی‌پی‌اس است ■

نسل سوم زلزال دارای یک سنسور ره‌گیری و جی‌پی‌اس است. سوری‌ها نیز می‌توانند قابلیت ایجاد یک موشک هدایت‌شونده M-600 با جی‌پی‌اس را داشته باشند؛ … حزب‌الله نیز تلاش خواهد کرد تا چنین سلاح‌های هدایت‌شونده‌ای را وارد کند.» «ایهود باراک» در ۲۵ مارس ۲۰۱۴، هشدار داد که، «ما همچنان شاهد موشک‌های بیشتر، با دقت بسیار بیشتر هستیم، و در مدت پنج سال این موشک به حداکثر سطح دقت و صحت می‌رسد که به آن‌ها این اجازه را خواهد داد که انتخاب کنند کدام ساختمان را در اسرائیل هدف قرار دهند. این ابزارها تکثیر خواهند شد و تهیه آن‌ها برای سازمان‌های تروریستی مانند حزب‌الله و حماس در غزه ارزان‌تر خواهد بود… در آینده ما شاهد خواهیم بود که تروریسم با علم و فن‌آوری تقویت می‌شود… جایی در یک آزمایشگاه کوچک، عناصر دشمن می‌نشینند و به برنامه‌ریزی برای تولید سلاح‌های کشتارجمعی در آینده اقدام می‌کنند. این توانمندی بی‌سابقه تروریسم در آینده خواهد بود … ما نمی‌توانیم صبر کنیم تا این تهدید عملی شود، و دیگر نتوان کاری کرد. »


■ ایران توانایی اعمال فشار از دو جبهه بر اسرائیل را دارد ■

نتیجه نهایی این است که ایران توانایی اعمال فشار از دو جبهه بر اسرائیل، بدون بر عهده گرفتن مسئولیت مستقیم برای کارها یا خطرات اقدامات تلافی‌جویانه، و انتقال یک تهدید نسبتاً کم‌هزینه که اسرائیل را وادار به خرید سیستم دفاع موشکی بسیار گران‌تر می‌کند، را داراست – درحالی‌که موشک‌های دفاعی اسرائیل از سیستم‌های در اختیار حماس و حزب‌الله به‌مراتب هزینه‌برتر هستند.


- سیستم‌های موشکی میان برد و دوربرد ایران

سیستم‌های متوسط و بلند برد موشکی ‌ایران شامل طیف گسترده‌ای از موشک‌های بالستیک میان برد است که می‌تواند طیف وسیعی از اهداف را در سراسر خلیج و سراسر مناطق مرزی ایران پوشش دهد. هیچ خط تقسیم روشنی وجود ندارد که نقش نظامی این سیستم‌های میان برد را از موشک‌های بالستیک بلند برد تر یا موشک‌های بالستیک برد متوسط، که ایران می‌تواند برای حمله به اهداف راهبردی منطقه‌ای استفاده کند، مجزا کند. نتیجه نهایی این است که به ایران فرصت ایجاد یک خانواده دائماً در حال تحول از موشک‌هایی که دارای برد کافی برای حمله به هر هدف در اسرائیل، شرق مدیترانه، خلیج‌فارس، شبه‌جزیره عربستان، ترکیه، پاکستان، بخشی از آسیای مرکزی و اهدافی در جنوب روسیه و اروپا، را بدهیم.


■ ایران اخبار اندکی از آزمایش‌ها و ویژگی‌های تحولات موشکی خود اعلام کرده است ■

این سیستم‌ها به ایران قابلیت حملاتی بلند بردتر، که نیروی هوایی پیر این کشور فاقد آن است، را ارزانی می‌دارد. هواپیماهای جنگی ایران نیز دارای پتانسیل نفوذ وسیعی هستند و قادرند به اهدافی ورای خلیج‌فارس حمله کنند؛ اما نیروی هوایی ایران فاقد کارایی، تعداد، و نیروی انسانی کارآزموده‌ای است که بتواند با قدرت در جنگنده‌ها، نیروی انسانی و موشک‌های زمین به هوای آمریکا و کشورهای جنوب خلیج‌فارس، مقاومت کند. ایران همچنین اخبار اندکی از آزمایش‌ها و ویژگی‌های تحولات موشکی خود در طول چند سال گذشته اعلام کرده است. گزارش‌های بسیار متناقضی نیز در مورد نام و برد موشک‌ها، و گزارش‌های طبقه‌بندی نشده در مورد جنبه‌های کلیدی سیستم‌های موشکی فردی وجود دارد.


■ عدم قطعیت‌های کلیدی در خصوص برنامه موشکی ‌ایران ■

این عدم قطعیت‌های کلیدی عبارت‌اند از:

- تست‌های موشکی و راکتی ایران و دقت و قابلیت اعتماد آن‌ها، واقع‌گرایی عملیاتی این آزمایش، و گزارش‌های ایران از پیشرفت خود خلاف واقعیت است. آزمون‌های محدود در شرایط آزمایشگاهی می‌تواند تصویری اغراق‌آمیز، به‌خصوص از سوی رهبران ایران، از توانایی‌های این کشور به وجود بیاورد.

- طراحی کلاهک و چاشنی‌های راکت‌ها و موشک‌های ایرانی و کشندگی واقعی کلاهک‌های با قدرت انفجاری بالا تحت شرایط عملیاتی و هر میزان مهماتی که ممکن است ایران برای این سیستم‌ها داشته باشد. یک کلاهک موشکی متعارف که بر انفجار نزدیک سطح متکی باشد، تنها ۳۰ الی ۶۰ درصد کشندگی یک بمب با بار مشابه را داراست.

- دقت نسبی موشک و سیستم‌های هدف‌گیری در خصوص اهداف باارزش، و توان پرتابی یا رگبار برای جبران دقت پایین علیه اهداف نقطه‌ای و منطقه‌ای.

- قدرت و کیفیت سیستم‌های دفاعی آمریکا، اسرائیل و دیگر کشورهای خلیج‌فارس.

- دریافت ایرانی‌ها از ریسک مقابله با نیروی هوایی کشورهای خلیج‌فارس و موشک‌های آمریکا و اسرائیل.

- رفتار سیاسی، روانی و تلافی‌جویانه کشورهای هدف و متحدانشان.


■ بیشتر موشک‌های ایران فاقد سیستم‌های هدایت هستند ■

بااین‌حال طیف وسیعی از گزارشات نشان می‌دهد که موشک‌های ایران در حال حاضر شامل موشک‌های بالستیک میان برد سوخت جامد و سوخت مایع با نام‌ها و بردهایی مثل قدر -۱۱۰(۲۰۰۰-۳۰۰۰ کیلومتر)، شهاب ۳(۲۱۰۰ کیلومتر، فجر -۳(۲۵۰۰ کیلومتر)، عاشورا (۲۰۰۰-۲۵۰۰ کیلومتر ) و سجیل (۲۰۰۰-۲۵۰۰ کیلومتر) است. علاوه بر این می‌توان به موشک‌هایی جنجالی‌تری مثل موشک‌های بالستیک برد متوسط مثل شهاب -۵ (۳۰۰۰-۵۰۰۰ کیلومتر) و شهاب -۶ (۳۰۰۰-۵۰۰۰ کیلومتر ) اشاره کرد. بیشتر این موشک‌ها فاقد سیستم‌های هدایت هستند و به نظر می‌رسد تست‌های اندکی در تولید نهایی خود داشته‌اند و ازاین‌رو قابلیت اتکای بالایی ندارند؛ این موشک‌ها تست دقت نداشته‌اند و دارای سیستم‌های هدایتگری‌ای هستند که مشکلات زیادی در نقطه زنی دارند و برای اهداف منطقه‌ای ارزش چندانی ندارند؛ مگر اینکه به کلاهک هسته‌ای مجهز شوند. درنتیجه موشک‌های ایران بیشتر تسلیحاتی رعب‌انگیز هستند تا یک ابزار جنگی. بااین‌حال این موشک‌های می‌توانند اهداف منطقه‌ای وسیع را مورد اصابت قرار دهند و عملیات نظامی، اقتصادی و زندگی شهروندان را مختل سازند.
 

■ ایران توان تهدید کشورهای سراسر منطقه با موشک‌های بلند برد را داراست■

بااین‌حال سیستم‌هایی که مبتنی بر کلاهک‌های متعارف هستند و فاقد دقت بالا یا قدرت ره‌گیری هدف هستند نیز دارای ارزش نظامی هستند. این موشک‌ها خطر اصابت‌هایی موفقیت‌آمیز را در بردارند – که با آتش باری چند کانه افزایش می‌یابد. این واقعیت که ایران درحال‌توسعه این‌چنین موشک‌هایی است کشورهای منطقه را وادار می‌کند که موشک‌های دفاعی خریداری کنند، برنامه‌های دفاع مدنی را موردتوجه قرار دهند و احتمالاً صادرات نفت و دیگر فعالیت‌های اقتصادی را از مناطق آسیب‌پذیر دور کنند. این موارد تاحدی با این واقعیت جبران می‌شود که ایران قادر به رقابت با آمریکا و همسایگان عربش در نوسازی نیروی هوایی و دفاع موشکی زمین به هوایش نیست. از سوی دیگر نیروهای زمینی و دریایی ایران با محدودیت‌های زیادی در نوسازی، تجهیزات و آمادگی مواجه‌اند؛ اما موشک‌ها و راکت‌های ایران به این کشور توانمندی‌های تهاجمی بیشتری در نبرد تاکتیکی زمینی و دریایی را می‌دهند به‌نحوی‌که برای ایران توان تهدید کشورهای سراسر منطقه با موشک‌های بلند برد را فراهم می‌کند.

موشک قدر

■اهرم راهبردی موشکی ‌ایران ■

موشک‌های بلند بردتر ایران و توسعه‌های موشک‌های فضایی نیز ارزش سیاسی و راهبردی خود را دارند. ناتوانی از پیش‌بینی چگونگی و زمان استفاده ایران از آن‌ها، زمان تبدیل‌شدن آن‌ها به سیستم‌های دقیق‌تر و مرگبارتر و دانستن تأثیر عملیاتی آن‌ها، تا زمانی که مورداستفاده قرار بگیرند، به آن‌ها ارزش بازدارندگی می‌بخشد و آن‌ها را تبدیل به سلاح‌هایی دهشت انگیز می‌کند. ایران اهرمی راهبردی از برنامه‌های توسعه‌ای خود به دست آورده است که می‌تواند روزی این کشور را قادر سازد تا موشک‌هایی شلیک کند که می‌توانند به آمریکا، اروپا و روسیه اصابت کنند. همچنان معلوم نیست که ایران عملاً قصد دارد که موشک‌های بالستیک قاره‌پیما و موشک‌های بالستیک برد متوسط به کار برد که قادر باشند تمامی اروپا و روسیه را هدف قرار دهند. بااین‌حال ایران با توسعه پرتابگرهایی، برای آنچه ادعا می‌کند مصارف فضایی دارند توان به‌کارگیری آتی موشک‌های بالستیک قاره‌پیما را فراهم کرده است.


■الزامات موشک‌های بالستیک قاره‌پیما یا موشک‌های بالستیک برد متوسط ایران ■

موشک‌های بالستیک قاره‌پیما یا موشک‌های بالستیک برد متوسط ایرانی نیازمند یک سیستم هدایت و سطح اتکای قوی برای داشتن کشندگی لازم با کلاهک‌های متعارف است، حتی اگر با سیستم‌های هدایت جی‌پی‌اس تجهیز شود. این احتمالاً مستلزم کلاهک‌های هسته‌ای برای جبران مشکلات اساسی در دقت، قابلیت اتکا و کشندگی کلاهک است. ایران همین‌طور در تست برد موشک‌های خود با مشکلانی مواجه خواهد بود. بااین‌حال ایران می‌تواند تنها با جمع‌کردن قطعات موشک‌های بالستیک قاره‌پیما یا یک پرتابگر برای یک وسیله فضایی به اهرم سیاسی و دیده شدن برسد. ایران همین‌طور می‌تواند به نحو بالقوه آمریکا را وادار به سرمایه‌گذاری بیشتر در دفاع موشکی و قابلیت‌های تهاجمی پیش‌دستانه بکند. از سوی دیگر باید گفت ایران خانواده‌ای از موشک‌های کروز، سیستم‌های بلند بردتر هوا پرتاب و هواپیماهای بدون سرنشین و هواپیماهای بدون سرنشین جنگی ساخته است که می‌توانند توان موشک‌های بالستیک این کشور را تقویت کنند و امکان هدف‌گیری بهتری را به وجود بیاورند.

ایران همچنین به دنبال توسعه قابلیت‌های شناسایی ماهواره‌ای، هدف‌گیری و تعین خسارت، توسعه پرتابگرهای متحرک آزمایش پناهگاه‌ها و سیلوهای موشکی و تولید سیستم‌های فرماندهی و کنترل امن‌تر و کم‌تر آسیب‌پذیر با استفاده از فیبرهای اپتیکال و خطوط زمینی است.

■ ایران می‌تواند تمامی اسرائیل و آن‌سوی اسرائیل را با موشک‌هایی دوربردتر هدف قرار دهد ■

- تأثیر بی‌واسطه تهدید موشکی ‌ایران

نیروهای موجود موشکی ‌ایران به این کشور توانایی حمله به اهدافی در خلیج‌فارس و نزدیکی مرز خود، با موشک‌ها و راکت‌های دوربرد با کلاهک متعارف، را می‌دهد؛ ایران می‌تواند تمامی اسرائیل و آن‌سوی اسرائیل را با موشک‌هایی دوربردتر هدف قرار دهد. بااین‌حال درباره خطرات راکت‌های و موشک‌هایی متعارف فعلی نباید غلو کرد. بیشتر آن‌ها سیستم‌هایی کوتاه برد هستند که دقت و کشندگی اندکی دارند. آن‌ها را می‌توان به‌عنوان آتش توپخانه‌ای، جایگزین محدود نیروی هوایی و سلاح‌هایی برای ترور و ارعاب استفاده کرد.


■نقاط ضعف موشک‌های ایران ■

درحالی‌که ایران برخی سیستم‌های هدایت با جی‌پی‌اس را به کار گرفته بیشتر موشک‌های ایران دارای دقت و کشندگی کافی برای ایفای نقشی اساسی در جنگ متعارف، علی‌رغم تلاش‌های ایران برای روزآمد کردن آن‌ها، نیستند. کشندگی محدود کلاهک‌های فعلی ایران، محدودیت‌های شدید دقت بیشتر سیستم‌های موجود و قابلیت اتکای نامتعین سیستم‌های دوربردتر ایران دست‌به‌دست هم داده تا تأثیر حملات موشکی را به اصابت‌هایی اتفاقی به‌جایی در منطقه‌ای وسیع بکاهد. حتی اصابت‌هایی همراه با بخت و اقبال تنها خسارت و تلفاتی را ایجاد می‌کند که به‌احتمال‌زیاد معادل یک بمب بدون هدایت ۱۰۰۰ پوندی است.

کارشناسان معتقدند عدم تعین در میزان توسعه سیستم‌های موشکی توسط ایران با وسایل نفوذ پیشرفته یا ابتدایی و عدم تعین‌های فزاینده در تلاش برای تخمین قدرت سیستم‌های دفاع موشکی موجود علیه قابلیت‌های فعلی موشکی ‌ایران، هر تلاشی برای مدل‌سازی را به‌شدت نامتعین می‌سازد.


■ تغییر نگرش از دفاع نقطه‌ای به دفاع از منطقه وسیع ■

بااین‌حال اسرائیل، کشورهای حوزه خلیج‌فارس و آمریکا به‌طور مداوم در حال ارتقاء سیستم‌های دفاع موشکی‌شان هستند، و نگرش خود را از دفاع نقطه‌ای به دفاع از منطقه وسیع تغییر داده‌اند. ترکیب محدودیت‌های واقعی بر کشندگی موشک‌های ایران و سیستم‌های در حال رشد دفاع موشکی در کوتاه‌مدت تا حد زیادی قدرت راکت‌ها و موشک‌های ایران، تا جایی که کلاهک‌های متعارف داشته باشند، را می‌کاهد: ایران باید تعداد زیادی از راکت‌های کوتاه برد را به‌عنوان توپخانه به کاربرد تا به تأثیر عمده‌ای در اهداف منطقه‌ای دست یابد. جدیت این تهدیدها به‌طور خاص بر توان ایران برای پرتاب موشک‌ها و راکت‌ها به‌صورت گلوله‌باران و تهدیدهای انبوه، به‌وسیله گونه‌های مختلف تسلیحات که استفاده از دفاع موشکی و حملات حمایتی را دشوار می‌سازد، وابسته است.


■ تسلیحات ارعابی ایران ■

درحالی‌که ایران فرآیند استفاده از سیستم‌های ناوبری جی‌پی‌اس را شروع کرده است، این کشور باید از حجم وسیعی از آتش موشک‌های کوتاه برد یا راکت‌های بلند برد استفاده کند تا برای این کشور احتمال متوسط اصابت به سازه‌های دارای ارزش در پایگاهی نظامی یا مناطق شهری را فراهم کند. این‌ها تاکتیک‌هایی هستند که ایران آن‌ها را تمرین کرده است اما ممکن است نتواند در میدان نبرد از عهده انجام آن‌ها برآید. ایران نمی‌تواند از حملات موشک‌های بالستیک میان برد و موشک‌های بالستیک برد متوسط به نحوی مؤثر و تعدادی زیاد، علیه اهداف دورتر منطقه‌ای استفاده کند و این تسلیحات، تا زمانی که به قابلیت‌های ناوبری و ره‌گیری بسیار پیشرفته‌تری مجهز شوند، همچنان تسلیحاتی ارعابی خواهند بود که تا حد زیادی می‌توانند برای ترس افکنی روانی استفاده شوند. بااین‌حال ایران تلاش عمده‌ای برای به‌کارگیری موشک‌های دقیق انجام داده است و نشانه‌های مهمی وجود دارد که این کشور کلاهک‌هایی اتمی به کار گرفته است و به دنبال ارتقاء قابلیت‌های نفوذ موشک‌های خود برای عبور از سد سیستم‌های دفاع موشکی است.


■ ایران می‌تواند از راکت‌های متعارف دوربرد به‌عنوان سلاحی ارعابی استفاده کند ■

هیچ کشوری در نزدیکی ایران نمی‌تواند این واقعیت را نادیده بگیرد که ایران می‌تواند از راکت‌های متعارف دوربرد به‌عنوان سلاحی ارعابی استفاده کند؛ و از آن‌ها علیه اهدافی منطقه‌ای مثل تأسیسات صادرات نفت و شهرها استفاده کند. هیچ کشوری نمی‌تواند این واقعیت را نادیده بگیرد که ایران ممکن است به استفاده از این سیستم‌ها در جنگ متعارفی در خلیج‌فارس، در پاسخ به یک تهدید نظامی علیه حکومت ایران و یا پوششی برای پر کردن خلأهای داخلی، دست بزند. اگر کسی به برد کامل تمامی موشک‌های ایران توجه کند، روشن می‌شود که هر ارزیابی‌ای از قابلیت‌های فعلی نظامی و راهبردی ایران باید شامل تمامی پایگاه‌های کشورهای خلیج‌فارس، اسرائیل و آمریکا باشد. ایران می‌تواند هر کشور منطقه‌ای دیگر مثل ترکیه، اردن و اسرائیل را تهدید کند؛ ایران نشان داده است که با انتقال راکت‌های بلند بردتر یا موشک‌های دقیق‌تر به نیروهای دوست یا نیابتی خود، مثل حزب‌الله و حماس یا دوست جدید یا بازیگران غیردولتی‌اش در کشورهایی مثل یمن، می‌تواند تهدیداتی اضافی داشته باشد.


■ سند روشنی از اینکه ایران دارای ذخایری غیر از کلاهک‌های متعارف است، وجود ندارد■

سرانجام درحالی‌که هیچ منبع خارجی سند روشنی از اینکه ایران دارای ذخایری غیر از کلاهک‌های متعارف است، ارائه نکرده است، باید گفت که ایرانی کشور شیمیایی علنی است که ذخایر خود را هیچ‌گاه علنی نکرده است. ممکن است که ایران دارای کلاهک‌های شیمیایی باشد و این کلاهک‌ها می‌تواند باعث انتشار ارعاب زیادی شود؛ هرچند کشندگی واقعی‌شان محدود است. وقتی سخن از ارزیابی توازن کلی منطقه‌ای به میان می‌آید، مهم است که بگوییم که نیروهای موشکی و راکتی ایران تمایز میان نیروهای زمینی و هوایی را مبهم می‌سازند. همین امر در خصوص هر تمایزی میان نیروی موشکی و هوایی، هم در نقش‌های تهاجمی و هم تدافعی، درست است؛ همین‌طور تمایز آشکاری میان تأثیر سیستم‌های راکتی و موشکی ‌ایران به‌صرف برد آن‌ها وجود ندارد. تلاش‌های مشابهی نیز برای تمایز نهادن میان نبرد غیرمتقارن و متعارف وجود دارد؛ اما این تمایزها در مقام تحلیل مفید هستند و اهمیت اندکی در ابعاد بازدارندگی و نبرد دارند.


■ تهدید موشکی ‌ایران در آینده بسیار جدی‌تر خواهد شد ■

- شکل‌گیری تهدیدات آتی: کلاهک‌های هسته‌ای در برابر کلاهک‌های متعارف دقیق

تهدید موشکی ‌ایران در آینده بسیار جدی‌تر خواهد شد. ایران اگر به حال خود گذاشته شود احتمالاً می‌تواند موشک‌های هسته‌ای و موشک‌های بسیار دقیقی با کلاهک‌های متعارف به کار گیرد. ایران انگیزه‌های نظامی قدرتمندی برای به‌کارگیری سلاح‌های هسته‌ای دارد و نیروهای موشکی ‌ایران به این کشور توان بالقوه برای انجام یک حمله هسته‌ای عمده را می‌دهد. این‌چنین نیروی هسته‌ای قابلیت‌های بازدارندگی ایران و همین‌طور توان این کشور برای اعمال اهرم سیاسی بر همسایگانش را افزایش می‌دهد. این فرآیند ریسک پیش روی آمریکا یا کشورهای منطقه‌ای در استفاده از سلاح‌های متعارف و نیروی هوایی برای حمله به ایران، و نبردی متعارف در پاسخ به استفاده ایران از نبرد غیرمنظم و نبرد محدود در خلیج‌فارس و کشورهای همسایه را بالا می‌برد. این فرایند همچنین می‌تواند یک مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای در منطقه به راه بیندازد. اسرائیل در حال حاضر موشک‌های هسته‌ای کارآمدی در اختیار دارد که می‌تواند تهدیدی مشابه تهدید ایران، با هر موشک هسته‌ای که ایران در کوتاه‌مدت بتواند تولید کند، برای این کشور به وجود بیاورد.


■ اسرائیل به دنبال تولید و حفظ نیروی هسته‌ای برتری نسبت به ایران است ■

بااین‌حال به نظر قطعی می‌رسد که اسرائیل به دنبال تولید و حفظ نیروی هسته‌ای برتری نسبت به ایران است – درصورتی‌که به جنگی پیش‌دستانه دست نیازد. آمریکا در حال حاضر به متحدان منطقه‌ای‌اش راهبرد «بازدارندگی گسترده»، مشابه آنچه به متحدانش در ناتو علیه تهدیدات هسته‌ای شوروی ارائه کرده بود، پیش نهاد کرده است. عربستان نیز موشک‌های بالستیک در اختیار دارد و می‌تواند از کشوری مثل پاکستان کلاهک هسته‌ای موردنیازش را تأمین کند. در غیاب توافقی برای کنترل موشکی و هسته‌ای نتیجه نهایی این خواهد بود یک مسابقه دائم برای تولید نیروهای هسته‌ای عظیم‌تر، کلاهک‌های هسته‌ای بزرگ‌تر، موشک‌هایی با دقت و قابلیت نفوذ بیشتر، دفاع موشکی بهتر، سیستم‌های پایگاهی و آماده‌سازی کمتر آسیب‌پذیر و توان LOW و LUA شروع خواهد شد. نیروهای موشکی موجود ایران درعین‌حال به اهداف دیگری نیز خدمت می‌کنند؛ موشک‌های هدایت‌شونده دقیق ایران نیز می‌توانند تهدید راهبردی عمده جدیدی باشند. علاوه بر این موشک‌های ایران تا پنج سال آینده، حتی اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست نیابد، مرگبارتر خواهند شد.


■ موشک‌های فعلی ایران با مسلح شدن به مهمات قوی‌تر و چاشنی‌های بهتر، مرگبارتر شده‌اند ■

موشک‌های فعلی ایران با مسلح شدن به مهمات قوی‌تر و چاشنی‌های بهتر، مرگبارتر شده‌اند – هرچند کشندگی آن‌ها به دلیل محدودیت‌های برد- بارشان و فقدان دقت محدود خواهد بود. حتی رگباری از موشک‌ها و راکت‌ها با کلاهک‌های متعارف بهتر، علیه اهداف منطقه‌ای درزمینهٔ کشندگی محدود هستند و بیش از آن‌که قادر باشند به نقاط موردنظر حمله کنند و آن‌ها را تخریب کنند جنبه ارعابی دارند. اگر ایران قصد دارد تا پیشرفت‌هایی عمده در کشندگی موشک‌های خود، بدون به کار بردن کلاهک‌های هسته‌ای، داشته باشد باید دریکی از این سه عرصه ذیل پیشرفت کند:۱) باید موشک‌هایی یا هدایت دقیق یا هدفیاب بکار گیرد؛ یا ۲) به موشک‌هایی با کلاهک‌های شیمیایی یا بیولوژیک دست بیازد و ۳) به ارتقاء کنترل و فرماندهی آتشباری‌های نسبتاً دقیق – با گلوله‌باران توسط موشک‌های مختلف از سایت‌های مختلف- توسل جوید.


■ ایران نخستین گام در دقت بخشیدن بیشتر به موشک‌های متعارف خود را برداشته است ■

ایران نخستین گام در دقت بخشیدن بیشتر به موشک‌های متعارف خود را برداشته است. ایران برای موشک‌های کوتاه برد خود از سیستم ناوبری جی‌پی‌اس استفاده کرده است و علناً تصریح کرده است که به دنبال تجهیز سامانه موشکی خود به هدایت دقیق یا کلاهک‌های هدفیاب و اقدامات متقابل علیه سیستم‌های دفاع در برابر موشک‌های بالستیک است. ایران حداقل یک موشک با هدایت جی‌پی‌اس را به کار گرفته است و در حال آزمایش موشک‌های کروز است. برخی منابع خاطرنشان کرده‌اند که سیستم‌های با هدایت‌پذیری بیشتر ایران شامل تولید زلزال ۲ به‌عنوان یک راکت هدایت‌شونده، و توسعه موشک کروز تهاجمی یا علی، موشک بالستیک زلزال -۳ و بمب هدایت‌شونده دقیق رعد -۳۰۱ است. ایران همین‌طور می‌گوید که با حمله به یک هدف فرضی اثبات کرده است که قابلیت اصابت دقیق را دارد– هرچند عکس‌های ماهواره‌ای از منطقه هدف نشان می‌دهند که ایران حداقل چند اصابت موشک خود را با کار گذاشتن مواد انفجاری در محل، صحنه‌سازی کرده است.


■ابعاد توان موشکی ‌ایران علیه اهداف منطقه‌ای ■

یک قابلیت هدایت دقیق واقعی، موشک‌های ایران را قادر می‌سازد که تجهیزات کلیدی نظامی، نفتی، نیروگاهی و آبی را با دقت کافی هدف قرار دهد و آن‌ها را با کلاهک‌های متعارف نابود کند. این وضعیت به‌شدت در مورد کشندگی سیستم‌های بلند برد ایران نسبت به اهداف مهم نظامی و شهری مثل تجهیزات تولید نفت و طرح‌های آب‌شیرین‌کن – که معادل قدرت سلاح‌های کشتارجمعی است- هشدار می‌دهد. ایران نیز با استفاده از کلاهک‌های متعارف با ریسک اقدامات تلافی‌جویانه کمتری نسبت به استفاده از کلاهک‌های هسته‌ای مواجه خواهد بود. مدرکی وجود ندارد که ایران تاکنون برای بیشتر سیستم‌هایش دارای این‌چنین توانمندی‌هایی باشد و نمی‌توان قطعاً گفت که ایران در آینده نزدیک می‌تواند به این تسلیحات دست یابد. بااین‌حال ایران می‌تواند ادعا کند که اکنون این دقت را در موشک‌هایش دارد؛ برخی کارشناسان اسرائیلی نیز معتقدند که ایران در حال حاضر دارای این توانمندی‌ها است.


■ ایران تسلیحات موشکی خود را با سلاح‌های کشتارجمعی مسلح نکرده است ■

در مورد گزینه دوم، به نظر نمی‌رسد که ایران تسلیحات موشکی خود را با سلاح‌های کشتارجمعی مسلح کرده باشد. هیچ منبع کلیدی تاکنون ادعا نکرده است که ایران به نحوی فعال در پی کلاهک‌های شیمیایی یا بیولوژیک، برای ارتقاء مرگباری سلاح‌های خود، بوده است – هرچند ایران در گذشته دارای موشک‌های کوتاه بردی با کلاهک شیمیایی بوده است. این گزینه را نیز نباید ازنظر دور داشت که کلاهک‌های شیمیایی و بیولوژیک جنبه ارعابی دارند اما افزایش قابلیت کشتار آن‌ها قصه دیگری است؛ اما آسان است که با دوری از واقعیت، در مورد کشندگی کلاهک‌های شیمیایی و بیولوژیک غلو کنیم. سلاح‌های شیمیایی به نحو نظری می‌توانند کشنده‌تر از سلاح‌های اتمی شکافتی باشند و ایران تمامی تکنولوژی‌ها و زیرساخت‌های موردنیاز برای این تسلیحات را در اختیار دارد.


■مشکلات تست کلاهک‌های شیمیایی■

پراکندگی مؤثر برای سلاح‌های شیمیایی پیچیده‌تر است و ایجاد و تست این کلاهک‌ها مشکلات فنی زیادی در پی دارد؛ و کشندگی آن تنها با انسان یا حیواناتی با ساختار فیزیولوژیک شبیه انسان، قابل آزمون است؛ این حاوی مشکلی سیاسی تولید است مبنی بر این‌که این تهدید تا زمانی که اثبات نشود، به نحو موثق پذیرفتنی نیست. این تهدید که ایران موشک‌های خود را با کلاهک‌های بیولوژیک مسلح کرده باشد نیز می‌تواند زمینه‌ساز حملات پیش‌دستانه زیادی شود و استفاده از این کلاهک‌ها هرگونه مانعی را برای اقدام متقابل با سلاح هسته‌ای از میان می‌برد.


- نبرد موشکی، سیاسی و روانی و نبردهای ارعابی

اهداف سیاسی در مرکز راهبرد بالستیک ایران قرار دارد. اگر ایران از راکت‌های توپخانه‌ای و موشک‌های برد بلند خود در یک نبرد استفاده کند، می‌تواند راهبرد «صدام حسین» در استفاده از حملات موشکی در نبرد ایران و عراق و جنگ اول خلیج‌فارس در ۱۹۹۱، را کپی کند. نیروهای موشکی همین‌طور دارای جنبه‌های سیاسی هستند که حتی در زمان صلح به جنگ وحشت ایران کمک می‌کنند.


■ ایران می‌تواند از موشک‌های خود به نحو راهبردی و سیاسی استفاده کند ■

نیروی موشکی در حال رشد ایران حداقل در توان بازدارندگی و دفاعی این کشور، برای بازداشتن حمله به ایران و تلافی ضعف این کشور در عرصه هوایی، مؤثر است. ایران به نحوی وسیع‌تر، می‌تواند از موشک‌های خود به نحو راهبردی و سیاسی و نه‌تنها برای ویران کردن اهداف استفاده کند. آتش هدف‌دار و گلوله‌باران موشک‌های متعارف غیر هدایت‌شونده دوربرد و راکت‌ها می‌توانند به‌عنوان سمبلی سیاسی و سلاحی برای ترس افکنی به کار بسته شوند. چنانچه صادرت راکت‌های توپخانه‌ای و موشک‌های کوتاه برد ایران نشان داده است، موشک‌های ایران می‌توانند تأثیری سیاسی، راهبردی و روانی، بیرون از مرزهای این کشور داشته باشند. به نظر می‌رسد دکترین فعلی ایران بر ایجاد خطر و واقعیت حملات نیابتی در جهان، حماس و حزب‌الله تامید دارد؛ حملات موشکی حماس و حزب‌الله تأثیر زیادی بر وضعیت فعلی نظامی اسرائیل دارد و حملات موشکی طرف سوم می‌تواند مشکل فزاینده‌ای برای آمریکا و متحدان عربش در آینده باشد.


■ حملات موشکی و راکتی بلند برد روحیه ایرانی‌ها را تقویت می‌کند ■

حملات موشکی و راکتی بلند برد روحیه ایرانی‌ها را تقویت می‌کند. در مواجهه با نبرد محدود فرسایشی میان ایران و آمریکا و شورای همکاری خلیج‌فارس، حملات بالستیک به ایران این شانس را می‌دهد تا به مردمش ثابت کند که در حال اداره جنگ واردکردن تلفاتی به‌طرف مقابل است. موشک‌های بالستیک در تلافی ویرانی، شرارت، تحریم‌ها و حملات آشکار احتمالی، به مردم ایران ثابت می‌کند که دولتشان قادر به‌تلافی خسارت‌هایی که آن‌ها دیده‌اند، است. ایران ممکن است از موشک‌های خود برای حمله به اسرائیل پس از یک حمله پیش‌دستانه اسرائیل، یا برای حمله به اسرائیل در موقعیت دیگری، وقتی احساس کند که شان سیاسی این کشور درون ایران و جهان عرب و اسلام ارزش این کار را دارد، استفاده کند. ایران می‌تواند امیدوار باشد که حملات با موشک‌های متعارف به اسرائیل، با تلافی محدودی از سوی اسرائیل همراه خواهد بود که در ادامه به فشار بیشتر بر کشورهای عربی برای کاهش پیوندهایشان با آمریکا همراه خواهد بود.


■ابعاد هراس افکنی قدرت موشکی ‌ایران ■

حمله به کشورهای عربی هزینه جنگ را به مردمی که برای نبرد آماده نیستند، و مجازات‌هایی برای مردم کشورهای خلیج‌فارس که بی‌ثباتی منطقه‌ای خطرات فردی بر آن‌ها نداشته است، تحمیل می‌کند. چنانکه با نبرد شهرها در طول جنگ ایران و عراق، استفاده از موشک‌های اسکاد در جنگ افغانستان، حملات اسکادهای عراقی به اسرائیل و عربستان سعودی در جنگ خلیج‌فارس در ۱۹۹۱، روشن شد، حملات موشکی می‌تواند تأثیر تبلیغاتی زیادی داشته باشد که به‌طور وسیعی تأثیر خود را در میدان جنگ – حداقل در آغاز کار -باقی می‌گذارد. گزارش‌هایی وجود دارد که در خلال جنگ ایران و عراق شهروندان و مقامات از تهران گریختند. عراقی‌ها، اسرائیلی‌ها، سعودی‌ها و نیروهای ائتلاف نیز در طول حملات موشکی به پناهگاه‌ها متوسل شدند؛ مطبوعات اسرائیلی گزارش دادند که بسیاری از افراد در جنگ ۱۹۹۱ دچار هراس شدیدی شده بودند- هرچند شاید عمده ترس به دلیل کلاهک‌های شیمیایی و نه کلاهک‌های متعارف باشد.


■ خط تقسیم دقیقی میان نبرد متعارف و غیرمنظم وجود ندارد ■

حتی یک حمله محدود موشکی ‌ایران به عربستان یا اسرائیل می‌تواند توسط کشورهای عربی به‌عنوان اراده و ظرفیت ایران برای ارتقاء توانمندی خود برای حمله‌ای با قدرت بیشتر در آینده نگریسته شود. ایران ممکن است به سمت یک یا چند کشور عربی متمایل شود و بدین ترتیب درصدد ایجاد شکاف در میان کشورهای عربی برآید؛ علاوه بر این ممکن است این کشور به حملات موشکی نمایشی یا بی‌ثمری برای ایجاد فضای تبلیغاتی در سطح دنیا دست بزند. ایران همین‌طور می‌تواند از حملات موشکی برای مقابله با حملات هوایی یا حملات موشک‌های کروز آمریکا، کشورهای خلیج‌فارس یا دیگران به اهداف نظامی، مدنی و زیرساخت‌های ایران استفاده کند. این پاسخ ممکن است از سر عمد یا حسب تصادف یا شکلی دیگر از برخورد نظامی در خلیج‌فارس اتفاق بیفتد. خط تقسیم دقیقی میان نبرد متعارف و غیرمنظم وجود ندارد و گام‌های روشنی وجود ندارد که استفاده از گونه‌ای نیرو را علیه دیگری بازمی‌دارد؛ همچنین سطح و ترکیب نیروی دریایی، زمینی، هوایی و موشکی‌ای که استفاده خواهد شد، نیز مشخص نیست.


■ ایران به‌طور تاریخی با تمرکز بر بقای حکومت قدرتی محتاط بوده است ■

ایران به‌طور تاریخی با تمرکز بر بقای حکومت قدرتی محتاط بوده است، اما تاریخ گواهی می‌دهد که حتی محتاط‌ترین قدرت‌ها هم می‌توانند به ناگاه درگیر نبردی عظیم شوند. صرف‌نظر از محدودیت فعلی بر کشندگی نیروهای موشکی ‌ایران، تأثیر روانی توان ایران برای یک موشک‌باران عظیم و سریع بر روی نقاط پرجمعیت و تجهیزات نظامی را نباید دست‌کم گرفته شود. از سویی دیگر امکان یک حمله موفقیت‌آمیز که منجر به تلفات سنگین یا ویرانی عظیم شود تأثیر روان‌شناختی دیرپایی دارد – آنچه آن را می‌توان تأثیری از سنخ «تأثیر حمله با مرکز تجارت جهانی» قلمداد کرد. توان ایران برای پرتاب موشک‌های زیاد در طول دوره‌ای چندروزه و بدون هشدار قبلی، در نخستین دوره این موشک‌باران به ایران اهرم قدرت می‌بخشد و این موشک‌ها را تبدیل به سلاح‌های ارعابی می‌کند. حتی اگر ایران هیچ‌گاه از موشک‌های خود استفاده نکند، موشک‌های ابران توان ارعاب و اهرم فشاری بر روی همسایگانش را دارند و برای مجبور کردن آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش برای اختصاص منابعی برای دفاع موشکی کافی هستند.


■ تأثیرات سیاسی و روانی حملات ضعیف موشکی به‌سرعت محو می‌شوند ■

درعین‌حال ذکر این نکته ضروری است که تأثیرات سیاسی و روانی حملات ضعیف موشکی به‌سرعت محو می‌شوند. موشک‌باران برای حفظ یک ترس عمومی کافی نیست و مردم به‌زودی به زندگی عادی خود بازمی‌گردند. مکان‌های خالی زیادی در یک مجموعه شهری یا یک پایگاه نظامی بزرگ وجود دارد که باعث ترس مردم می‌شود. ایران به دلیل محدودیت در تعداد TEL ها و سایت‌های پرتابی ثابت، نمی‌تواند به این حملات در برابر حملات هوایی آمریکا و اعراب برای مدتی طولانی ادامه دهد.