درس هفدهم
نبوت عامه (بخش سوم)
فرق معجزه با سحر و جادو و کارهاي مرتاضان
هنگامي که سخن ازمعجزه به ميان مي آيد و گفته مي شود معجزه يک کار خارق العاده اي است که از توانايي ديگران ساقط است، اين سوال مطرح مي شود که چگونه معجزه را از کارهاي شگفت انگيز مرتاضان و ساحران تميز دهيم؟
جواب: معجزه با کارهاي ديگر چندين فرق دارد:
1 ـ کارهاي مرتاضان و ساحران تمريني است و آنها استاد مي بينند از اين جهت کارهاي آنها محدود به اموري است که استادش را ديده و تمرين کرده اند و قادر به انجام هر کاري نيستند اما پيامبران معلم و استادي نداشته اند و قادر بانجام هر کاري بوده اند مثلا از حضرت صالح مي خواهند که از کوه شتري خارج کند و او انجام داد، و يا وقتي از مريم درباره فرزندش سوال مي کنند حضرت عيسي عليه السلام که در گهواره کودکي چند روزه است مي فرمايد: اني عبد الله اتيني الکتاب و جعلني نبيا من بنده خدا هستم که خداوند به من کتاب داده و مرا پيغمبر کرده است 1 يا وقتي از حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم معجزه خواستند سنگريزه ها در دست حضرت شهادت به رسالت آن حضرت داد.
2 ـ کارهاي ساحران و مرتاضان محدود به زمان و مکان و شرايط خاصي است و محتاج به ابزار معيني مي باشند ولي معجزات پيامبران چونکه از نيروي لايزال الهي سرچشمه گرفته هيچ محدوديتي ندارد و هر معجزه اي را در هر موقعيتي انجام مي دادند.
3 ـ کار ساحران و مرتاضان غالبا با هدف مادي همراه است (يا براي جمع مال يا جلب نظر مردم و امور ديگر) اما هدف انبياء سختن انسانهاي شايسته و جامعه ايده آل بود مي فرمودند: و ما استئلکم عليه من اجران اجري الاعلي رب العالمين من از شما مزد نمي خواهم مزد من فقط بر پروردگار عالميان است.2
4 ـ عمل ساحران و مرتاضان قابل معارضه است يعني ديگران هم مي توانند مثل آن را انجام دهند اما کسي نمي تواند مانند معجزه پيامبران را بياورد.
چرا هر پيامبري معجزه اي مخصوص به خود داشت؟
با اينکه پيامبران هر کار خارق العادهاي را مي توانستند انجام دهند و هر کدام معجزات بسياري داشتند اما به يکي از آنها مشهورند. يکي از دانشمندان (ابن سکيت) از امام هادي عليه السلام پرسيد چرا خداوند موسي بن عمران عليه السلام را با عصا و يد (بيضاء) و کارهايي که شبيه عمل ساحران بود بر انگيخت؟ و حضرت مسيح عليه السلام را با شفاي بيماران و زند هکردن مردگان؟، و حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم را با کلام و سخن خارق العاده (قرآن) به سوي مردم مبعوث کرد؟ حضرت در پاسخ فرمودند: هنگامي که خداوند حضرت موسي عليه السلام را به رسالت برانگيخت فن رايج در زمان او سحر بود او هم از طرف خداوند معجزاتي شبيه فن رايج آن عصر آورد که مقابله با آن براي کسي ممکن نبود و با معجزات خود سحرهاي ساحران را باطل ساخت و حجت را بر آنها تمام نمود، وقتي حضرت عيسي عليه السلام براي هدايت مردم مبعوث شد طبابت و پزشکي رونق بسزايي داشت او از طرف خداوند با معجزاتي شبيه فن رايج زمان خود برانگيخته شد و کسي نمي توانست با او مقابله کند او با زنده کردن مردگان و شفا بخشيدن به نابينايان و بمياران مبتلا به برص حجت را بر مردم آن زمان تمام نمود، وقتي که حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم از ناحيه خداوند مبعوث گرديد فصاحت و بلاغت، خطبه و انشاء، فن رايج عصر او بود، حضرت از جانب خداوند براي آنان نصايح و حکم و مواعظ و نصايح خود را در قالب کلام فصيح و بليغ ريخت (قرآن) و حجت را بر آنها تمام نمود و قول آنها را باطل ساخت.
نشانه دوم:
راه دوم براي شناخت پيامبر آنست که پيامبر قبلي که نبوت او با دليل ثابت شده است با ذکر نام و مشخصات پيامبر آينده را معرفي نمايد از باب نمونه بشارتهايي که در تورات و انجيل درباره ظهور و رسالت پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم آمده است قرآن از اين بشارتها نمونه اي از قول حضرت عيسي عليه السلام بيان مي کند که: و اذ قال عيسي بن مريم يا بني اسرائيل اني رسول الله اليکم مصدقا لما بين يدي من التورات و مبشرا برسول ياتي من بعدي اسمه احمد ... عيسي گفت اي بني اسرائيل من رسول خدا به سوي شما هستم تصديق کننده تورات و بشارت دهنده به رسولي که بعد از من مي آيد و اسمش احمد است 3 و همچنين سوره اعراف، آيه 157 (الذين يتبعون ...).
نشانه سوم:
راه سوم براي شناخت انبياء، قرائن و شواهدي است که به طور قطع نبوت و رسالت را ثبت کند.
بطور خلاصه:
1 ـ بررسي خصوصيات روحي و اخلاقي کسي که ادعاي پيامبري دارد (از قرينه هاي صداقت مدعي نبوت داشتن صفات عالي و اخلاق فاضله انساني است بطوريکه بين مردم مشهور به پاکي و فضيلت بوده باشد).
2 ـ بررسي محتويات آئين و دستورات او از نظر عقلي و منطبق بودن ائينش با معارف الهي و فضائل انساني، قرينه ديگري است.
3 ـ ثبات و استقامت او در دعوت و مطابقت عمل او با قولش.
4 ـ بررسي وضع پيروان او و شناخت مخالفينش.
5 ـ چگونگي تبليغ او و همچنين توجه به اينکه براي اثبات آئينش از چه وسائل و چه راههايي استفاده مي کند.
اين قبيل قرائن که دست به دست هم بدهند ممکن است موجب يقين به نبوت مدعي نبوت گردد.
تمرين:
1 ـ فرقهاي معجزه و سحر و کارهاي مرتاضان را بيان کنيد؟
2 ـ چرا هر پيغمبري معجزه اي مخصوص به خود داشت؟
3 ـ قرائن و شواهد قطعي شناخت انبياء چيست؟


1 ـ سوره مريم، آيه 32.
2 ـ سوره شعراء، آيه هاي 180، 164، 145، 127، 109.
3 ـ سوره صف، آيه 6.