چند نکته در مورد فضیلت ماه مبارک رمضان

امير المؤمنين علي (ع) روايت كرده كه رسول خدا (ص) روزي براي ما خطبه خواند و در ضمن آن فرمود:

1.اي مردم !ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به سوي شما آمده است.

2.ماهي كه نزد خدا بهترين ماه ها است.

3.روزهايش بهترين روزهاست.

4.شبهايش بهترين شب ها است.

5.ساعتهايش بهترين ساعت ها است.

6.ماهي است كه به ميهماني خدا دعوت شده ايد و از اهل كرامت خدا قرار داده شده ايد.

7.نفس هاي شما ثواب تسبيح دارد.

8.خواب تان ثواب عبادت دارد.

9.اعمال شما در اين ماه مقبول است.

10.دعاي تان مستجاب مي شود.

11.پس با نيت هاي صادق و قلب هاي پاك خدا را بخوانيد كه شما را براي روزه داري و قرائت قرآن توفيق عطا كند.

12.شقي و بدبخت كسي است كه در اين ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم بماند.

13.با گرسنگي و تشنگي خودتان .گرسنگي و تشنگي روز قيامت را به ياد آوريد و به فقرا و مساكين صدقه بدهيد.

14.بزرگترها را احترام كنيد و به خردسالان ترحم كنيد.

15.نسبت به خويشان صله رحم كنيد.

16.زبانتان را حفظ كنيد .

17.چشم تان را از آنچه حرام است بپوشانيد.

18.گوش تان را از شنيدن محرمات باز داريد.

19.با يتيمان مردم مهرباني كنيد تا با يتيمان شما مهرباني كنند.

20.از گناهانتان توبه كنيد.

21.در اوقات نماز دست هايتان را براي دعا برداريد زيرا اين ساعت ها بهترين ساعت ها است كه خدا به مردم نظر رحمت مي كند.

22.مناجات شان را اجابت مي كند و ندايشان را لبيك مي گويد.

23.به سؤال كننده عطا كرده و دعوت شان را اجابت مي نمايد.

24.اي مردم! نفوس شما در گرو اعمال تان مي باشد .پس به وسيله ي استغفار آن ها را آزاد سازيد.

25.پشت شما با گناه سنگين شده با طول سجود بارتان را سبك كنيد.

26.بدانيد كه خدا به عزت خودش سوگند ياد كرده كه نماز گزاران و سجده كنندگان را عذاب نكند و آن ها را در قيامت از آتش دوزخ نترساند.

27.اي مردم!هر كس در اين ماه روزه دار مؤمني را افطار دهد ثواب آزاد كردن بنده اي به او عطا خواهد شد و گناهان گذشته اش مورد عفو قرار خواهد گرفت.گفته شد يا رسول الله همه ما قدرت نداريم كه روزه دار را افطار دهيم .حضرت(ص) فرمود:« از آتش دوزخ بپرهيزيد!گر چه با يك خرما يا يك شربت آب باشد!»

28.اي مردم! هر كس در اين ماه اخلاقش را نيك گرداند در قيامت حسابش را آسان خواهد نمود.

29.هر كس در اين ماه شرش را از مردم باز دارد خدا در قيامت غضبش را از او باز خواهد داشت.

30.هر كس كه در اين ماه كار بنده اش را سبك گرداند خدا در قيامت حسابش را آسان خواهد نمود.

وسایل الشیعه جلد 7 صفحه 227

دعا در ماه مبارک و دستاوردهای آن

رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود:

درهاى آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده مى‏شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد.(1)

در روایات آمده است كه ماه رمضان مخصوص اجابت دعا است.

طبق فرمایش پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) دعاها در ماه مبارك مقبول است كه فرمودند:

«و دعائكم فیه مستجاب».

باید توجه داشت كه چه دعایى بكند و برى چه كسى ، دعا در سطح بلند و برى همه باشد، اینطور نباشد كه تنها خودمان را دعا كنیم.

بنگرید دعاى امام رضا(صلى الله علیه وآله)را چقدر كریمانه است:

«واغفر لمن فى مشارق الأرض و مغاربها من المؤمنین و المؤمنات»

«خدایا درمشرق و مغرب عالم هر كسى كه اهل ایمان است او را بیامرز».

آن دینى كه مى گوید سحر در نماز شب عده زیادى را دعا كن، حداقل چهل نفر، همان دین مى گوید روز به فكر حلّ كار چهل مؤمن هم باش، برى این كه و قتى مى گوید شب برخیز و دیگران را هم دعا كن، یعنى روز هم مواظب كارشان باش. این دین درس كرم به انسان مى آموزد كه دیگران مهمان سفره انسان باشند.

ابوحمزه ثمالى از شاگران خوب امام سجّاد(علیه السلام) بوده و امام(علیه السلام) در دعاى معروف به ابوحمزه ثمالى به ما مى آموزند كه عرض كنیم: خدایا بزرگ و كوچك ما، زن و مرد، روستایى و شهرى ، دور و نزدیك، همه و همه را بیامرز.

در روایت وارد شده است كه دعا ((مخّ العـبـادة))؛ مـغز عبادت، یا به تعبیر رایج ماها، روح عبادت، دعاست. دعا یعنى چه ؟ یـعـنـى بـا خـداى مـتـعـال سـخـن گـفـتـن ؛ در واقـع خـدا را نزدیك خود احساس كردن و حرف دل را با او در میان گذاشتن . دعا یا درخواست است، یا تمجید و تحمید است، یا اظهار محبت و ارادت است؛ همه اینها دعاست . دعا یكى از مهمترین كارهاى یك بنده مؤ من و یك انسان طالب صلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهیر روح چنین نقشى دارد.

دستاوردهاى دعا چیست؟

 وقتى ما با خدا سخن مى گوییم ، او را نزدیك خود احساس مى كنیم ، مخاطب خود مى دانیم و با او حرف مى زنیم ، این دستاوردها از جمله ى فواید و عواید دعاست . زنـده نـگـهـداشـتـن یاد خدا در دل ، غفلت را ـ كه مادر همه ى انحرافها و كجیها و فسادهاى انـسـان ، غـفـلت از خـداسـت ـ مـى زدایـد. دعـا غـفـلت را از دل انـسـان مـى زدایـد؛ انـسـان را بـه یـاد خـدا مـى انـدازد و یـاد خـدا را در دل زنـده نـگـه مـى دارد. بـزرگـتـریـن خـسـارتى كه افراد محروم از دعا مبتلاى به آن مى شـونـد، ایـن اسـت كـه یـاد خـدا از دل آنـهـا مـى رود. نـسـیـان و غـفـلت از خـداى مـتـعـال بـراى بـشر بسیار خسارتبار است .

دستاورد دوم دعا، تقویت و استقرار ایمان در دل است .

خصوصیت دعا این است كه ایمان را در دل پـایـدار و مـسـتـقـر مـى كـنـد. ایـمـانِ قابل زوال در مواجهه ى با حوادث عالم و سختیها، خـوشـیـهـا، تـنـعـمـهـا و حـالات گوناگون انسان ، در خطر از بین رفتن است . مى شناسید كـسـانـى را كـه ایـمـان داشـتـنـد؛ امـا در مـواجـهـه ى بـا مـال دنـیا، با قدرت دنیا، با لذات جسمى و شهوات قلبى ، ایمان از دست آنها رفت . این ، ایـمـان مـتـزلزل و غـیـرمـسـتـقـر اسـت . خـصـوصـیـت دعـا ایـن اسـت كـه ایـمـان را در دل انـسـان مـسـتـقـر و ثـابـت مـى كـند و خطر زوال ایمان با دعا و استمرار توجه به خداى متعال از بین مى رود.

سـومـیـن دسـتـاورد، دمیدن روح اخلاص در انسان است .

با خدا سخن گفتن و خود را نزدیك او دیـدن ، بـه انـسان روح اخلاص مى دهد. اخلاص یعنى كار را براى خدا انجام دادن . همه ى كـارهـا را مى شود براى خدا انجام داد. بندگان خوب خدا همه ى كارهاى معمولىِ روزمرّه ى زندگى را هم با نیّت تقرب به خدا انجام مى دهند و مى توانند. بعضى هم هستند كه حتّى قـربـى تـریـن و عـبادى ترین كارها ـ مثل نماز ـ را نمى توانند براى خدا انجام دهند. بى اخلاصى ، درد بزرگى براى انسان است . دعا روح اخلاص را در انسان مى دمد.

دستاورد چهارم دعا، خودسازى و رشد فضایل اخلاقى در انسان است .

انسان با توجه به خـدا و بـا حرف زدن با خداى متعال ، فضایل اخلاقى را در خود تقویت مى كند؛ این خاصیت قـهـرى و طـبیعى انس با پروردگار است . بنابراین دعا مى شود پلّكان عروج انسان به سمت كمالات . متقابلا دعا رذایل اخلاقى را از انسان مى زداید؛ حرص و كبر و خودپرستى و دشمنى با بندگان خدا و ضعف نفس و جبن و بى صبرى را از انسان دور مى كند.

دسـتـاورد پـنـجـم دعـا، ایـجـاد مـحـبـت بـه خـداى مـتـعـال اسـت .

دعـا عـشـق بـه خـداى مـتـعـال را در دل زنـده مى كند. مظهر همه ى زیباییها و خوبیها ذات اقدس پروردگار است . دعـا و اُنـس و تـكـلم بـا خـداى مـتـعـال ، ایـن مـحـبـت را در دل به وجود مى آورد.

دسـتـاورد شـشـم دعـا، دمـیـدن روح امـیـد در انـسـان اسـت .

دعـا بـه انـسـان قـدرت مـقـاومت در مـقـابـل چـالش‌هـاى زندگى را مى‌دهد. هر كس در دوران زندگى خود با حوادثى مواجه مى شـود و چـالش‌هـایـى پـیدا مى كند. دعا به انسان توانایى و قدرت مى دهد و انسان را در مـقـابـل حوادث مستحكم مى كند؛ لذا در روایت از دعا تعبیر شده است به سلاح . از نبى مكرم نـقـل شـده است كه فرمود: ((أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى سِلَاحٍ یُنْجِیكُمْ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ یُدِرُّ أَرْزَاقَكُمْ ))؛ اسلحه اى را به شما معرفى كنم كه مایه ى نجات شماست ؛ (( تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بـِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ )). در مواجهه ى با حوادث ، توجه به خـداى مـتـعال ، مثل سلاح برّنده اى در دست انسان مؤ من است . لذا در میدان جنگ ، پیغمبر مكرم اسـلام هـمـه ى كـارهـاى لازم را انـجـام مى داد؛ سپاه را مى آراست ، سربازان را به صف مى كـرد، امـكـانـات لازم را بـه آنـهـا مـى داد، تـوصـیـه هـاى لازم را به آنها مى كرد، اشراف فرماندهىِ خودش را اعمال مى كرد؛ اما در همان وقت هم وسط میدان زانو مى زد، دست به دعا بـلند مى كرد، تضرع مى كرد، با خداى متعال حرف مى زد و از او مى خواست . این ارتباط با خدا، دل انسان را مستحكم مى كند.

دسـتـاورد دیگر دعا، برآمدن حاجات است .

 یكى از دستاوردهاى دعا این است كه حاجاتى كه انـسـان دارد، از خـداى مـتـعـال مـى خـواهـد و خـدا آن حاجات را برآورده مى كند. البته همه ى خـواص دعـا ایـن نـیـسـت ؛ ایـن هـم یـكـى در كـنـار بـقـیـه ى دسـتـاوردهـاى دعـاسـت . فرمود: ((اسـْئَلُوا اللّهَ مـِنْ فـَضـْلِهِ ))(نساء: 32)؛ از خـداى مـتـعـال بـخـواهـیـد و نـیـازهـاى خـودتـان را از او بـطـلبـید. در دعاى ابوحمزه ى ثمالى از قـول امـام سـجـاد (عـلیـه السـّلام ) ایـن طور عرض مى شود: ((وَ لَیْسَ مِنْ صِفَاتِكَ یَا سـَیِّدِی أَنْ تـَأْمـُرَ بـِالسُّؤَالِ وَ تـَمْنَعَ الْعَطِیَّةَ وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطَایَا عَلَى أَهْلِ مَمْلَكَتِكَ))(2)؛ تـو به بندگانِ خودت دستور بدهى كه از تو بخواهند، اما بنا داشته بـاشـى كـه خـواسـتـه ى آنـهـا را عـمـلى نـكـنـى ؛ ایـن امـكـان نـدارد. وقـتـى خـداى مـتـعـال بـه مـن و شـمـا امر مى كند كه از او بخواهیم و طلب كنیم ، معنایش این است كه خداى مـتـعـال تـصمیم دارد كه آنچه را مى خواهیم ، به ما بدهد. لذا در روایت است كه : ((وَ لَا لِیـَفـْتـَحَ عـَلَى عَبْدٍ بَابَ الدُّعَاءِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْإِجَابَةِ واللّهُ اَكْرَمُ مِنْ ذلك ))؛ خداى متعال كریمتر از آن است كه باب دعا را باز كند، اما باب اجابت را ببندد.

پی نوشت ها:

1.بحارالانوار، ج 93، ص 344

2. مفاتیح الجنان ، دعاى ابوحمزه ى ثمالى

11نکته بهرمندی بیشتر از رمضان

برای استفاده بهینه از زمان، در هنگام رفت و آمد، ذکر بگویید (البته ذکرهای بدون صدا و آرام تا شائبه ریا به وجود نیاید). سعی کنید از مرحله ذکر زبانی به مرتبه توجه به معنای ذکر و ذکر قلبی و یاد واقعی خداوند برسید؛ به طوری که او را حاضر و ناظر بر خود بدانید.

میهمانی خداوند، به معنای اکرام و رحمت خاص الهی بر بندگان است؛ بر اساس روایات، چند موضوع نشان از میهمانی خداوند است که عبارتند از:

1. از شب اول ماه رمضان درهای بهشت باز می‌شوند و تا شب آخر بسته نمی‌شوند.1

2. از ابتدا تا انتهای ماه رمضان، درهای جهنم بسته می‌شوند.2

3. شیاطین در بند و زنجیر می‌شوند تا نتوانند روزه بندگان را خراب کنند.3

4. ماه رمضان، ماهی است که اولش رحمت است و وسطش آمرزش گناهان و آخرش آزادی از آتش جهنم؛4 یعنی ما با رحمت الهی به میهمانی دعوت می‌شویم و آمرزیده می‌شویم و در پایان میهمانی به عنوان جایزه و هدیه یادگار میهمانی، از آتش جهنم آزاد می‌شویم.

5. شب قدر در این ماه است که ارزش آن از هزار ماه بیشتر است و عبادت در آن، نتایج بسیاری دارد و سرنوشت یک سال بندگان در آن تعیین می‌گردد.5

به طور کلی برای بهره برداری از ماه مبارک رمضان، هر کسی باید متناسب با موقعیت شغلی و وضعیت جسمانی و روانی خویش، برنامه ریزی کند.

«برنامه ریزی برای عبادت‌ در ماه مبارک رمضان»

در ماه مبارک رمضان، علاوه بر عبادت‌های معمول و همیشگی - مانند نمازهای یومیه - عبادات واجب و مستحب دیگری نیز اضافه شده‌اند؛ مانند روزه گرفتن که در سایر ماه‌های سال بر ما واجب نیست و نیز انجام دادن اعمال مستحبی که در این ماه تأکید فراوانی بر آن‌ها شده است؛ مانند تلاوت قرآن، خواندن دعا و... .

سعی کنید اولاً میزان خواب خود را خیلی تغییر ندهید و ثانیاً وقت آن را نیز خیلی به هم نزنید؛ فقط با کمی تغییر در چرخه خواب، برنامه خواب و استراحت خود را ادامه دهید؛ مثلاً اگر هنگام سحر حدود یک ساعت (برای سحری خوردن و خواندن نماز شب و نماز صبح بیدار می‌مانید، این مقدار از خواب را سعی کنید در روز جبران کنید؛ به عنوان مثال بعد از نماز ظهر و عصر با توجه به این که ناهار از برنامه روزانه حذف شده است، همان وقت را به استراحت و خواب اختصاص دهید تا هم خواب شما جبران شود و هم مقداری از شب را بتوانید بیدار بمانید و از وقتتان استفاده بهتری بکنید.

علاوه بر آن چه بیان شد، رعایت نکات زیر بر کیفیت استفاده از ماه مبارک رمضان می‌افزاید:

1- برای استفاده بهینه از زمان، در هنگام رفت و آمد، ذکر بگویید (البته ذکرهای بدون صدا و آرام تا شائبه ریا به وجود نیاید). سعی کنید از مرحله ذکر زبانی به مرتبه توجه به معنای ذکر و ذکر قلبی و یاد واقعی خداوند برسید؛ به طوری که او را حاضر و ناظر بر خود بدانید.

بهترین ذکر، به ویژه برای رفع بعضی مشکلات ظاهری و نیز روحی و روانی، ذکر استغفار و لا اله الا الله است.

2- سعی کنید دائم الوضو باشید و حتی قبل از خواب نیز وضو بگیرید و به بستر خواب بروید؛ زیرا در ماه مبارک رمضان، خواب نیز عبادت است و نفس کشیدن تسبیح به حساب می‌آید.

3-از شب زنده داری و احیا - به ویژه در شب‌های تعطیلی - به مقدار حال و کشش روحی غفلت نکنید. شاید یکی از مهم‌ترین اعمال در ماه مبارک، شب زنده‌داری، تهجد، استغفار و نماز شب در نیمه شب‌هاست.

4- حتماً در یکی از مجالس بیان احکام و معارف دینی و موعظه، در مساجد یا حسینیه‌ها شرکت کنید.

بسیاری از عالمان و مجتهدان نیز مقید به موعظه هستند و به مصیبت‌های گویندگان گوش فرا می‌دهند تا دل و جان خود را به واسطه شنیدن معارف دینی متذکر و نورانی سازند.

به طور کلی، شرکت در مجالس مذهبی، خود را در معرض نفحات و نسیم‌های رحمت الهی قرار دادن است و این، نقش مهمی در حفظ دین و معنویت انسان دارد.

5-از انجام دادن ورزش‌های سنگین در طول ماه رمضان اجتناب کنید و در این ماه سعی کنید ورزش‌های سبک و آرام (مانند پیاده روی یا نرمش) انجام دهید.

6- از غذاهای قندی و پروتئین دار در رژیم غذایی خود بیشتر استفاده کنید؛ مانند خرما و لبنیات.

7- از پرخوری هنگام افطار و سحری پرهیز کنید؛ زیرا علاوه بر این که چرخه خواب شما را به هم خواهد زد، از سایر برنامه‌های عبادی و درسی نیز بهره کافی را نخواهید برد.

8- از هدر دادن انرژی بی‌جا و بی‌مورد مثل سخن غیر لازم و تماشای برنامه‌های تلویزیونی غیرضروری اجتناب کنید و به عبارت دیگر، با سکوت بیشتر و کنترل حواس، از هدر دادن انرژی جلوگیری کنید؛ به تمرکز خود بیفزایید و فرصت‌های جدیدی برای انجام دادن کارهای مهم‌تر ایجاد کنید.

9- بر ترک محرماتی که بر اعضای دیگر لازم گردیده - به ویژه محرمات چشم، گوش و زبان و نیز استفاده از غذای حلال، اهتمام ویژه‌ای داشته باشید.

10- در شبانه روز چند نوبت قرآن تلاوت کنید؛ برای مثال حدود پانزده دقیقه در روز و پانزده دقیقه در شب.

11- دعاها را تقسیم کنید و آن‌ها را در چند نوبت در شبانه روز بخوانید. روزها به همان مقدار دعایی که بین نماز یا بعد از نمازهای یومیه خوانده می‌شود، اکتفا کنید. اما شب‌ها وقت بیشتری را صرف خواندن دعا کنید. اگر بعضی از دعاها طولانی است، لازم نیست هر شب همه آن دعا را بخوانید.

به هر حال سعی کنید بهترین بهره را از این ماه عزیز و پر برکت ببرید و اجازه ندهید که به راحتی از دستتان برود،نباید اجازه دهیم که گرسنگی و ضعف روزها ما را کلافه کرده از عبادت غافل کند و پرخوری و تبعاتش شب های ما را ضایع کند . ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی است تا با توبه و استغفار بار گناهان خود را سبک کنیم از کجا معلوم که به ماه رمضان بعدی برسیم ؟؟؟

پی‌نوشت ها :

1. مجلسی، بحارالانوار، ج 96، ص 344؛ ری شهری، میزان‌الحکمة، ج 5، ص 2132.

2. میزان‌الحکمة، ج 5، ص 2132.

3. همان.

4. همان.

5. همان.

نکاتي در مورد تغذيه در ماه مبارک رمضان:

چگونگي مصرف مايعات در ماه مبارك رمضان:

روزه چاقتان نکند:

روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان علاوه بر آثار روحي و معنوي، اثرات جسماني ارزشمندي دارد.اما بدون شک زماني مي توان از تاثيرات مثبت روزه بيشتر بهره مند شد که تغذيه در هنگام افطار و سحر منطبق با يک رژيم متعادل و متنوع باشد.اين روزها سفره هاي سحري و افطار خيلي ها با انواع غذاهاي چرب و شيرين مثل حلوا، کاچي، خرما، شله زرد، شيربرنج چرب و شيرين و بالاخره ،زولبيا و باميه رنگين مي شود.نتيجه اينکه پس از يک ماه روزه داري نه تنها وزن کم نمي کنيم بلکه با چند کيلو اضافه وزن مجدداً به رژيم غذايي معمول خود بر مي گرديم و روند چاقي و اضافه وزن را با الگوي غذايي غلط هم چنان دنبال مي کنيم.
سود بردن از معنويات ماه مبارک رمضان نيز بدون توجه به اصول بهداشتي و سلامت جسمي به سختي به دست مي آيد؛ خصوصاً که فوايد جسمي روزه برکسي پوشيده نيست.با برنامه ريزي درست براي تغذيه و مصرف صحيح مواد غذايي در اين ماه و پرهيز از زياده روي در خوردن مي توان از برکات معنوي اين ماه سود جست و فوايد بهداشتي روزه را به دست آورد.يکي از مهم ترين فوايد روزه داري بهبود وضعيت بدن و تناسب اندام است که با سوخت بافت چربي و کاهش انرژي دريافتي ميسر مي شود بنابراين در صورتي که فرد روزه دار توصيه هاي تغذيه اي را رعايت کند، به طور طبيعي بعد از ماه رمضان، به دليل کاهش چربي هاي بدن بايد تا چند کيلو گرم کاهش وزن پيدا کند.در سال هاي اخير به دليل عادات و رفتارهاي غلط غذايي ،روزه داري نه تنها موجب کاهش وزن نمي شود بلکه تهيه انواع و اقسام خوراکي ها و شيريني هاي مختلف در افطاري ها در کنار از بين بردن اثرات معنوي روزه با اسراف و پرخوري سرانجام اضافه وزن و چاقي را به ارمغان مي آورد.
مي دانيد که چاقي با ذخيره بيش از حد انرژي به صورت چربي تعريف مي شود.اين مشکل در اثر عدم تعادل بين انرژي دريافتي و انرژي مصرفي به وجود مي آيد.باز هم مطلع ايد که چاقي از عوامل زمينه ساز بيماري هاي مزمن مانند فشارخون، اختلالات چربي هاي خون، ديابت نوع 2، بيماري هاي قلبي عروقي و بعضي از انواع سرطان ها است.
بنابراين آيا بهتر نيست به جاي مصرف بي رويه انواع شيريني هاي سنتي و مدرن در ماه مبارک، رمضان که جز چاقي و اضافه وزن سودي ندارد، مردم براي مصرف غذاهاي سالم تر مثل سبزي، ميوه، شير و مواد لبني تشويق و حمايت شوند؟اميدوارم وزارت محترم بازرگاني هم سبد کالاي ويژه ماه رمضان را به جاي مواد غذايي چرب و شيرين، بيشتر با اقلامي مثل مواد پروتئيني، شير و مواد لبني و اقلام غذايي سالم تر پرکند تا هم وطنان عزيزمان از فوايد جسمي روزه داري در اين ماه مبارک هم، بهره مند شوند

روزه بي سحری ممنوع:

فوايد فراوان و گوناگون روزه که يکي از ارکان عبادي دين مبين اسلام است، برهيچ کس پوشيده نيست. از آنجايي که رعايت نکات پزشکي و تغذيه اي در ماه مبارک رمضان مي تواند در حفظ سلامت و فعاليت مناسب بدني فرد روزه دار موثرتر باشد، در اين مقاله سعي شده که ابتدا توصيه هاي همگاني تغذيه اي براي عموم مردم و سپس توصيه هاي اختصاصي براي افراد مبتلا به بيماري هاي مختلف ارائه گردد:

توصيه هاي همگاني:
 

1-به جاي شيريني هاي تهيه شده با شکر سفيد، افطار را با يک قند طبيعي از جمله خرما، کشمش و عسل آغاز کنيد. به اين ترتيب اشتهاي شما کنترل شده و نياز بدن به مواد قندي ساده پس از گرسنگي طولاني تامين مي گردد. البته در مصرف اين نوع قندها اعتدال را فراموش نکنيد.
2-افطار را با صرف غذاي سبک نظير سوپ و آش (رقيق و بدون سير و پياز سرخ کرده) آغاز کنيد و شام را ساعاتي بعد ميل نماييد. مصرف همزمان افطار و شام و وارد کردن يکباره مواد غذايي حجيم و متنوع به دستگاه گوارش، مطلوب نبوده و مي تواند مشکلاتي را به دنبال داشته باشد.
3-به جاي آب سرد، از آب گرم استفاده کنيد. خوردن چاي شيرين کم رنگ، شير گرم، فرني يا شير برنج و هليم کم روغن در افطار مناسب است و توصيه مي گردد که صرف مايعات با فاصله (1/5-2)ساعت بعد از غذا صورت گيرد.
4-نوشيدني هاي کافئين دار مانند قهوه و چاي، ديورتيک هستند وکاهش ناگهاني آنها موجب سردرد و کج خلقي مي شود، لذا بهتر است چند هفته قبل از رمضان صرف اين نوشيدني ها را به تدريج کاهش دهيد.
5-پرخوري در افطار وسحري هر دو مضر است و اشتها را در طول روز کاهش نمي دهد، بلکه برخلاف عقايد عوام، پرخوري در وعده سحري با افزايش انسولين خون موجب بروز سريع تر گرسنگي در روز خواهد شد.
6-خوردن سحري سبک براي افراد نرمال، به ويژه افراد چاق و خوردن سحري متعادل از نظر دريافت کالري، مواد مغذي و پروتئين براي گروه هاي به اصطلاح در معرض خطر توصيه مي گردد. مصرف متعادل غذاهاي ديرهضم از جمله حبوبات و غذاهاي چرب با توجه به تخليه ديرتر معده، گرسنگي روزانه را کاهش مي دهد.
7-مصرف زياد سبزيجات از جمله بادمجان، فلفل، غذاهاي پر ادويه و شور و نيز غذاهايي چون کله پاچه و سيرابي مي تواند منجر به تشنگي زياد در طول روز شود.
8-کساني که با توجه به نوع کار و فعاليت روزانه خود بيشتر عرق مي کنند، بايد نمک مصرفي خود را در افطار و سحري افزايش دهند و کساني که از طرف پزشکان محدوديت مصرف نمک دارند، در ماه رمضان نيز بايد آن را رعايت کنند.
9-از نظر تغذيه اي، روزه بي سحري به خصوص براي نوجوان در حال رشد و افراد ضعيف مانند سالمندان توصيه نمي شود. از طرف ديگر روزه داري طولاني مدت و بدون سحري مي تواند در ايجاد بودي بد دهان، سردرد عضلاني، سستي و بي حالي بيش از حد موثر باشد.
10-افراد چاق بايد الگوي غذايي تجويز شده توسط مشاور تغذيه را در ماه رمضان نيز رعايت کنند. مصرف غذاهاي چاق کننده به ويژه غذاهاي غني شده از شکر و قندهاي ساده، غذاهاي سرخ کردني و همچنين خواب زياد در طي روز مي تواند موجب افزايش وزن حتي در ماه رمضان شود.

توصيه هاي ويژه براي افراد لاغر
 

1-افراد لاغر بهتر است در افطار، شام و سحري همراه با يک و يا دو ميان وعده، از گروه هاي مختلف غذايي استفاده کنند و براي جبران کمبود ويتامين ها، مواد مغذي و نيز جلوگيري از کاهش بيشتر اشتها، از مکلمل هاي ويتاميني استفاده کنند.
2-از آنجايي که افراد لاغر اکثراً مستعد کم خوني هستند، لذا توصيه مي شود از مصرف آب و چاي زياد در افطار و قبل از وعده غذايي پرهيز کنند و تا (2)ساعت بعد از غذا چاي ننوشند.
3-افراد لاغر مي توانند از مواد قندي و نيز غذاي پرچرب بعد از افطار و شام استفاده کنند.

توصيه هاي ويژه براي بيماران کم خون
 

1-در کساني که سطح شاخص هاي خوني آن ها در مرز پايين محدوده طبيعي مي باشد، کاهش دريافت مواد مغذي در ماه رمضان ممکن است ميزان اين شاخص ها را باز هم کاهش دهد، لذا بايد به کيفيت غذاي مصرفي خود در اين ماه مبارک توجه بيشتري نمايند.
2-براي اين افراد افزايش مصرف مواد غذايي غني از آهن و پروتئين ها به ويژه پروتئين هايي از نوع هم (اولويت گوشت قرمز به پروتئين گياهي) توصيه مي شود. همچنين مصرف ميوه هاي خشک به خصوص زرد آلو و تمشک و مصرف آجيل خام (مانند پسته و بادام)مفيد است.
3-اين افراد بايد از مصرف چاي تا (2)ساعت بعد از غذا به ويژه پس از مصرف مواد غذايي غني از آهن پرهيز کنند.

توصيه هاي ويژه براي بيماران کليوي (سنگ ساز)
 

1-اين بيماران بايد در طول روزه داري از انجام فعاليت فيزيکي سنگين و قرار گرفتن در معرض تعريف، خودداري نمايند و در طول شب براي رقيق کردن ادرار و شستشوي کليه ها مايعات فراوان بنوشند.
2-حتي الامکان حجم غذاي دريافتي را کمتر نموده و به خصوص در مواقع سحري، غذاي سبک و آب زياد بنوشند.
3-از مصرف غذاهاي حاوي املاح سنگ ساز خود داري نمايند.

اين نوع غذاها عبارتند از:
 

الف-نوشابه هاي گازدار
ب-غذاهايي با منشا حيواني که به علت دارا بودن فسفات زياد، دفع کلسيم از ادرار را افزايش مي دهند.
ج-غذاهاي حاوي اگزالات از قبيل کاکائو، چاي پررنگ، آجيل و سبزيجاتي مانند، اسفناج، کلم، ريواس، گوجه فرنگي، کدو و ...

توصيه ويژه به بيماران قلبي-عروقي
 

1-اين بيماران بايد از مصرف غذاي سنگين در افطار خودداري کنند و رژيم پايين آورنده فشار خون تجويز شده توسط مشاور تغذيه را رعايت نمايند.
2-عدم استفاده از غذاهاي نفخ آور و پرهيز از استرس براي اين بيماران توصيه مي شود.
از جمله غذاهاي نفخ آور مي توان به موارد زير اشاره نمود:
الف-حبوبات (البته براي جلوگيري از اثرات نفخ اور، مي توان آنها را چند ساعت قبل خيسانده و دوباره آب آن را تعويض نمود.)
ب-مصرف شير در افرادي که مدت زمان طولاني شير مصرف نکرده باشند.
ج-سوربيتول (شيرين کننده کم کالري)
د-عادات بد غذايي از جمله مصرف آب سرد بعد از غذا، با عجله غذاخوردن و خوب نجويدن
3-اين افراد براي تنظيم ميزان داروي مورد نياز خود با مشورت پزشک مي توانند از داروهاي با اثر دراز مدت استفاده کنند و مصرف داروهاي ديورتيک را کاهش دهند. در هر حال، روزه مي تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

توصيه هاي ويژه به بيماران ديابتي

1-اين افراد بايد رژيم غذايي ديابتي را در افطار و سحري رعايت نموده و از مصرف غذاهاي شيرين در ماه رمضان پرهيز نمايند.
2-پرخوري در افطار و سحري براي بيماران ديابتي مضر است و قند خون آنها را افزايش مي دهد.
3-روزه داري فرصت ايده آلي براي بيماران چاق است تا وزن خود را کم کنند.

نتيجه گيري

تمرين (30)روز روزه داري نه تنها در ابعاد معنوي، بلکه در ابعاد پزشکي-بهداشتي نيز يک فرصت طلايي براي هر انسان کمال جو و با ايمان است که بدن را از سموم و چربي هاي انباشته شده طي يازده ماه سال پاکسازي کنند و بعد از اين دوره نيز با پرخوري و يا بدخوري بدن خود را محل تجمع سموم ننمايند

4 گروه اصلي غذايي در ماه مبارک رمضان:

هرم غذايي گروه نان و غلات، گروه سبزي ها، ميوه ها، گروه شير و لبنيات و گروه گوشت وجود دارد. شما بايد روزانه از هر پنج گروه غذايي مصرف کنيد تا بتوانيد مواد مغذي مورد نياز بدن خود را که شامل کربوهيدرات ها، چربي، پروتئين، ويتامين و املاح است، تأمين نماييد. در اين صورت بدني سالم و تندرست خواهيد داشت و انرژي کافي براي انجام فعاليت هاي روزانه خود را بدست خواهيد آورد. البته هر فردي با توجه به وضعيت جسمي خود (لاغر يا چاق بودن، پير يا جوان، داشتن يک بيماري خاص) مي تواند يک ماده غذايي را کمتر يا بيشتر مصرف کند يا يک ماده غذايي را جانشين ديگري کند؛ مثلاً فردي که داراي کلسترول خون بالاست مي تواند به جاي گوشت قرمز از گوشت مرغ استفاده کند يا فردي که چاق است و مي خواهد لاغر شود مي تواند به جاي خامه از پنير استفاده کند. در هر صورت اين برنامه به عنوان پايه اي براي يک فرد سالم و متناسب مي باشد. حال با توجه به اين مطالب نکات تغذيه اي لازم را براي شما بيان مي کنم:

1- ميوه ها
 

مهم ترين مسئله اين است که هر روز بعد از افطار (يک تا چند ساعت بعد) بايد 2-3 عدد ميوه متوسط مصرف کنيد که مثلاً در فصل تابستان مي توانيد اين ميوه ها را بخوريد:
سيب، گلابي، انگور، هلو، شليل، هندوانه، خربزه، انجير و موزو... در مورد انگور يک خوشه معمولي معادل يک ميوه است و در مورد هندوانه و خربزه يک قاچ 300 تا 400 گرمي معادل يک عدد ميوه متوسط است.
همچنين اگر آبميوه دوست داريد مي توانيد به جاي يک عدد ميوه، نصف تا يک ليوان آبميوه طبيعي باشد و به صورت سانديس و آبميوه هاي پاکتي نباشد. ولي اگر تهيه آب ميوه طبيعي برايتان سخت بود، مي توانيد از يک ليوان آب ميوه پاکتي يا سانديس استفاده کنيد.
همچنين اگر اشتها داشتيد مي توانيد در وعده ي سحر هم يک عدد ميوه يا يک ليوان آبميوه مصرف کنيد. مثلاً به جاي يک ليوان شير معمولي يک ليوان شيرموز بخوريد.

2- گروه نان و غلات
 

شامل انواع نان، برنج، ماکاروني و سيب زميني است. توصيه مي کنم تا جايي که مي توانيد از نان سبوس دار مثل نان سنگک استفاده کنيد، زيرا به علت داشتن سبوس منبع خوبي از ويتامين هاي گروه B و فيبر غذايي است. ويتامين هاي گروه B در سوخت و ساز بدن و حفظ سلامت اعصاب و پوست و مو نقش مهمي دارند. فيبرهاي غذايي هم در جلوگيري از يبوست و حفظ سلامتي روده ها مفيد هستند. البته اگر تهيه نان سنگک برايتان مشکل است، مي توانيد از بربري، تافتون، لواش يا باگت استفاده کنيد. افرادي که مبتلا به ديابت هستند، بايد در مصرف مواد غذايي اين گروه احتياط کنند و طبق دستور پزشک عمل کنند، چون اين مواد غذايي به خصوص نان سفيد و سيب زميني سريعاً قند خون را افزايش مي دهند. همچنين افرادي که تري گليسيريد خونشان (يک نوع چربي خون) بالاست بايد در مصرف مواد نشاسته اي (گروه نان و غلات) احتياط کنند، زيرا کربوهيدرات موجود در اين مواد غذايي در بدن تبديل به تري گليسيريد مي شود.

3- گروه سبزي ها
 

شامل سالاد، سبزي خوردن، سبزي پخته در غذا مثل سوپ، خورش و کوکو و... مي باشد. سبزي ها منبع خوبي از فيبر غذايي نامحلول، آنتي اکسيدان ها و ويتامين هاي AوC هستند؛ مثلاً هويج و اسفناج از منابع خوب ويتامين A هستند. سبزي ها شامل: خيار، گوجه فرنگي، اسفناج، کرفس، باميه، هويج، کاهو، انواع کلم، قارچ، فلفل سبز، فلفل دلمه اي، بادنجان، کدو سبز، پياز، سير و... است.

4- گروه گوشت
 

شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهي، تخم مرغ، حبوبات و آجيل است. اين گروه منبع خوبي از پروتئين، ويتامين هاي گروه B و املاحي مانند آهن، روي و فسفر است. افرادي که دچار نقرس هستند بايد گوشت و حبوبات را خيلي کم مصرف کنند. افرادي هم که دچار کلسترول خون بالا هستند بايد جگر، دل و قلوه، کله پاچه و گوشت پرچرب را مصرف نکنند و به جاي گوشت قرمز بيشتر از مرغ و ماهي استفاده کنند. ولي براي افراد کم خون مصرف انواع گوشت مفيد است. بيماران قلبي هم بهتر است تا حد ممکن گوشت قرمز را کمتر مصرف کنند.

برنامه ريزي براي يک تغذيه صحيح در ايام ماه مبارک رمضان از اهميت ويژه اي برخوردار است تا هم بتوان با جلوگيري از پرخوري و آشفته خوري، اصل پرهيز را رعايت کرد و هم با تقسيم انرژي و کالري مورد نياز از زيان هاي کمبود غذايي در امان بود. اين مساله به خصوص در مورد نوجوانان از اهميت بيشتري برخوردار است.
دستگاه گوارش هر فردي در مدت 11 ماه سال از مواد غذايي مختلف انباشته مي شود. اين دستگاه هم مانند هر عضو ديگري نياز به استراحت دارد، همان گونه که شب، زمان استراحت جهت رفع خستگي و تجديد قوا در بدن مي باشد و عدم استراحت مناسب باعث فرسودگي و ناتواني جسم و روان و به دنبال آن بروز بيماري هاي مختلف خواهد شد.
از طرفي همان طور که مي دانيد پرخوري باعث افزايش وزن و عوارض ناشي از آن خواهد شد. با گرفتن روزه نه تنها مي توان بر پرخوري و چاقي غلبه کرد، بلکه مي توان با کنترل خوردن، اراده و نيروي تفکر را نيز در خود تقويت کرد.
بدن انسان براي حفظ سلامتي خود همواره مقدار چربي به عنوان ذخيره انرژي در نقاط مختلف ذخيره مي کند. ماندن اين چربي ها به مدت طولاني باعث فشرده شدن آن ها مي گردد. به طور معمول اين چربي هاي فشرده قابليت استفاده زيادي ندارند. روزه داري حتي در افراد لاغر و داراي وزن طبيعي اين اجازه را مي دهد که بدن اين چربي هاي فشرده و قديمي را بسوزاند و فرد فرصتي مناسب براي جايگزيني چربي هاي تازه (بعد از اين دوره) پيدا کند.
البته در کنار تمام موارد ذکر شده که تنها قسمتي از فوايد روزه داري براي سلامت است، توجه به اين نکته مهم است که روزه داري بايد از ويژگي هاي خاصي برخوردار باشد تا تعادل سلامت را هر چه بهتر حفظ کند.
برنامه غذايي نامناسب در ماه مبارک رمضان چه عوارضي را به دنبال خواهد داشت؟
- چاقي: مهم ترين عارضه ناشي از روزه داري است که به دنبال مصرف غذاهاي نامناسب ايجاد مي شود.
- افزايش چربي هاي نامطلوب خون مثل کلسترول تام، تري گليسريد، کلسترول بد (LDL) و اسيد اوريک
- يبوست
- نفخ، احساس پُري دستگاه گوارش و ساير مشکلات گوارشي
- بي حوصلگي، خستگي و ضعف حافظه
- لاغري و ضعف و ناتواني
- کاهش مقاومت بدن در برابر بيماري ها
- سردرد و سرگيجه
- سنگ هاي دستگاه ادراري
همان طور که بيان شد اين مشکلات به هيچ وجه طبيعي و ناشي از يک روزه داري مناسب و صحيح نيست. بنابراين از مصرف مواد غذايي سرخ کرده، انواع شيريني (به خصوص زولبيا و باميه)، دسرهاي چرب، غذاهاي چرب و شور و نمک دار و انواع سس ها و ... و همچنين از مصرف زياد غذاهاي پرحجم مانند آش رشته با پياز داغ فراوان يا تريد کردن نان در آبگوشت جدا پرهيز کنيد تا با مشکل اضافه وزن، افزايش چربي خون و اختلالات گوارشي مواجه نشويد.
اختلالات عصبي مانند بي حوصلگي، اختلال حافظه، گيجي، خستگي و کوفتگي نيز از عوارض روزه داري غلط است.
عوارض فوق مي تواند به علت کمبودهاي تغذيه اي ايجاد شود. افت قند خون يکي از عوامل مهم بروز اين مشکلات است که معمولا به دليل عدم مصرف سحري عارض مي شود.
سوخت و ساز (انرژي لازم) سلول هاي عصبي صرفا از گلوکز (قند) و کربوهيدرات ها تامين مي شود. از طرفي بدن انسان نمي تواند به مدت طولاني کربوهيدرات ها را ذخيره کند، پس گرسنگي طولاني مدت و عدم مصرف سحري مي تواند باعث کاهش انرژي لازم براي فعاليت سلول هاي عصبي و در نتيجه ايجاد عوارض ذکر شده شود.

درس دوم
توحيد فطري
فطرت در لغت به معناي سرشت يا طبيعت و در اصطلاح به معناي غريزه معنوي هر انسان مي باشد، انسان داراي دو نوع غريزه است:
1 ـ غرايز مادي که براي تامين احتياجات مادي در درون انسان نهفته است مانند حب ذات، تشنگي، گرسنگي، ترس، اميد و ...
2 ـ غرايز معنوي مانند کمال طلبي، نوع دوستي، ايثار و از خود گذشتگي، احسان و شفقت، و بالاخره وجدان اخلاقي، که اين غرايز در وجود انسان براي عبور از مرز حيوانيت و رسيدن به کمال واقعي نهاده شده است.

فطرت يا غريزه معنوي
غريزه معنوي يا فطرت يعني آنچه انسان را از خود مي يابد و نياز به فراگيري در مورد آن ندارد.
نفطرت يکي از منابع الهام بخش معرفت و شناخت است، گاهي از اين منبع شناخت به قلب نيز تعبير مي شود و با عقل که مرکز تفکر و ادراکات نظري است تفاوت روشني دارد و همه اينها شاخه هاي يکي درخت و ثمره هاي شجره مبارکه روح انسان هستند.
اين فطرت معنوي در وجود هر انساني هست فقط گاهي حجابهاي ظلماني مانع بروز آن مي شود و بعثت انبياء و آمدن امامان معصوم براي رفع اين حجابها و رشد اين فطرت الهي بوده است و گرنه هر انساني با فطرت پاک توحيدي به دنيا مي آيد. فاقم وجهک للدين حنيفا فطره الله التي فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله ذلک الدين القيم و لکن اکثر الناس لا يعلمون 1 ملتزم و پذيرا باش دين حقي که خداوند آفرينش انسانها را بر اساس آن قرار داده است که هيچ تبديل و دگرگوني در آفرينش خداوند نيست اين است دين و آيين محکم ولي اکثر مردم نمي دانند.

فطرت در روايات
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: کل مولود يولد علي الفطره حتي يکون ابواه يهود انه او ينصر انه 2 رسول خا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود هر نوزادي بر فطرت (توحيد و اسلام) متولد مي شود و اين فطرت همچنان هست تا پدر و مادر او را به آيين يهود يا نصرانيت بار آورند.
عن زراره قال سالت ابا عبداْ عليه السلام عن قول الله عزوجل فطره الله التي فطر الناس عليها قال: فطرهم جميعا علي التوحيد.3 زراره مي گويد از امام صادق عليه السلام از تفسير قول خداي عزوجل (فطره الله...) پرسيدم، حضرت فرمودند: خداوند همه را بر فطرت خداشناسي آفريد.
از امام صادق عليه السلام سوال شد مقصود از فطرت در آيه مذکور چيست؟ حضرت فرمودند: مقصود اسلام است که وقتي خداوند پيمان بر توحيد و شناسايي خود را از بشر گرفت نياز به دين را هم در وجودشان قرار داد.4
عن علي بن موسي الرضا صوالت الله عليه عن ابيه عن جده محمد بن علي بن الحسين عليهم السلام في قوله: فطره الله التي فطر الناس عليها قال هو لا اله الا الله محمد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم علي امير المومنين عليه السلام الي هينا التوحيد.5 امام رضا عليه السلام از پدرشان و ايشان از جدشان امام باقر عليه السلام نقل کرده که فرموده مقصود از (فطره الله ...) لا اله الا الله محمد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم علي امير المومنين عليه السلام است. يعني اعتقاد کامل به توحيد، باورمندي به پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و امامت و ولايت علي عليه السلام را در بر دارد.
ابو بصير از امام باقر عليه السلام نقل کرده که فرمودند منظور از آيه فاقم وجهک للدين حنيفا ولايت است. 6
در نتيجه مي بينيم هر انساني در وجود خود احساس نياز به آفريدگار مي کند و اين حالتي است که خداوند در سرشت و فطرت انسانها قرار داده است اين مساله اي است که حتي دانشمندان غير مسلمان هم به آن اعتراف کرده اند که به نمونه هايي از آن اشاره مي کنيم.

فطرت مذهبي در کلمات دانشمندان
يک عقيده و مذهب بدون استثنا در همه وجود دارد... من آنرا احساس مذهبي آفرينش نام مي گذارم... در اين مذهب انسان کوچک بودن آرزوها و هدفهاي بشري، عظمت و جلالي که در ماوراي اين امور و پديده ها نهفته است حس مي کند. (انيشتين)7
دل دلايلي دارد که عقل را به آن دسترسي نيست. (پاسکال)8 من به خوبي مي پذيرم که سرچشمه زندگي مذهبي دل است... (ويليام جيمز)9
اسلاف ما از آن موقع به درگاه خداوند سر فرود آورده بودند که حتي براي خدا نام هم نتوانسته بودند بگذارند. (ماکس مولر10)
حقيقتا چنين به نظر مي رسد که احساس عرفاني جنبشي است که از اعماق فطرت ما سرچشمه گرفته است و يک غريزه اصلي است... انسان همچنانکه به آب و اکسيژن نيازمند است يه خدا نيز محتاج است. (الکسيس کارل)11 انسان درک مي کند که احتياج به آب و غذا دارد همچنين روح ما درک مي کند که احتياج فراواني به غذاي روح دارد، اين احساس عبارت است از ديني که اولين انسان به آن هدايت شد. دليل اين مطلب اينکه: اگر بچه اي را از وحشي ترين اقوام دنيا بگيريم و او را آزاد بگذاريم که هر گونه که مي خواهد زندگي کند و حتي هيچ ديني به او تلقين نکنيم وقتي بزرگ شد و کامل گشت مشاهده مي کنيم که دنبال گمشده اي مي گردد و دائما روي اصل غريزه و انديشه فطرتش به اين طرف و آن طرف مي زند تا در مغز خود چيزي تصور کند که ما آن را عقيده يا دين مي ناميم. (سقراط حکيم)
شورش عشق تو در هيچ سري نيست که نيست منظر روي تو زيب نظري نيست که نيست
نه همين از غم تو سينه ما صد چاک است داغ تو لاله صفت، بر جگري نيست که نيست

انقطاع و ظهور فطرت
از آيات و روايات بسيار روشن مي شود که هنگام اضطرار و انقطاع از ما سوي اللهف هر انساني به خداوند قادر متعال توجه پيدا مي کند و فطرتا خود را نيازمند به آن وجود بي نياز مي بيند و اگر در هر زمان اين حالت پيدا شود انسان مي يابد که بين او و معبودش فاصله نيست.12
امير المومنين عليه السلام در تفسير کلمه (الله) مي فرمايند: هو الذي يتاله اليه عند الحوائج و الشدائد کل مخلوق عند انقطاع الرجاء من جميع من هو دونه و تقطع الاسباب من کل من سواه. خدا کسي است که هر آفريده اي به هنگام نيازها و سختيها (وقتي اميدش از غير او قطع شد و از اسباب طبيعي مايوس شد) به او پناهننده مي شود.13
شخصي به امام صادق عليه السلام عرض کرد اي فرزند رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خدا را به من معرفي کن زيرا اهل مجادله با من سخن بسيار گفته اند و مرا سرگردان کرده اند. حضرت فرمودند: آيا تا کنون کشتي سوار شده اي؟ گفت آري، فرمود: برايت اتفاق افتاده که کشتي دچار سانحه شود و در آنجا نه کشتي ديگري و نه شناگري باشد که تو را نجات دهد؟ عرض کرد آري.
حضرت فرمود: آيا در آ« هنگام احساس نمودي که هم اکنون نيز قدرتي هست که مي تواند تو را از آن ورطه هولناک نجات دهد؟ گفت آري، فرمود: همان خاست که مي تواند تو را نجات دهد آنجا که نجات دهنده اي نيست و به فرياد رسد آنجا که فريادرسي نيست.14
خداوندي که بي قرن و عديل است وجود او نه محتاج دليل است
اگر افتي به دام ابتلائي به جز او از که مي جوئي رهايي
بنابراين فطرت خداشناسي از سرمايه هاي اصيل و اساسي وجود انسان است که آينه سان حقيقت را مي نمايد. ليکن، چه بسا تيره تبليغات، تلقينات، محيط فاسد و در يک کلمه: گناه، مانع حق نمائي فطرت مي گردد. گناه، اين آينه صافي را زنگاري و غبار اندود مي کند.
ثم کان عاقبه الذين اساوا السواي ان کذبوا بايات الله و کانوا بها يستهزون سر انجام کساني که بسيار گناه کردند اين شد که نشانه هاي خدا را تکذيب و مسخره کردند.15

تمرين
1 ـ فطرت در لغت و در اصطلاح چه معنايي دارد؟
2 ـ منظور از فطرت در آيه فطره الله التي فطر الناس عليها چيست؟
3 ـ سقراط درباره فطرت توحيدي چه مي گويد؟
4 ـ امام صادق عليه السلام در جواب مردي که گفت خدا را به من معرفي کن چه فرمودند؟

1 ـ سوره روم، آيه 30.
2 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 281.
3 ـ همان منبع، صفحه 278.
4 ـ همان منبع، صفحه 278.
5 ـ همان منبع، صفحه 277.
6 ـ همان منبع، صفحه 277.
7 ـ دنيايي که من مي بينم، صفحه 53.
8 ـ سير حکمت در اروپا، صفحه 14.
9 ـ همان منبع، صفحه 321.
10 ـ مقدمه نيايش، صفحه 31.
11 ـ نيايش، صفحه 24 و 16.
12 ـ قرآن کريم، به ترتيب آيات 12، 11، 65، 33 و 32 از سوره هاي يونس، زمر، عنکبوت، روم و لقمان.
13 ـ ميزان الحکمه، واژه صانع.
14 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 41.
15 ـ سوره روم، آيه 10