آدرس وبلاگ تحلیلی-تحقیقی اسjاد علی اکبر داراب کلائی vareson-asia98-ir


عضو شوید


نام کاربری
رمز عبور

:: فراموشی رمز عبور؟

عضویت سریع

نام کاربری
رمز عبور
تکرار رمز
ایمیل
کد تصویری
براي اطلاع از آپيدت شدن وبلاگ در خبرنامه وبلاگ عضو شويد تا جديدترين مطالب به ايميل شما ارسال شود





آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 98
بازدید دیروز : 27
بازدید هفته : 640
بازدید ماه : 2155
بازدید کل : 186692
تعداد مطالب : 1056
تعداد نظرات : 314
تعداد آنلاین : 1

 ابزارهای زیبا سازی برای سایت و وبلاگ گالری تصاویر سوسا وب تولز





در اين وبلاگ
در كل اينترنت


تعبیر خواب آنلاین


استخاره آنلاین با قرآن کریم


بسم الله الرّحمن الرّحیم     اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ فی هذِهِ السّاعَةِ وَفی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَلیلاً وَعَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً.     اللهم صلّ علی محمّد وآل محمّد و عجّل فرجهم     جهت سلامتی و تعجیل در فرج آقا امام زمان(عج) صلوات    التماس دعا    دریافت کد از: ابزار وب ارایه دهنده انواع ابزار وبمستر و...


درس بيستم
نبوت عامه (بخش ششم)
مقصود از ذنب در سوره فتح چيست؟
انا فتحنا لک فتحا مبينا ليغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تاخر ما فتح کريم براي تو فتحي آشکار تا بپوشانيم ذنب گذشته تو را... 1. اين هم از مواردي است که تصور شده قرآن نسبت گناه به پياخمبر عزيز اسلام داده و سپس بخشيده شده است در اين مورد نيز معاني اصلي ذنب و غفران در نظر گرفته نشده است و متاسفانه از اصل معني غفلت شده است.
فرهنگ عرب معناي اصلي و مفهوم اصلي و مفهوم کلي ذنب را دنباله يا اثر و به عبارت ديگر نتيجه و عکس العمل مي داند المنجد مي نويسد: ذنب ذنبا: تبعه فلم يفارق اثره ذنب عبارت است از نتايج عمل و آثاري که از آن جداُ نمي گردد، و اينکه به گناه ذنب گفته مي شود به علت اين است که گناه دنباله عمل نادرست و اثر و نتيجه آنست. بنابراين با توجه به معنايي که قبلا براي غفران (پوشش) بيان کرديم معناي آيه روشن مي شود براي توضيح بيشتر به حديثي توجه کنيد:
امام رضا عليه السلام در توضيح آيه مذکور فرموده اند: از نظر مشرکين مکه هيچ فردي گناهش بيشتر از پيغمبر اسلام نبود زيرا هنگاميکه آن حضرت قوم خود را به توحيد و خداي يگانه دعوت مي کرد آنها داراي سيصد و شصت بت بودند و آنها را عبادت مي کردن، پس وقتي حضرت آنها را به خداي يگانه خواند بسيار بر آنها گران آمد و گفتند آيا خدايان متعدد را يک خدا قرار داد؟ همانا اين چيزي شگفت آور است ما چنين چيزي نشنيده ايم پس برويد و بر عبادت بتها بمانيد.
پس زماني که خداوند مکه را براي پيامبر خود فتح کرد به او فرمود: انا فتحنا لک ... يعني فتحي آشکار براي تو کرديم تا بپوشانيم براي تو آن ذنبي که در نزد مشترکين داشتي و آنها را به خداي يگانه خوانده بودي، زيرا روز فتح مکه جمعي از مردم مکه مسلمان شدند و بعضي خارج شدند و آنها هم که ماندند قدرت نداشتند که يگانگي خداوند را انکار کنند پس گناه و ذنبي که مردم مکه براي پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مي شمردند با پيروزي و غلبه آن حضرت بر آنان پوشيده شد و مستور گرديد.2
پيامبران همراه تاريخ
از نظر قرآن تاريخ انسان با تاريخ وحي و نبوت يکي است و از همان زمان که بشر پديد آمده وحي نيز به عنوان برنامه تکامل او وجود داشته است. و ان من امه الا خلا فيها نذير هيچ امتي در تاريخ نبوده مگر اينکه هشدار دهنده اي داشته است.3
حضرت علي عليه السلام مي فرمايد: و لم يخل الله سبحانه خلقه من نبي مرسل او کتاب منزل او حجه لازمه او محجه قائمه... خداوند در طول تاريخ هيچگاه جامعه بشر را از پيامبر يا کتابي آسماني يا برهاني محکم و يا راهي متين و استوار خالي نگذاشته است. 4 و در خطبه 93 از آنجناب نقل شده که فرمودند: کلما مضي منهم سلف قام منهم بدين الله خلف حتي افضت کرامه الله سبحانه تعالي الي محمد صلي الله عليه و آله. هر گاه پيامبري رسات خويش به پايان رسانده و از دنيا رفت پيامبر ديگري براي بيان دين خدا بر مي خواست و اين روش همچنان ادامه داشت تا کرامت خداوند متعال به محمد صلي الله عليه و آله و سلم تعلق گرفت.
تعداد پيامبران
عن ابي جعفر عليه السلام قال: قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم ... کان عدد جميع الانبياء ماه الف نبي و اربعه و عشرين الف نبي خمسه منهم اولوا العزم: نوح و ابراهيم و موسي و عيسي و محمد صلي الله عليه و آله... رسول خدا صلي الله علي و آله و سلم فرمود: تعداد همه پيامبران يکصد و بيست و چهار هزار نفر است که پنج نفر از آنان اولوالعزم هستند: نوح، ابراهيم، موسي، عيسي، محمد صلي الله عليه و آله و سلم.
روايت ديگري به همين مضمون در بحار الانوار جلد 11 ذکر شده است.5
از نظر قرآن کريم اعتقاد به همه پيامبران ضروري و لازم است: قولوا آمنا بالله و ما انزل الينا و ما انزل الي ابراهيم و اسماعيل و اسحق و يعقوب و الاسباط و ما اوتي موسي و عيسي و النبيون من ربهم لا نفرق بين احد منهم و نحن له مسلمون بگوييد ايمان آورديم به خداوند و آنچه نازل شده براي ابراهيم و اسماعيل و اسحق و يعقوب و فرزندانش و آنچه موسي و عيسي و پيامبران از طرف خدا آوردند فرقي بين آنها نمي گذاريم و ما تسليم خدا هستيم.6
تمرين:
1 ـ مقصود از ذنب و غفران در اول سوره فتح چيست؟
2 ـ تعداد پيامبران و اسامي اولواالعزم را بيان کنيد؟


1 ـ سوره فتح، آيه 1.
2 ـ تفسير برهان، جلد 4، صفحه 193.
3 ـ سوره فاطر، آيه 25.
4 ـ نهج البلاغه، خطبه اول.
5 ـ بحار الانوار، جلد 11، صفحه 41.



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1642
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس نوزدهم
نبوت عامه (بخش پنجم)
آيا قرآن به پيامبران نسبت گناه داده است؟
بعد از بحث درباره عصمت پيامبران اين سوال مطرح مي شود که مقصود از: ذنب، عصيان و ظلم بر نفس که درباره بعضي پيامبران در قرآن آمده چيست؟ براي روشن شدن مطلب به چند نکته بايد توجه کنيم:
1 ـ مقصود از عصمت انبياء همان گونه که قبلا توضيح داديم اين است که انبياء کار حرام و گناه نمي کنند اما کاري که ترک آن بهتر است ولي انجام آن حرام نيست از انبياء گذشته ممکن و جايز است و هيچ منافاتي با عصمت آنان ندارد.
2 ـ نکته مهم توجه کردن به معناي صحيح کلمات قرآن است زيرا قرآن بر لغت عرب نازل شده است و بايد ديد که فرهنگ عرب کلمات قرآن را چگونه معني کرده است ولي متاسفانه گاهي در اثر بي توجهي به اين مهم برخي آيات قرآن نادرست معني مي شود.
3 ـ توجه جدي به تفسيرهايي که از اهل بيت عصت و طهارت عليهم السلام براي آيات قرآن شده است، زيرا آنان مفسر اصلي قرآنند.
ما اکنون به چند مورد از آياتي که بعضي تصور کرد هاند در آنها به پيامبران نسبت گناه داده شده اشاره مي کنيم تا رفع اشکال گردد.
الف ـ و عصي آدم ربه فغوي: بعضي اين آيه را اينگونه معني کرده اند: آدم معصيت کرد پروردگار خود را پس گمراه شد در حاليکه معناي صحيح آيه چنين است: و نافرماني کرد آدم پروردگارش را پس بي بهره شد.
مرحوم طبرسي در مجمع البيان ذيل آيه مي گويد: آدم مخالفت نمود امر پروردگارش را پس از ثواب آن بي بهره شد و مراد از معصيت و عصيا، مخالفت با امر است خواه آن امر واجب باشد يا مستحب، محدث قمي در سفينه البحار، واژه عصم از مرحوم مجلسي چنين نقل مي کند: ان ترک المستحب و فعل المکروه قدسمي ذنبا ترک مستحب يا انجام مکروه را نيز گاهي ذنب و عصيان مي گويند.
براي اثبات آنچه گفته شد ابتدا به لغت مراجعه مي کنيم: المنجد (يکي از فرهنگهاي مشهور) مي نويسد عصيان ترک اطاعت و فرمانبرداري نکردن است و همچنين يکي از معاني غوي: (خاب) يعني بي بهره شدن و دچار ضرر شدن است.
اگر به داستان آدم و حوا در اين مورد توجه شود معلوم مي شود که منظور از عصيان (عصي) انجام حرام يا ترک واجب نبوده است.
عصيان آدم چه بود؟
قرآن داستان را اينگونه بيان مي کند: ما به آدم گفتيم: شيطان دشمن تو و همسر تو است پس بيرون نکند شما را از بهشت،تا در رنج و زحمت قرار گيريد، پس شيطان آدم را وسوسه کرد و آنها از آن درخت خوردند پس لباسهاي بهشتي از بدنشان فرو ريخت (پس آدم نافرماني کرد و از درخت نهي شده خورد و در نتيجه از نعمتهاي بهشت بي بهره شد). 1
همانگونه که ملاحظه مي کنيد نهي خداوند نسبت به آدم و حوا فقط جنبه ارشاد و راهنمايي داشت و نخوردن از درخت فقط شرطي بود براي جاويد ماندن در بهشت.
پس از آيات مذکور فهميديم که نافرماني آدم يک گناه نبود بلکه ثمره آن تنها اخراج از بهشت و دچار مشکلات زندگي دنيا شدن بود و اگر سوال شود که اگر آدم گناه نکرد پس توبه او که در دنبال همين آيات به آن اشاره شد چيست؟ درجواب مي گوييم هر چند (خوردن از آن درخت) يک گناه نبود امام به همين اندازه که آدم ترک يک فرمان ارشادي کرد از مقام قرب پروردگار تنزل کرد لذا حضرت آدم براي دست يافتن به همان مقام اول توبه کرد و خداوند توبه اش را پذيرفت.
امام رضا عليه السلام در جواب مامون که از عصيان آدم سوال کرد چنين فرمودند: و لم يک ذلک بذنب کبير يستحق به دخول النار و ان کان من الصغائر المرهوبه التي تجوز علي الانبياء قبل نزول الوحي عليهم... آنچه آدم انجام داد گناهي نبود تا در برابر آن مستحق دخول آتش باشد بلکه از لغزشهاي کوچکي بود که بخشيده شد و انبياء قبل از نزول وحي، ممکن است مرتکب شوند. 2
ظلم چيست و غفران به چه معناست؟
رب اني ظلمت نفسي فاغفرلي پروردگارا من به نفس خود ظلم کردم پس تو غفرانت را شامل من گردان.3 از موارد ديگري که باز تصور شده قرآن نسبت گنااه به انبياء داده اين آيه است، آيه مربوط به داستان حضرت موسي عليه السلام است که وقتي آن قبطي (همکار فرعون) را کشت چنين گفت: رب اني....
المنجد مي نويسد: الظلم وضع الشيي في غير محله ظلم يعني قرار دادن چيزي در غير موردش (عملي را در غير مورد انجام دادن) فرق نمي کند آن عمل صحيح باشد و در غير موردش انجام گيرد يا اينکه عمل خلاف و حرامي باشد پس هر ظلمي حرام نيست.
و المنجد در واژه غفر مي نويسد: غفر الشيي غطاه و ستره يعني هنگامي غفر گفته مي شود که چيزي را پوشانده و مخفي کرده باشند بنابر اين معناي آيه چنين مي شود که موسي مي گويد: پروردگارا من با کشتن يکي از ياران فرعون عملي در غير مورد انجام دادم هر چند کشتن او بر من جايز بود اما الان موقعش نبود. فاغفرلي يعني خداوند بر اين کار من پرده بپوشان تا دشمنان بر من ظفر نيابند پس هيچ گونه گناه و ظلم حرام به موسي نسبت داده نشده است.
حضرت رضا عليه السلام در جواب مامون که در باره آيه فوق و معناي ظلم از حضرت سوال کرده بود فرمودند: اني وضعت نفسي في غير موضعها بدخول هذه المدينه فاغفرلي اي استرلي من اعدائک لئلا يظفروا ابي فيقتلوني يعني موسي به خداوند گفت من با داخل شدن در اين شهر (و قتل يکي از ياران فرعون) عملي در غير مورد انجام دادم فاغفرلي يعني مرا از دشمنان مستور بدار تا بر من دست پيدا نکرده و به قتلم نرسانند.
در نتيجه: مقصود از ظلم و غفران همان معناي کلي و لغوي آنهاست نه آن معاني خاصي که ما از اين الفاظ تصور مي کنيم پس اين آيه هم منافات با عصمت ندارد.
تمرين:
1 ـ براي اينکه بفهميم قرآن نسبت گناه به انبياء نداده به چه نکاتي بايد توجه کنيم؟
2 ـ منظور از عصي آدم ربه فغوي چيست؟
3 ـ منظور از ظلمت نفسي فاغفرلي چيست؟


1 ـ سوره طه، آيه هاي 121 تا 116.
2 ـ تفسير برهان، جلد 3، صفحه 46.
3 ـ سوره قصص، آيه 15.
















:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1652
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393


درس هجدهم
نبوت عامه (بخش چهارم)
عصمت پيامبران
يکي از مهمترين ويژگيهاي انبياء، معصوم بودن آنهاست، عصمت در لغت به معناي منع، حفظ، جلوگيري و پيشگيري از ناملايمات است و در مباحث عقيدتي وقتي عصمت انبياء و يا امامان مطرح مي شود يعني مصونيت آنها از گناه و مصونيت آنها ار خطا و اشتباه، بنابراين انبيا و امامان نه گناه مي کنند و نه فکر گناه و هيچگاه از آنها اشتباه سر نمي زند.
سوال: چرا انبياء بايد معصوم باشند و از خطا و اشتباه معصوم باشند؟
ج 1 ـ هدف از بعثت انبياء تربيت و راهنمايي انسانهاست و معلوم مي باشد که در تربيت عمل مربي بيش از گفتار و راهنمائيهاي او موثر است پس اگر مربي خودش گرفتار گناه و آلودگيها شود چگونه مي تواند ديگرنان را بر حذر دارد.
ج 2 ـ انبياء که مربيان واقعي بشر هستند بايد مورد اعتماد و پذيرش مردم باشند و به قول مرحوم سي دمرتضي، کسيکه درباره او او احتمال آلودگي مي دهيم و اطمينان نداريم که خود را به گناه آلوده نمي کند هرگز با قلبي آرام به گفته هايش گوش نمي دهيم و به همين دليل انبياء بايد از خطا و اشتباه مصون باشند زيرا خطا و اشتباه موجب بي اعتمادي مردم مي شود و آنها بايد مورد اعتماد باشند.
فلسفه عصمت
چگونه ممکن است انساني در برابر گناه معصوم باشد و حتي فکر و خيال انجام گناه در وجودش راه پيدا نکند؟ در پاسخ اين سال مي گوييم خود ما در اموري که علممان از مغز به دل رسيد و به اصطلاح به يقين رسيديم مرتکب خلاف و خطائي نمي شويم. آيا هيچ انسان عاقلي به فکر خوردن آتش و کثافات مي افتد؟ آيا هيچ انسان با شعوري خود را در گودالي از آتش مي اندازد يا کاسه اي پر از سم و زهر را مي نوشد؟ حتما درجواب اين سوالات خواهيد گفت هيچ عاقلي اين کارها را نکرده و حتي آرزو يا فکر آنرا هم در سر ندارد و اگر کسي چنين کرد مبتلا به يک نوع بيماري است.
در نتيجه هر انسان عاقل در برابر چنين اعمالي يک نوع مصونيت و يا به تعبير ديگر يک نوع عصمت دارد و اگر از شما بپرسند چرا انسان در مقابل اين کارها معصوم است مي گوييد به علت اينکه عيب و ضرر حتمي آنها را يقين و باور دارد و مي داند که ارتکاب آن اعمال جز نابودي و نيستي چيزي به دنبال ندارد بنابر اين اگر انساني به مفاسد و زيانهاي گناه يقين و باور پيدا کند با غلبه نيروي عقل بر شهوات هرگز گرد گناه نمي گردد و حتي فکر آنرا در مغز راه نمي دهد.
چنين انساني چنان به خدا و دادگاه عدل او ايمان و يقين دارد که گويي همه آنها را در برابر چشمان خود مي بيند براي چنين کسي گناه و حرام همان آتش و همان زهر کشنده است پس هرگز به آن نزديک نگشته و فرار مي کند.
پيامبران الهي با اين يقين و اعتماد که به نتيجه و آثار گناه داشتند نه تنها از گناه بلکه از فکر گناه نيز معصوم بودند.
جالب است براي توجه به اثار عمل و جديت در خوبيها و ترک گناهان به روايتي از علي عليه السلام دقت کنيم: من ايقن انه يفارق الاحباب و يسکن التراب و يواجه الحساب و يستغني عما خلف و يفتقر الي ما قدم کان حريا بقصر الامل و طول العمل هر کس يقين پيدا کند که حتما از دوستان جدا مي شود و در خاک ساکن مي شود و با حساب روبرو مي شود و از آنچه گذاشته بي نياز و به آنچه پيش فرستاده محتاج مي شود حتما آرزويش کوتاه و عملش طولاني مي گردد. 1
عصمت انبياء و امامان اکتسابي يا خدادادي است؟
درباره عصمت معصومين عليهم السلام مباحث بسياري از طرف دانشمندان علم عقايد مطرح شده است آنچه نزد همه آنها مسلم شده است اينکه نيروي عصمت در انبياء و امامان اجباري نيست يعني اينطور نيست که آنها به پاکي مجبور باشند بلکه مانند همه مردم کاملا توانايي بر انجام گناه دارند ولي چون از يک طرف مفاسد و خطرات گناه را مي دانند و از سوي ديگر معرفت و شناخت آنها نسبت به خداوند متعال بسيار وسيع است بطوريکه هميشه خويشتن را در محضر خداوند مي بينند از اين نظر با اراده و اختيار خويش گناه و تا پاکي را ترک کرده و گرد آن نمي روند بنابراين عصمت انبياء و امامان عليهم السلام نتيجه اراده و انتخاب خودشان و تلاشهي پيگير و فداکاريهاي بي دريغشان در راه خداوند متعال است.
البته چون خداوند متعال قبل از خلقت آنها مي دانس تکه اينگونه فداکار و ايثارگر هستند از نخستين روز زندگي آنها را مورد لطف قرار داده و از لغزشها حفظشان کرده و به آنها علوم و آگاهيها و امتيازاتي عنايت مي کند از اين جهت هيچ ايرادي ندارد که انبياء و امامان از يک سلسله امتيازات جسمي و روحي برخوردار باشند زيرا ريشه اين امتيازات عمل خود خود آنهاتس و اين پاداشي است که خداوند متعال قبل از عمل به آنها عنايت کرده است.
نتيجه: خداوند با علمي که به آينده همه انسانها دارد مي داند که در بين آنها عده اي شايستگي خاصي خواهند داشت (علمي که تخلف ندارد و قطعا تحقق پيدا مي کند) لذا آنها را به خاطر رهبري جامعه امتيازاتي داده است زيرا نماينده و جانشين خداوند اين امتيازات را لازم دارد. قال الباقر عليه السلام: اذا علم الله حسن نيه من احد اکتنفه بالعصمه امام باقر عليه السلام فرمودند: وقتي خداوند حسن نيت و انتخاب کسي را دانست او را به وسيله عصمت حفظ مي نمايد.2
فلسفه امتياز معصومين عليهم السلام
عن ابي عبدالله عليه السلام: ان الله اوحي الي موسي فقال يا موسي اني اطلعت الي خلقي اطلاعه فلم اجد في خلقي اشد تواضعالي منک فمن ثم خصصتک بوحيي و کلامي من بين خلقي .... امام صادق عليه السلام فرمودند: خداوند به موسي وحي فرستاد که من به همه انسانها توجهي کردم و در بين آنها تواضع تو را نسبت به خودم از همه کس بيشتر يافتم پس به همين جهت تو را به وحي خود اختصاص داده و از بين همگان برگزيدم.3
قال علي عليه السلام: علي قدر النيه تکون من الله العطيه علي عليه السلام فرمودند: عنايت و عطاي خداوند به اندازه نيت انسان است. 4
قرآن در آيه آخر از سوره عنکبوت به همين نکته اشاره مي فرمايد: و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و ان الله لمع المحسنين کسانيکه در راه ما مجاهده و کوشش مي کننند حتما آنها را به راههاي خودمان هدايت مي کنيم و بدرستيکه خداوند با نيکوکاران است.
مباحثه مرد مادي با امام صادق عليه السلام
مرد مادي از امام صادق عليه السلام پرسيد؟ چرا خداوند يک دسته را شريف و با ويژگيهاي نيک و دسته ديگر را پست و با خصائص زشت پديد آورده است؟ حضرت فرمود: شريف کسي است که اطاعت خداوند کند و پست کسي است که نافرماني او کند. پرسيد آيا در ميان مردم ذاتا گروهي بهتر از گروه ديگر نيستند؟ امام عليه السلام فرمودند: نه، تنها ملاک فضيلت و برتري تقوا است مرد مادي پرسيد؟ به عقيده شما همه فرزندان آدم در اصل يکسانند و ملاک امتياز تنها تقوا است؟ حضرت فرمود: چنين يافتم که آفرينش همه از خاک است، پدر و مادر همه آدم و حوا هستند خداي يکتا آنها را آفريده و آنها بندگان خدايند البته خداي عزوجل از فرزندان آدم گروهي را انتخاب کرده تولد آنها را پاکيزه ساخته و بدنها آنان را پاک نموده و در صلب پدران و رحم مادران آنها را از آلودگي حفظ کرده و از ميان آنها پيامبران را نتخاب نموده است که آنها پاکيزه ترين شاخه هاي آدم هستند و فلسفه اين امتياز اين است که خداوند هنگام آفرينش آنها مي دانست که آنها از او اطاعت مي کنند و همتايي براي او نمي گيرند پس علت اين امتياز و مقام بلند اطاعت و عمل آنهاست ... 5
تمرين: 1 ـ چگونه ممکن است انسانها از گناه و حتي فکر و خيال آن معصوم باشند؟
2 ـ عصم انبياء و امامان اکتسابي يا خدادادي است؟
3 ـ فلسفه امتياز معصومين به فرمايش امام صادق عليه السلام چيست؟



1 ـ بحار الانوار، جلد 73، صفحه 167.
2 ـ بحار الانوار، جلد 78، صفحه 188.
3 ـ وسائل الشيعه، جلد 4، صفحه 1075.
4 ـ غرر الحکم.
5 ـ بحار الانوار، جلد 10، صفحه 170.



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1551
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس هفدهم
نبوت عامه (بخش سوم)
فرق معجزه با سحر و جادو و کارهاي مرتاضان
هنگامي که سخن ازمعجزه به ميان مي آيد و گفته مي شود معجزه يک کار خارق العاده اي است که از توانايي ديگران ساقط است، اين سوال مطرح مي شود که چگونه معجزه را از کارهاي شگفت انگيز مرتاضان و ساحران تميز دهيم؟
جواب: معجزه با کارهاي ديگر چندين فرق دارد:
1 ـ کارهاي مرتاضان و ساحران تمريني است و آنها استاد مي بينند از اين جهت کارهاي آنها محدود به اموري است که استادش را ديده و تمرين کرده اند و قادر به انجام هر کاري نيستند اما پيامبران معلم و استادي نداشته اند و قادر بانجام هر کاري بوده اند مثلا از حضرت صالح مي خواهند که از کوه شتري خارج کند و او انجام داد، و يا وقتي از مريم درباره فرزندش سوال مي کنند حضرت عيسي عليه السلام که در گهواره کودکي چند روزه است مي فرمايد: اني عبد الله اتيني الکتاب و جعلني نبيا من بنده خدا هستم که خداوند به من کتاب داده و مرا پيغمبر کرده است 1 يا وقتي از حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم معجزه خواستند سنگريزه ها در دست حضرت شهادت به رسالت آن حضرت داد.
2 ـ کارهاي ساحران و مرتاضان محدود به زمان و مکان و شرايط خاصي است و محتاج به ابزار معيني مي باشند ولي معجزات پيامبران چونکه از نيروي لايزال الهي سرچشمه گرفته هيچ محدوديتي ندارد و هر معجزه اي را در هر موقعيتي انجام مي دادند.
3 ـ کار ساحران و مرتاضان غالبا با هدف مادي همراه است (يا براي جمع مال يا جلب نظر مردم و امور ديگر) اما هدف انبياء سختن انسانهاي شايسته و جامعه ايده آل بود مي فرمودند: و ما استئلکم عليه من اجران اجري الاعلي رب العالمين من از شما مزد نمي خواهم مزد من فقط بر پروردگار عالميان است.2
4 ـ عمل ساحران و مرتاضان قابل معارضه است يعني ديگران هم مي توانند مثل آن را انجام دهند اما کسي نمي تواند مانند معجزه پيامبران را بياورد.
چرا هر پيامبري معجزه اي مخصوص به خود داشت؟
با اينکه پيامبران هر کار خارق العادهاي را مي توانستند انجام دهند و هر کدام معجزات بسياري داشتند اما به يکي از آنها مشهورند. يکي از دانشمندان (ابن سکيت) از امام هادي عليه السلام پرسيد چرا خداوند موسي بن عمران عليه السلام را با عصا و يد (بيضاء) و کارهايي که شبيه عمل ساحران بود بر انگيخت؟ و حضرت مسيح عليه السلام را با شفاي بيماران و زند هکردن مردگان؟، و حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم را با کلام و سخن خارق العاده (قرآن) به سوي مردم مبعوث کرد؟ حضرت در پاسخ فرمودند: هنگامي که خداوند حضرت موسي عليه السلام را به رسالت برانگيخت فن رايج در زمان او سحر بود او هم از طرف خداوند معجزاتي شبيه فن رايج آن عصر آورد که مقابله با آن براي کسي ممکن نبود و با معجزات خود سحرهاي ساحران را باطل ساخت و حجت را بر آنها تمام نمود، وقتي حضرت عيسي عليه السلام براي هدايت مردم مبعوث شد طبابت و پزشکي رونق بسزايي داشت او از طرف خداوند با معجزاتي شبيه فن رايج زمان خود برانگيخته شد و کسي نمي توانست با او مقابله کند او با زنده کردن مردگان و شفا بخشيدن به نابينايان و بمياران مبتلا به برص حجت را بر مردم آن زمان تمام نمود، وقتي که حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم از ناحيه خداوند مبعوث گرديد فصاحت و بلاغت، خطبه و انشاء، فن رايج عصر او بود، حضرت از جانب خداوند براي آنان نصايح و حکم و مواعظ و نصايح خود را در قالب کلام فصيح و بليغ ريخت (قرآن) و حجت را بر آنها تمام نمود و قول آنها را باطل ساخت.
نشانه دوم:
راه دوم براي شناخت پيامبر آنست که پيامبر قبلي که نبوت او با دليل ثابت شده است با ذکر نام و مشخصات پيامبر آينده را معرفي نمايد از باب نمونه بشارتهايي که در تورات و انجيل درباره ظهور و رسالت پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم آمده است قرآن از اين بشارتها نمونه اي از قول حضرت عيسي عليه السلام بيان مي کند که: و اذ قال عيسي بن مريم يا بني اسرائيل اني رسول الله اليکم مصدقا لما بين يدي من التورات و مبشرا برسول ياتي من بعدي اسمه احمد ... عيسي گفت اي بني اسرائيل من رسول خدا به سوي شما هستم تصديق کننده تورات و بشارت دهنده به رسولي که بعد از من مي آيد و اسمش احمد است 3 و همچنين سوره اعراف، آيه 157 (الذين يتبعون ...).
نشانه سوم:
راه سوم براي شناخت انبياء، قرائن و شواهدي است که به طور قطع نبوت و رسالت را ثبت کند.
بطور خلاصه:
1 ـ بررسي خصوصيات روحي و اخلاقي کسي که ادعاي پيامبري دارد (از قرينه هاي صداقت مدعي نبوت داشتن صفات عالي و اخلاق فاضله انساني است بطوريکه بين مردم مشهور به پاکي و فضيلت بوده باشد).
2 ـ بررسي محتويات آئين و دستورات او از نظر عقلي و منطبق بودن ائينش با معارف الهي و فضائل انساني، قرينه ديگري است.
3 ـ ثبات و استقامت او در دعوت و مطابقت عمل او با قولش.
4 ـ بررسي وضع پيروان او و شناخت مخالفينش.
5 ـ چگونگي تبليغ او و همچنين توجه به اينکه براي اثبات آئينش از چه وسائل و چه راههايي استفاده مي کند.
اين قبيل قرائن که دست به دست هم بدهند ممکن است موجب يقين به نبوت مدعي نبوت گردد.
تمرين:
1 ـ فرقهاي معجزه و سحر و کارهاي مرتاضان را بيان کنيد؟
2 ـ چرا هر پيغمبري معجزه اي مخصوص به خود داشت؟
3 ـ قرائن و شواهد قطعي شناخت انبياء چيست؟


1 ـ سوره مريم، آيه 32.
2 ـ سوره شعراء، آيه هاي 180، 164، 145، 127، 109.
3 ـ سوره صف، آيه 6.







:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1526
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس شانزدهم
نبوت عامه (بخش دوم)
هدايت فطرت و تعديل غرائز
مقتضاي بعثت انبياء هدايت فطرت و تعديل غرائز است. ترديدي نيست که انسان از فطريات و غرائزي برخوردار است که هر کدام خواسته هايي دارند، غرائز براي تامين احتياجات مادي در درون انسانها نهفته اند و فطريات براي عبور انسان از مرز حيوانيت و رسيدن به کمال واقعي در وجود بشر قرار گرفته است.
اگر فطرت هدايت شود انسان به اوج کمال مي رسد و گرنه تحت تاثير غرائز حيواني تا اسفل السافلين سقوط مي کند. بنابراين غرائز بايد تعديل شوند و فطريات نياز به هدايت دارند و بدون ترديد کسي مي تواند اين امر مهم را به عهد گيرد که کاملا به اسرار و رموز خلقت انسان آگاه بوده و چگونگي تعديل غرائز و هدايت فطريات را بداند و همانگونه که گفته شد دانشمندان اعتراف کرده اند که انسان موجودي ناشناخته و اسرار آميز است.
در نتيجه تنها خالق انسان که پروردگار همه موجودات است آگاه به همه خصوصيات اوست و لطف او ايجاب مي کند که براي تکميل نعمتهايش و براي رسيدن انسان به عاليترين مدارج انسانيت، پيامبراني را که از طريق وحي مستقيما با او ارتباط دارند براي هدايت انسانها بفرستد.
هدف از بعثت پيامبران
در قرآن کريم اصولي به عنوان هدف از بعثت انبياء ذکر شده است.
1 ـ پرورش و آموزش: هو الذي بعث في الاميين رسولا منهم يتلوا عليهم آياته و يزکيهم و يعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانا من قبل لفي ضلال مبين اوست خدايي که در ميان عرب امي پيامبري از خودشان بر انگيخت تا بر آنها آيات وحي خداوند را تلاوت کند و آنها را پاک نموده و کتاب و حکمت را بياموزد. پيش از اين در جهالت و گمراهي بودند.1
ترديدي نيست که نخستين پايه تکامل مادي و معنوي انسان علم است زيرا يافتن راه کمال بدون علم ممکن نيست و قطعا منظور از علم در آيات فوق علوم مادي نيست زيرا علوم مادي تنها ضامن آسايش دنياست و انبياء ضامن سعادت و آسايش دنيا و آخرت انسانها هستند.
2 ـ عبادت خداوند و اجتناب و مبارزه با طاغوت: و لقد بعثنا في کل امه رسولا ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت ... به تحقيق فرستاديم در هر امتي رسولي که مردم را به عبادت خداوند و دوري از طاغوت دعوت کند.2
3 ـ تامين عدالت و آزادي: لقد ارسلنا رسلنا بالبينات و انزلنا معهم الکتاب و الميزان ليقوم الناس بالقسط ... ما يامبران را با دليلهاي روشن فرستاديم و همراه آنها کتاب و ميزان نازل کرديم تا مردم گرايش به عدالت پيدا کنند. 3
هدف نهايي: اصوليکه به عنوان فلسفه بعثت پيامبران بيان شد همه براي تکامل انسان است يعني فلسفه نهايي آمدن انبياء الهي خدا گون شدن انسان است که آن هم از راه عبادت با معرفت خداوند ميسر مي شود هدف از آفرينش انسان همين بوده است: ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون نيافريدم جن و انس را مگر براي اينکه عبادت کنند مرا. 4
راه شناسايي پيامبران
بعد از بحث در ضرورت بعثت انبياء جهت هدايت بشر اين بحث مطرح مي شود که از کجا بفهميم مدعي نبوت و پيامبر در ادعايش راستگوست؟
اگر کساني مقاماتي مانند: سفارت، فرمانداري، استانداري و امثال آنرا ادعا کنند تا سند زنده اي به مردم نشان ندهند احدي زير بار آنها نمي رود چه رسد به مدعيان مقام رسالت و نمايندگي ازجانب خداوند متعال، چه مقام و منصبي بالاتر از اينکه فردي ادعا کند من سفير الهي و نماينده خداوند در روي زمين هستم و همه بايد از من پيروي کنند.
فطرت هيچ انساني اجازه نمي دهد ادعاي بدون دليلي را بپذيرد زيرا صفحات تاريخ هم گواه است که در گذشته عده اي جاه طلب گروهي ساده دل را فريب داده و مدعي نبوت و رسالت شدند، از اين جهت دانشمندان عقايد براي شناسايي پيامبران راهها و نشانه هايي را معين کرده اند که هر کدام مي تواند سند زنده اي براي حقانيت انبياء باشد.
نشانه اول (معجزه): دانشمندان عقايد و مذاهب مي گويند مجزه کار خارق العاده اي است که مدعي نبوت آن را براي اثبات ارتباط خود با خداوند متعال انجام مي ده9د و همه را براي مقابله و معارضه دعوت مي کند و هيچ کس نمي تواند مانند آنرا انجام دهد بنابراين معجزه سه جهت دارد:
1 ـ کاري که از توانايي نوع بشر (حتي نوابغ) خارج باشد.
2 ـ آورنده معجزه ادعاي منصب نبوت و رسالت نموده و عمل او مطابق ادعاي او باشد.
3 ـ جهانيان از مقابله و معارضه (آوردن مانند آن) عاجز و ناتوان باشند.
پس حتي اگر يکي از جهات سه گانه در آن نباشد معجزه نيست.
ابوبصير مي گويد از امام صادق عليه السلام پرسيدم به چه علت خداوند عزوجل به انبياء و رسولان و به شما معجزه عطا کرده است؟ حضرت فرمودند: براي اينکه دليل بر راستگويي آورنده اش باشد و معجزه علامتي است که خداوند فقط به انبياء و رسولان و امامان مي دهد تا بوسيله آن راستگويي صادق و دروغگويي کاذب شناخته شود. 5
تمرين:
1 ـ چرا براي هدايت فطرت و تعديل غرائز وجود انبياء لازم است؟
2 ـ هدف بعثت انبياء از نظر قرآن چيست؟
3 ـ راه شناسايي پيامبران چيست؟
4 ـ معجزه چيست جهات آن را بيان کنيد؟



1 ـ سوره جمعه، آيه 2.
2 ـ سوره نحل، آيه 39.
3 ـ سوره حديد، آيه 26.
4 ـ سوره ذاريات، آيه 56.
5 ـ بحار الانوار، جلد 11، صفحه 71.










:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1438
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393


درس پانزدهم
نبوت عامه (بخش اول)
اصل سوم از اصول اعتقادي اسلام نبوت است، پس از بحث توحيد و عدل فطرتا انسان متوجه مي شود که به رهبر و راهنما و پيشواي معصوم نيازمند است. و اينجا مساله وحي و شناخت حاملان وحي که هدايت جامعه و ارائه طرح تکامل انسانها را بر عهده گرفته اند، مطرح مي شود.
در اين بحث ابتدا اصل نياز انسان به وحي و لزوم بعثت انبياء و خصائص و صفات انبياء مطرح مي شود که در اصطلاح علم کلام له آن نبوت عامه مي گويند و سپس اثبات نبوت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم و خاتميت وي که به آن نبوت خاصه مي گويند.

ضرورت وحي و لزوم بعثت انبياء
1 ـ لزوم بعثت جهت شناخت آفرينش: وقتي انسان به جهان آفرينش نظر کند نمي تواند باور کند که جهان آفرينش بي هدف آفريده شده است در بحثهاي قبل روشن شد که خداوند حکيم است و هرگز کار عبث و بيهوده نمي کند، نظام و پيوستگي جهان آفرينش و هماهنگي همه موجودات حکايت از يک هدف مشخص و معين در اصل آفرينش دارد در نتيجه اين سوال مطرح مي شود که؟
الف ـ خداوند حکيم براي چه جهان آفرينش را آفريده و هدف از خلقت ما چيست؟
ب ـ از چه راهي مي توان به هدف از خلقت خويش برسيم و راه سعادت و کمال چيست و چگونه بايد پيمود؟
ج ـ پس از مرگ چه خواهد شد؟ (آيا با مردن نابود مي شويم با حيات ديگري در کار است و زندگي پس از مرگ چگونه خواهد بود؟)
براي آگاهي از پاسخ اينگونه سوالات متوجه مي شويم که بايد شخصي از طرف خداوند مبعوث گردد که فلسفه آفرينش و راه رسيدن به کمال و سعادت و چگونگي جهان پس از مرگ را به ما ياد دهد.
انسان با عقل خود مسائل مربوط به زندگي دنيوي را درک مي کند امام در مسائل مربوط به سعادت و کمال، آينده زندگي و جهان گسترده پس از مرگ ناتوان است از اينرو خداوند حکيم بايد پيامبراني معصوم را براي راهنمائي انسانها جهت رسيدن به کمال واقعي بفرستد.
هشام بن حکم مي گويد: يک مرد غير مذهبي از امام صادق عليه السلام پرسيد لزوم بعثت پيامبران را چگونه ثابت مي کنيد؟ حضرت فرمودند: چون ثابت کرديم که ما آفريننده و صانعي داريم که از ما و همه مخلوقات برتر و با حکمت و رفعت است و با توجه به اين که مردم نمي توانند با او تماس بگيرند به اين نتيجه مي رسيم که او در ميان مخلوقات خود پيامبراني دارد که مردم را به مصالح و منافع آشنا مي سازد و همچنين از اموري که بقاي انسانها وابسته به آنست و ترکش موجب نابودي آنهاست آنان را آگاه سازند بنابراين ثابت شد که آمران و ناهياني از سوي خداوند حکيم عليم در ميان خلق او هستند که فرمانهاي او را به مردم مي رسانند و آنها همان پيامبران هستند.1
امام رضا عليه السلام مي فرمايند: چون در متن آفرينش انسان و در ميان غرائز و نيروهاي مرموز و مختلفي که در وجود انسان است نيرويي نيست که بتواند رسالت تکامل انسان را به عهده بگيرند چاره اي جز اين نيست که خداوند پيامبري داشته باشد که پيام او را به مردم ابلاغ کند و آنها را به آنچه موجب رسيدن به منافع و دوري از ضررهاست آگاه سازد.2
2 ـ نياز به پيامبران جهت آوردن قانون تکامل انسان: براي اينکه انسن به هدف اصلي خلقتش که همان کمال واقعي است برسد احتياج به قانونگذاري دارد که شرايط زير را بطور کامل دارا باشد:
1 ـ کاملا انسان را بشناسد و از تمام رموز و اسرار جسم و جان انسان، عواطف و غرائز، اميان و شهوات او آگاهي کامل داشته باشد.
2 ـ از تمام استعدادها و شايستگي هائي که در وجود انسانها نهفته است و همه کمالاتي که بالامکان براي آنان ميسر است مطلع باشد.
3 ـ نسبت به همه اصوليکه موجب تکامل انسان است مطلع بوده و موانع کمال او را بشناسد و آگاه به شرايط کمالش باشد.
4 ـ هرگز خطا و لغزش گناه و اشتباه از او سر نزدند به علاوه فردي دلسوز و مهربان، قوي و با شهامت بوده و از هيچ قدرتي نهراسد.
5 ـ خودش هيچ گونه منافعي در اجتماع نداشته باشد تا تحت تاثير منافع شخصي، بر خلاف مصالح اجتماع قانون وضع نکند.
کسيکه شرايط مذکور را دارا باشد بهترين قانونگذار است.
آيا مي توانيد کسي را پيدا کنيد که با جرات بگويد من از تمام رموز و ساختمان وجود انسان باخبرم؟ با اينکه همه دانشمندان بزرگ اعتراف مي کنند که هنوز به گوشه اي از اسرار خلقت انسان پي نبرده اند و بعضي انسان را موجودي ناشناخته ناميده اند.
آيا کسي را پيدا مي کنيد که بتواند بگويد من تمام استعدادهاي وجود انسان را کشف کرده ام و شرايط و موانع کمالش را مي دانم؟ آيا کسي را پيدا مي کنيد که از خطا و لغزش مصون بوده و هرگز اشتباه نکند؟ مسلم است که اگر در تمام جهان جستجو کنيم کسي که شرايط مذکور و حتي بعضي از آنها را داشته باشد نخواهيم پيدا کرد و همين دليل اختلاف قوانين در زمانها و مکانهاي مختلف است، پس نتيجه خواهيم گرفت که تنها قانونگذار با صلاحيت، آفريدگار انسان است که از همه اسرار وجود مخلوق آگاه است، اوست که گذشته و آينده جهان را مي داند و اوست که از همگان بي نياز بوده و هيچ منفعتي در جامعه ندارد خداوندي که نسبت به همه مشفق و مهربان است و آگاه به شرايط و عوامل کمال انسانها است.
پس تنها خداوند و آنان که مستقيما با او ارتباط دارند (پيامبران) صلاحيت قانونگذاري براي انسان را دارند و اصول و قوانين را بايد از مکتب انبياء و از مجراي وحي آموخت.
قرآن به اين حقيقت اينگونه اشاره مي کند:
و لقد خلقنا الانسان و نعلم ما توسوس به نفسه همانا انسان را آفريديم و (پنهان و آشکار او) حتي آنچه که در خاطرش مي گذرد مي دانيم. 3
و ما قدروا الله حق قدره اذقالوا ما انزل الله علي بشر من شيي خداوند را درست نشناختند که گفتند خداوند بر بشري پيام نفرستاده است.4
در نتيجه: ان الحکم الا الله حکم و قانون در انحصار خداوند است. 5

تمرين:
1 ـ چرا براي شناخت هدف آفرينش بعثت انبياء لازم است؟
2 ـ فرمايش امام صادق عليه السلام براي لزوم بعثت انبياء چيست؟
3 ـ حضرت امام رضا عليه السلام براي لزوم بعثت چه فرمودند؟
4 ـ بطور فشرده شرايط قانوگذار را بيان کنيد؟

1 ـ اصول کافي، کتاب الحجه، باب الاضطرار الي الحجه، حديث 1.
2 ـ بحار الانوار، جلد 11، صفحه 40.
3 ـ سوره ق، آيه 16.
4 ـ سوره انعام، آيه 191.
5 ـ سوره انعام، آيه 57.








:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1733
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس چهاردهم
اختيار و امر بين الامرين
شيعه به پيروي از معصومين عليهم السلام عقيده دارد که با وجود مشيت الهي، انسان در کارها و افعالش داراي اختيار است قبلا اشاره کرديم که گروهي از اهل تسنن به خاطر انگيزه هاي سياسي و غير معتقد به جبر شدند اينها با اين اعتقاد بر سر دوراهي قرار گرفتند زيرا طبق آيات صريح قرآ« و ضرورت دين اسلام هداوند نيکوکاران را به بهشت و کفار و بدکاران را به دوزخ مي برد.
اينجا در برابر اين سوال قرار گرفتند که اگر انسان در کارهاي خود مجبور است ثواب و عقاب (بهشت و دوزخ) در برابر اعمال غير اختياري چه معنايي دارد و چگونه با عدالت خداوند سازگار است؟
لذا معتقدين به جبر ناچار شدند ه يا جبر را بپذيرند و عدالت را انکار کنند و يا عدل را پذيرا شده و جبر را رد کنند و همانگونه که در بحثهاي قبل گفتيم اينها عدالت را رها کردند و معتقد به جبر شدند. وجود اختيار و قدرت انتخاب و تصميم گيري، يک امر بديهي و غير قابل انکار است در عين حال گروهي با فرت و وجدان خويش هم مخالفت کرده و نپذيرفتند و گروه ديگري در مقابل تفويضي شدند در نتيجه در اين بحث سه نظريه وجود دارد:
1 ـ جبر و بي ارادگي: پيروان اين نظريه مي گويند انسانها در اعمال و رفتار خود کوچکترين اراده اي ندارند و بشر مانند ابزاري بي شعور در دست استاد است و آنچه واقع مي شود همان مشيت خداوند است.
2 ـ تفويض يا واگذاري: پيروان اين نظريه مي گويند خداوند انسان را آفريد و او را با دستگاه مغز و اعصاب مجهز کرده و کارهايش را به خودش واگذار نمود بنابر اين خداوند هيچ تاثيري در افعال و رفتار انسان ندارد و فضا و قدر هم اثري ندارند.

مذهب اختيار
اين عقيده را شيعه به پيروي از بيانات امامان معصومش اختيار کرده است يعني: سرنوشت انسان به دست خود اوست و در اعمال و رفتارش صاحب اختيار مي باشد اما با خواست خداوند و با اثري که براي قضا و قدر الهي هست، يعني در يک پديده و يک عمل انساني دو اراده تاثير مي کند (اراده خداوند و اراده انسان) و تا اين دو اراده نباشد عملي واقع نخواهد شد، البته اين دو اراده در عرض يکديگر نيست (يعني از باب تاثير دو علت در معلول واحد نيست) بلکه در طول يکديگر است يعني همانگونه که وجود هر موجودي در سايه وجود الهي و قدرت هر قادري بسته به قدرت خداوند است و علم هر عالمي در پرتو علم اوست همين طور اراده و اختيار هر مختاري در پرتو اراده و اختيار خداوند متعال است.
بنابراين انسان براي انجام اعمال و رفتار خودش اراده و اختيار مي کند اما اين اختيار و قدرت ار از خداوند متعال دارد يعني در سايه قدرت و اراده خداوندي مي تواند اراده کرده و کاري را انجام دهد اين است معناي: و ما تشاوون الا ان يشاء الله رب العالمين شما نمي خواهيد و اراده نمي کنيد جز آنکه خدا بخواهد 1 يعني اراده شما خواست خداوند است نه اينکه عمل شما خواست و اراده خداوند باشد. 2
اشاعره با تکيه نادرست بر توحيد افعالي قائل به جبر شده و عدل خداوند را زير سوال بردند و معتزله قائل به استقلال مطلق انسان شدند (تفويض) و عملا توحيد افعالي را مورد انکار قرار داده و دچار شرک افعالي شدند ولي شيعه به پيروي از امامان معصومش راهي را در پيش گرفت که از افراط و تفريط دور است اين راه همانست که در روايات و احاديث اهل بيت عليهم السلام به امر بين الامرين تعبير شده است.

احاديث معصومين در مذهب اختيار
احمد بن محمد مي گويد به امام رضا عليه السلام عرض کردم: بعضي اصحاب ما قائل به جبر و بعضي قائل به استطاعت (تفويض) هستند حضرت فرمود: بنويس قال علي بن الحسين عليه السلام قال الله عزوجل: يا بن آدم بمشيتي کنت انت الذي تشاء و بقوتي اديت الي فرايضي و بنعمتي قويت علي معصيتي جعلتک سميعا بصيرا ما اصابک من حسنه فمن الله و ما اصابک من سيئه فمن نفسک و ذلک اني اولي بحسناتک منک و انت اولي بسيئاتک مني و ذلک اني لا اسئل عما افعل و هم يسئلون قد نظمت لک کل شيي تريد علي بن الحسين عليه السلام فرمود خداي عزوجل فرمود: اي فرزند آدم به خواست من، تو اراده مي کني و به قوه و قدرت من واجبات مرا انجام مي دهي و يا نعمت من بر معصيت من قوت و قدرت پيدا کردي، تو را شنواي بينا قرار دادم، هر خوبي که به تو مي رسد از خداوند است و هو بدي که به تو مي رسد از خود توست زيرا من به خوبيهاي تو از تو سزاوارترم و تو به بديهايت از من سزاوارتري زيرا من از آنچه انجام مي دهم سوال و بازخواست نمي شوم و آنها سوال و بازخواست مي شوند، آنچه اراده داشتي برايت منظم کردم.3
يکي از اصحاب از امام صادق عليه السلام پرسيد؟ آيا خداوند بندگانش را بر اعمالشان مجبور ساخته است؟ حضرت در پاسخ فرمود: الله اعدل من ان يجبر عبدا علي فعل ثم يعذبه عليه خداوند عادلتر از آن است که بنده اي را مجبور به کاري کند سپس او را بر انجام آن مجازات نمايد. 4
در حديث ديگري امام رضا عليه السلام جبر و تفويض را رد کرده و در جواب يکي از اصحاب که پرسيد آيا خداوند کارها را به بندگان واگذار و تفويض نمود؟ فرمود: الله اعز من ذلک خداوند تواناتر از آن است که چنين کند پرسيد آيا آنها را مجبور بر گناهان کرده؟ فرمود: الله اعدل و احکم من ذلک خداوند عادلتر و حکيمتر از آن است که چنين کند.5

را حل روشن براي مساله جبر و ختيار
وجدان عمومي و فطرت همگاني يکي از روشنترين دلائل اختيار است و طرفداران اختيار و حتي جبريون عملا اصل اختيار و آزادي را پذيرفته اند لذا مي بينيم:
1 ـ همه نيکوکاران را مدح و تمجيد مي کنند و بدکاران را ملامت و سرزنش مي کند، اگر جبر بود و انسانها در رفتارشان بي اختيار بودند، تمجيد و تعريف نيکوکاران يا سرزنش بدکاران معنايي نداشت.
2 ـ همه در تعليم و تربيت فرزندان خود کوشش مي کنند اگر انسانها مجبور بودند تعليم و تربيت مفهومي نداشت. 3 ـ انسان گاهي از اعمال گذشته خويش پشيمان مي شود و تصميم مي گيرد در آينده از تجربه گذشته استفاده کند اگر در کارهايش مجبور بود پشيماني نداشت و تصميم براي آينده معنايي نداشت. 4 ـ در تمام دنيا مجرمان و بدکاران را محاکمه و مجازات مي کنند و اگر آنها در رفتارشان مجبور بوده اند، محاکمه و مجازات آنها صحيح نيست.
5 ـ انسان در خيلي از کارها فکر مي کند و اگر فکرش به جايي نرسد با ديگران مشورت ميکند، اگر انسان مجبور بود فکر و مشورت چه تاثيري داشت.6

تمرين:
1 ـ نظريه هاي جبر، تفويض و اختيار را معني کنيد.
2 ـ نظر شيعه درباره اختيار انسان چيست؟
3 ـ حديث حضرت علي بن الحسين عليه السلام در مذهب اختيار چيست؟
4 ـ راه حل روشن مساله جبر و اختيار را بيان کنيد.
در بحث عدل از اين کتابها استفاده و اقتباس شده است: اصول کافي ـ نهج البلاغه ـ پيام قرآن ـ تفسير نمونه ـ اصول عقايد آقايان: محمدي ري شهري، يزدي، قرائتي، سبحاني.
1 ـ سوره تکوير، آيه آخر.
2 ـ گمشده شما، محمد يزدي.
3 ـ اصول کافي، باب امربين الامرين، حديث 12.
4 ـ بحار الانوار، جلد 5، صفحه 51.
5 ـ اصول کافي، باب امربين الامرين، حديث 3.
6 ـ تفسير نمونه، جلد 26، صفحه 64 (با تلخيص).





:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1466
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس سيزدهم
فلسفه بلاها و مصائب (بخش دوم ابتلاء مومنين)
بلاها و مصائب مومنين باعث زياد شدن درجاتشان و گاهي براي تنبه و بيداري آنها و در مواردي کفاره گناهان آنهاست که تمامش لطف خداوند بر مومنين است: عن الصادق عليه السلام ان عظيم الاجر لمع عظيم البلاء و ما احب الله قوما الا ابتلاهم از امام صادق عليه السلام نقل شده که اجر زياد با بلاي زياد است و دوست نمي دارد خداوند قومي را مگر اينکه آ«ها را مبتلا مي کند. 1
عن ابي جعفر عليه السلام: لو يعلم المومن ماله في المصائب من الاجر لتمني انه يقرض بالمقاريض از امام باقر عليه السلام است که: اگر من مي دانست که چه اجري در مصائب وارده مي برد آرزو مي کرد که با قيچي ها قطعه قطعه شود. 2
قال علي عليه السلام: من قصر في العمل ابتلي بالهم و لا حاجه لله فيمن ليس الله في نفسه و ماله نصيب علي عليه السلام فرمود: ه رکس در عمل کوتاهي کرد به غم و غصه مبتلا مي شود و هر که در خودش و مالش مشکلي پيش نيايد مستحق لطف خداوند نيست.3
عن الصادق عليه السلام: ساعات الاوجاع يذهبن بساعات الخطايا از امام صادق عليه السلام نقل شده: ساعات درد مي برد ساعات خطاها را (امراض کفاره گناهان است). 4
و عنه عليه السلام: لا تزال الغموم و الهموم بالمومن حتي لا تدع له ذنبا از امام صادق عليه السلام نقل است که: مومن هميشه گرفتار غم و غصه است تا برايش گناهي نماند.5
قال الرضا عليه السلام: المرض للمومن تطهير و رحمه و للکافر تعذيب و لعنه و ان المرض لايزال بالمومن حتي لا يکون عليه ذنب امام رضا عليه السلام فرمود: مريضي مومن باعث رحمت و پاک شدن اوست و براي کافر عذاب و لعنت براي اوست و هميشه براي مومن مريضي هست تا برايش گناهي نماند.6
قال ابوجعفر عليه السلام: انما يبتلي المومن في الدنيا علي قدر دينه او قال علي حسب دينه امام باقر عليه السلام فرمود: همانا مومن در دنيا به مقدار دينش مبتلا مي شود. 7
هر که در اين بزم مقرب تر است جام بلا بيشترش مي دهند
و در حديثي ديگري از امام صادق عليه السلام مي خوانيم: مومن چهل شب بر او نمي گذرد مگر اينکه حادث غم انگيزي براي او رخ مي دهد که ما به تذکر و بيداري او گردد.8

بلا و امتحان
حدود بيست مرتبه در قرآن از مساله آزمايش الهي سخن به ميان آمده است، اين آزمايش جهت آگاهي خداوند از وضع ما نيست زيرا خداوند از ابتدا بر همه چيز آگاه است بلکه آزمايش جنبه پرورشي دارد يعني آزمونهاي الهي وسيله تکامل و پرورش روح و جسم انسان و از طرف ديگر استحقاق پاداش و کيفر بعد از امتحان است. ولنبلونکم بشيء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشر الصابرين قطعا شما را با چيزي از ترس، گرسنگي، زيان مالي و جاني و کمبود ميوه ها آزمايش مي کنيم و بشارت ده صابران و استقامت کنندگان را.9
و نبلوکم بالشر و الخير فتنه و الينا ترجعون ما شما را با بديها و نيکيها آزمايش مي کنيم و سر انجام به سوي ما باز مي گرديد.10
از امير المومنين عليه السلام چنين نقل شده: .... و لکن الله يختبر عباده بانواع الشدائد و يتعبدهم بانواع المجاهد و يبتليهم بضروب المکاره ولي خداوند بندگانش را به انواع شدايد و سختيها مي آزمايد و با اقسام مشکلات به عبادت فرا مي خواند و به انواع گرفتاريها مبتلا مي نمايد.11

خلاصه و نتيجه فلسفه مصائب
بسياري از اشکالات در مورد عدل به خاطر جهل و درک نکردن فلسفه وقايع و مصائب است مثلا خيال مي کنيم مرگ نابودي است و اشکال مي گيريم که چرا فلاني جوان مرد و ناکام شد؟، خيال مي کنيم دنيا جاي ماندن است و مي گوييم چرا سيل و زلزله عداي را نابود کرد؟، و فکر مي کنيم دنيا جاي آسايش است و مي گوييم چرا گروهي محرومند؟
مانند کسي که در کلاس شروع به ايراد و اشکال مي کند که چاي چطور شد؟ چرا غذا نمي آورند؟ چرا رختخواب نيست؟ که فقط بايد به او گفت اينجا کلاس درس است نه سالن پذيرائي! در نتيجه بهترين راه براي حل اشکالات شناخت دنيا و پي بردن به هدف از آفرينش موجودات است.

تمرين:
1 ـ چرا مومنين در دنيا گرفتار بلاها و مصيبتها مي شوند؟
2 ـ آزمايش خداوند از بندگان براي چيست؟
3 ـ خلاصه و نتيجه فلسفه مصائب را بيان کنيد.

1 ـ بحار الانوار، جلد 67، صفحه 207.
2 ـ بحار الانوار، جلد 81، صفحه 192.
3 ـ همان منبع، صفحه 191.
4 ـ همان منبع.
5 ـ بحار الانوار، جلد 67، باب ابتلاء المومن.
6 ـ بحار الانوار، جلد 81، صفحه 183.
7 ـ همان منبع، صفحه 196.
8 ـ بحار الانوار، جلد 67، باب ابتلاء المومن.
9 ـ سوره بقره، آيه 155.
10 ـ سوره انبياء، آيه 35.
11 ـ نهج البلاغه، خطبه 192.










:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1547
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس دوازدهم
فلسفه بلاها و مصائب (بخش اول)
بعد از بحث در اينکه خداوند عادل است و تمام کارهاي او بر مبناي حکمت است بعضي مسائل ظاهرا ابهام دارد که بايد پاسخ آنها روشن شود يعني بدانيم چگونه آفات و بلاها، دردها و رنجها، ناکاميها و شکستها، نقصها و کبودها با عدالت خداوند سازگار است. با کمي دقت روشن مي شود که اين امور همه در مسير عدل الهي بوده و مخالف عدالت نيست. در برابر سوالات مذکور دو پاسخ عمده وجود دارد:
1 ـ کوتاه و اجمالي 2 ـ تفصيلي
پاسخ اجمالي: وقتي با دلائل عقلي و نقلي ثابت شد که خداوند حکيم و عادل است و تمام آفرينش او از روي هدف و حکمت است و اينکه خداوند هيچگونه نياز به هيچ کس و هيچ چيز ندارد و از همه چيز آگاه است در نتيجه هيچ کاري بر خلاف حکمت انجام نمي دهد و ظلم که زائيده جهل و عجز است درباره ذات مقدس او تصور نمي شود پس اگر ما نتوانستيم فلسفه حوادث مذکور را بفهميم بايد اعتراف کنيم که اين از محدوديت آگاهي ماست، هر کس خداوند را با صفاتش شناخت اين پاسخ برايش کافي و قانع کننده است.
پاسخ تفصيلي (مصائب خود ساخته): در زندگي مصائب زيادي دامن انسان را مي گيرد که عامل اصليش خود اوست عامل بسياري ازناکاميها، سستي و تنبلي و ترک تلاش و کوشش است، بسياري از بيمارها ناشي از شکم پرستي و هواي نفس است، بي نظميها هميشه عامل بدبختي بوده و اختلاف و پراکندگي هميشه مصيبت زا و بدبختي آفرين است و عجب اين است که بسياري از مردم اين روابط علت و معلولي را فراموش کرده و همه را به حساب دستگاه آفرينش مي گذارند، علاوه بر اينها بسياري از نقصها و کمبودها، از قبيل ناقص الخلقه بودن (کور، کر و لال، فلج شدن) بعضي از نوزادان در اثر سهل انگاري پدر و مادر و مراعات نکردن دستورات شرع و امور بهداشتي است، گرچه کودک بي تقصير است ولي اين اثر طبيعي ظلم و جهل پدر و مادر است، (خوشبختانه از پيشوايان معصوم عليهم السلام دستوراتي براي جلوگيري از نقصها رسيده، حتي براي خوش استعداد شدن و يا زيبايي نوزاد دستوراتي فرموده اند). طبيعي است اگر والدين اين دستورات را مراعات نکنند مسئول نواقص خواهند بودن و هيچ يک از اينها را نمي شود به حساب کار خداوند گذاشت بلکه همه اينها مصائب خود ساخته است که انسان براي خودش يا ديگران فراهم ساخته است، قرآن در اين رابطه مي فرمايد: ما اصابک من حسنه فمن الله و ما اصابک من سيئه فمن نفسک آنچه از حسنات (خوبيها و پيروزيها) به تو مي رسد از ناحيه خداوند است و آنچه از بديها (ناراحتيها و شکستها) دامنگير تو مي شود از ناحيه خود تو است.1 در جاي ديگر مي فرمايد: ظهر الفساد في البر و البحر بما کسبت ايدي الناس ليذيقهم بعض الذي عملوا لعلهم يرجعون فساد در خشکي و دريا به خاطر کارهايي که مردم انجام مي دهند آشکار شده خداوند مي خواهد نتيجه بعضي ازاعمال آنها را به آنها بچشاند شايد بازگردند.2

حوادث ناگوار و مجازات الهي
در احاديث اسلامي نيز به طور گسترده چنين آمده: بخش زيادي از مصائبي که دامنگير انسانها انسانها مي شود جنبه مجازات و کيفر گناهان دارد.
در حديثي از امام رضا عليه السلام رسيده: کلما احدث العباد من الذنوب مالم يکونوا يعملون احدث لهم من البلاء مالم يکونوا يعرفون هر زمان بندگان گناهان تازه اي که قبلا نمي کردند انجام دهند، خداوند بلاهاي تازه و ناشناخته اي بر آنها مسلط مي سازد. 3
از امام صادق عليه السلام نقل شده: ان الرجل ليذنب الذنب فيحرم صلاه الليل و ان عمل الشر اسرع في صاحبه من السکين في اللحم گاه انسان گناهي مي کند و از نماز شب محروم مي گردد تاثير شوم عمل شر در صاحبش از کارد در گوشت سريعتر است. 4
علي عليه السلام مي فرمايند: به خدا قسم رفاه و خوشي از ملتي زائل نمي گردد مگر به واسطه کردار زشتي که انجام دادند زيرا خداوند به بندگان ستم نمي کند. 5
در جاي ديگر اميرالمومنين عليه السلام مي فرمايند: از گناهان اجتناب کنيد که تمام بلاها و کبود روزي به واسطه گناه است حتي خراش بدن و زمين خوردن و مصيبت ديد، خداوند عزوجل مي فرمايد: هر مصيبتي که به شما مي رسد نتيجه و اعمال خود شماست.6

سوال در مورد عموميت مجازات
از نظر قرآن و روايات و شواهد تاريخي بسياري از مصائب و بلاها جنبه مجازات و کيفر دارد، سوالي که مطرح مي شود اين است که اقوام گرفتار عذاب و مجازات از دو طبقه ظالم و مظلوم، مومن و کافر بودند چرا همه گرفتار عذاب شده و هلاک شدند؟
جواب: از ديدگاه اسلام مصائب و گرفتاريهاي مظلومين و يا مومنين به خاطر ترک نمودن نهي از منکر و مبارزه نکردن با فساد و ظالمين اس، اتقوا فتنه لا تصبين الذين ظلموا منکم خاصه بپرهيزيد از فتنه اينکه آثارش فقط براي ستمگران نيست بلکه همه را مي گيرد؟ 7
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم لتامرن بالمعروف و لتنهن عن المنکر اوليعمنکم عذاب الله حتما امر به معروف و نهي از منکر کنيد و گرنه عذاب عمومي خداوند شما را فرا مي گيرد. 8
سوال ديگر اينکه: گاهي ستمگران و گنهکاران را مي بينيم وضع زندگي دنيوي آنها خيلي خوب است و هيچ گرفتاري و عذابي بر آنها نيست و در مقابل انسانها شايسته و مومني را گرفتار مي بينيم.
جواب: از آيات و روايات استفاده مي شود که نعمتها و مهلتها براي، ستمگران و گنهکاران موجب شدت عذاب آنهاست: و لا يحسبن الذين کفروا انما نملي لهم خير لانفسهم انما نملي لهم ليزداد و ا اثما و لهم عذاب مهين هرگز گمان نکنند کسانيکه کافر شدند مهلتي که به آنها داده ايم خير آنهاست ما به آنها ملهت داديم تا گناهانشان را بيشتر کنند و براي آنها عذابي خوار کننده است.9
قال علي عليه السلام: يابن آدم اذا رايت ربک سبحانه يتابع عليک نعمه و انت تعصيه فاحذره علي عليه السلام فرمود: زمانيکه ديدي پروردگارت مرتب به تو نعمت مي دهد و تو معصيت او را مي کني پس برحذر باش از او.10
عن الصادق عليه السلام: اذا اراد الله بعيد خيرا فاذنب ذنبا تبعه بنقمه فيذکره الاستغفار و اذا اراد الله بعبد شرا فاذنب ذنبا تبعه بنعمه لينسيه الاستغفار و يتمادي به و هو قال الله عزوجل: (سنستد رجهم من حيث لا يعلمون) بالنعم عند المعاصي هنگاميکه که خداوند خير و سعادتي براي بنده اي بخواهد اگر گناهي کرد او را به ناراحتي مبتلا مي کند و استغفار را به ياد او مي آورد و زمانيکه براي بنده اي (بر اثر طغيانگري او) شري بخواهد اگر گناهي کرد نعمتي به او مي دهد تا استغفار را فراموش کند و به راه خود ادامه دهد و اين همان چيزي است که خداوند فرموده: ما آنها را از آنجا که نمي دانند تدريجا به سوي عذاب مي بريم به اينگونه که هنگام معصيت به آنها نعمت مي دهيم. 11
تمرين:
1 ـ پاسخ اجمالي که براي حوادث ناگوار هست بيان فرمائيد.
2 ـ منظور از حوادث خود ساخته چيست؟
3 ـ مصائب و گرفتاريهاي مظلومين و مومنين براي چيست حديث پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم را بيان کنيد.
4 ـ استدراج يا عذاب تدريجي را تعريف کنيد.

1 ـ سوره نساء، آيه 79.
2 ـ سوره روم، آيه 41.
3 ـ بحار الانوار، جلد 70، صفحه 354.
4 ـ همان منبع، صفحه 358.
5 ـ نهج البلاغه، خطبه 178.
6 ـ سوره نساء آيه 79 ـ بحار الانوار، جلد 83، صفحه 350 (براي توضيح بيشتر به تفسير برهان، جلد 4، صفحه 127 و نور الثقلين ذيل آيه 78 و بحار الانوار، جلد 78، صفحه 52 مراجعه شود).
7 ـ سوره انفال، آيه 15.
8 ـ وسائل الشيعه، جلد 11، صفحه 407.
9 ـ سوره آل عمران، آيه 173.
10 ـ شرح ابن ابي الحديد، جلد 19، صفحه 275.
11 ـ اصول کافي، جلد 2، باب استدراج، حديث 1.



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1507
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس يازدهم
عدل الهي
اصل دوم از اصول اعتقادي اسلام عدل خداوند متعال است، عدل يکي از صفات جماليه خداوند متعال است مساله عدل الهي از يک سو با اصل ايمان به خدا ارتباط دارد و از سوي ديگر با مساله معاد، و از سويي با مساله نبوت و امامت و از طرفي با مساله فلسفه احکام، پاداش و جزا، جبر و تفويض مربوط مي شود از اين جهت اعتقاد به اصل عدالت يا نفي آ« مي تواند چهره تمام معارف و اعتقادات ديني را دگرگون سازد، اضافه بر اين بازتاب عدل الهي در مساله عدالت اجتماعي و عدالت اخلاقي و مسائل تربيتي نيز قابل انکار نيست به خاطر اين ويژگيهاست که در بين صفات خداوند عدل از اصول اعتقادي شمرده شده است.
تاريخچه مساله عدل
طايفه اي از اهل سنت که اشعري ناميده مي شوند به اين اصل معتقد نيستند اينها منکر عدالت خداوند نيستند ولي مي گويند از اين نظر که خداوند مالک جهان هستي است هر کاري بکند (حتي از نيکوکاران را مجازت کرده و بدکاران را پاداش دهد) عين عدالت است اعتقاد اين گروه اين است ه حسن و قبح در رابطه با افعال خداوند راه ندارد و هر چه انجام دهد حسن و نيکو است رئيس اين طايقه ابوالحسن اشعري از نوادگان ابوموسي اشعري است. انگيزه اصلي پيدايش اين عقيده از يک سو گرفتاري آنها درچنگال مساله جبر بود زيرا اشاعره از طرفداران سر سخت جبر، و اختيار نداشتن بندگان در افعال خود بودند آنها مي گويند انسان محکوم سرنوشت و اراده خداوند است و هر چه انجام دهد خواست خداوند بوده است، از طرف ديگر آنها در برابر اين سوال قرار مي گرفتند که چگونه انساني که در کارهايش مجبور است عذاب مي شود و چگونه با عدالت خداوند سازگار است لذا ناچار شدند عدل الهي را انکار کرده و بگويند: خداوند هر کاري بکند عين عدالت است. شيعه با الهام از قرآن و کلمات معصومين عليهم السلام عدالت خداوند را يکي از اصول اعتقادي اسلام معرفي نموده و مي گويد اعتقاد به عدل از اصول دين است شيعه معتقد است که حسنو قبح عقلي وجود دارد و مسلک جبريون را رد مي کند.
امير المومنين عليه السلام در عبارت فشرده و پرمحتوايي توحيد و عدل را در کنار هم قرار داده و مي فرمايند: التوحيد ان لاتتو همه و العلد ان لا تتهمه توحيد آنست که او را در وهم و انديشه خويش نياوري (زيرا هر چه در وهم آيد محدود است) و عدل آن است که او را متهم نسازي (اعمال قبيحي که از تو سر زده به او نسبت ندهي).1
دلائل عدل الهي
دليل عقلي: ظلم قبيح است و خداوند حکيم هرگز کار قبيح انجام نمي دهد، زيرا عوامل ظلم چند چيز است و خداوند منزه از آنهاست.
عوامل و ريشه هاي ظلم:
1 ـ نياز: کسي ظلم مي کند که براي رسيدن به اموري نيازمند باشد و از راه ظلم بتواند به آنها برسد.
2 ـ جهل و ناداني: کسي ظلم مي کند که زشتي و قبيح بودن ظلم را نداند.
3 ـ رزائل اخلاقي: کسي ظلم مي کند که در وجودش کينه، عداوت، حسد، خودخواهي و هواپرستي باشد.
4 ـ عجز و ناتواني: کسي ظلم مي کند که از دفع ضرر و خطر از خودش عاجز است و براي رسيدن به هدف راهي جز ظلم ندارد.
هر ظلمي در عالم واقع مي شود در اثر يکي از اين عوامل است و اگر اين عوامل نبود هيچ ظلم و ستمي در هيچ کجا واقع نمي شد و هيچ يک از عوامل مذکور به ساحت قدس پروردگار راه ندارد زيرا خداوند:
الف ـ غني و بي نياز مطلق است.
ب ـ علمش نامحدود و بي پايان است.
ج ـ تمام صفات کمال را دارا است و از تمام عيوب و نواقص پاک و مبري است.
د ـ داراي قدرت نامتناهي و بي حد مي باشد پس او عادل است.
د ردعاي چهل و پنجم صحيفه سجاديه چنين آمده است: و عفوک تفضل و عقوبتک عدل خدايا عفو تو تفضل است و مجازات تو عين عدالت مي باشد.
و از ائمه معصومين عليهم السلام نقل شده که در پايان نماز شب اين دعا خوانده شود: و قد علمت يا الهي انه ليس في نقمتک عجله و لا في حکمک ظلم و انما يعجل من يخاف الفوت و انما يحتاج الي ظلم الضعيف و قد تعاليت يا الهي عن ذلک علوا کبيرا خداي من، من مي دانم که در مجازات تو عجله نيست و در حکم تو ظلمي وجود ندارد کسي عجله مي کند که مي ترسد فرصت از دست برود و کسي ظلم مي کند که ضعيف و ناتوان است و تو اي خداي من از اينها برتر و بالاتري.2

معناي عدالت خداوند
غير از معناي مشهوري که براي عدل هست (خداوند عادل است و به کسي ظلم نمي کند) معناي وسيعتري هم وجو دارد: 1 ـ عدل در خداوند يعني دوري آفريدگار از انجام هر عملي که بر خلاف مصلحت و حکمت است. 2 ـ عدل يعني: همه انسانها در پيشگاه خداوند از هر جهت يکسان و برابرند و هيچ انساني نزد او بر ديگري برتريندارد مگر کسيکه با تقوا و اعمال نيک خود را از فساد و تباهي دور بدارد. ان اکرمک عند الله اتقيکم ان الله عليم خبير همانا گرامي ترين شما نزد خداوند کسي است که پرهيزکارتر باشد بدرستي که خداوند داناي خبير است.3
3 ـ قضاوت و پاداش به حق: يعني خداوند هيچ عملي را هر چند خيلي ناچيز و کوچک باشد از هيچ کس ضايع نکره و بي اجر و پاداش نيم گذارد و بدون تبعيض به هر کس جزاي عملش را خواهد اد. فمن يعمل مثقال ذره خيره يره و من يعمل مثقال ذره شرا يره پس هر کس ذره اي کار خوب انجام دهد آنرا خواهد ديد و هر کس ذره اي کار بد کند آنرا خواهد ديد.4
4 ـ قرار دادن هي چيز در محل خودش: العادل الواضع کل شيي موضعه عادل کسي است که هر چيزي را در جاي خود قرار مي دهد.5
خداوند هر پديده و مخلوقي را در جاي خود آفريده و مواد ترکيبي هر موجودي را به اندازه لازم آن معين کرده است و تعادل و تناسب در تمام پديده هاي جهان آفرينش وجود دارد و انبتنا فيها من کل شيي موزون و رويانديم در روي زمين از هر چيزي به اندازه و حساب شده.6
جهان چون خد و خال و چشم و ابروست که هر چيزي به جاي خويش نيکوست
5 ـ عمل بر مبناي هدف: يعني تمام آفرينش در جهان هستي بر مبناي هدف است و در ايجاد همه عالم اسرار و دلائلي نهفته است و هيچ چيز بيهوده و عبث نيست. افحبستم انما خلقانکم عبثا و انکم الينا لا ترجعون آيا گماان کرديد ما شما را عبث و بيهوده آفريديم و شما به سوي ما بازگشت نمي کنيد.7
اعتقاد و يقين به عدل با معاني مذکورش و پياده کردن هر يک از معاني را در خويشتن آثار اخلاقي فوق العاده اي دارد (عادل عدالت خواه است).
تمرين:
1 ـ چرا عدل از اصول اعتقادي شمرده مي شو؟
2 ـ دليل عقلي عدل خداوند چيست؟
3 ـ عوامل و ريشه هاي ظلم چيست؟
4 ـ بطور فشرده معاني عدالت را بيان کنيد.

1 ـ کلمات قصار، نهج البلاغه، حکمت 470.
2 ـ مصباح المتهجد شيخ طوسي، صفحه 173، (دعاهاي بعد از نماز شب).
3 ـ سوره حجرات، آيه 14.
4 ـ سوره زلزال، آيه 7.
5 ـ مجمع البحرين، واژه عدل.
6 ـ سوره حجر، آيه 19.
7 ـ سوره مومنون، آيه 117



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1384
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس دهم
صفات سلبيه
در يک جمله مي توان گفت منظور از صفات سلبيه اين است که خداوند از هر گونه عيب و نقصي و عوارض و صفات ممکنات پاک و منزه است، ولي قسمتهاي مهمي از اين صفات مورد بررسي قرار گرفته از جمله اينکه او مرکب نيست، جسم ندارد، قابل رويت نمي باشد، مکان و زمان و محل و جهت براي او نيست، از هر گونه نياز و احتياج مبرا است، هرگز ذات او محل حوادث و عوارض و تغيير و دگرگوني نمي باشد، و صفات خداوند عين ذات اوست و زائد بر ذاتش نيست.
امير المومنين عليه السلام در آغاز خطبه اي مي فرمايد: لا يشغله شان و لا يغيره زمان و لا يحويه مکان و لا يصفه لسان هيچ چيزي او را به خود مشغول نمي دارد و گذتشت زمان در او دگرگوني ايجاد نمي کند هيچ مکاني او را در بر نمي گيرد و هيچ زباني را ياراي توصيفش نيست.1
در حديث ديگري از امام صادق عليه السلام آمده است که فرمود: ان الله تبارک و تعالي لا يوصف بزمان و لا مکان و لا حرکه و لا انتقال و لا سکون بل هو خالق الزمان و المکان و الحرکه و السکون و الانتقال تعالي الله عمايقول الظالمون علوا کبيرا خداوند توصيف به زمان و مکان و حرکت و انتقال و سکون نمي شود بلکه او خالق زمان و مکان و حرکت و سکون و انتقال است، خداوند بسيار برتر است از آنچه ظالمان و ستمگران در حق او مي گويند. 2

توضيح صفات سلبي
خداوند مرکب نيست يعني اجزاء ترکيبي ندارد زيرا هر مرکبي محتاج اجزاء خويش است در حاليکه خداوند احتياج به هيچ چيز ندارد. در بحث يگانگي خداوند گفتيم خداوند کمال مطلق است و هيچ حد و مرزي در او راه ندارد. پس بايد دقت کنيم که آنچه موجب محدوديت و يا نياز است مخصوص ممکنات است و خداوند از آنها منزه است تعالي الله عن ذلک علوا کبيرا.

خداوند جسم نيست و ديده نمي شود.
لا تدرکه الابصار و هو يدرک الابصار و هو اللطيف الخبير چشمها او را درک نمي کنند ولي او همه چشمها را درک مي کند و او لطيف و آگاه است.3

سوال: چرا ديدن خداوند محل است؟
جواب: زيرا لازمه ديده شدن اموري است که هيچيک از آنها در مورد خداوند امکان پذير نيست يعني اگر بخواهد ديده شود بايد جسم داشته باشد، مکان داشته باشد، جهت داشته باشد، داراي اجزاء باشد، زيرا هر جسمي داراي اجزاء و عوارضي مانند رنگ و حجم و ابعاد است. بعلاوه همه اجسام در حال تغيير و دگرگوني بوده و احتياج به مکان دارند و تمام اينها از ويژگيهاي ممکنات است و موجب اينها از ويژگيهاي ممکنات است و موجب نياز و احتياج بوده و خداوند از آنها منزه است. در نتيجه خداوند متعال نه جسم است و نه ديده مي شود (گروهي از اهل تسنن مي گويند خداوند روز قيامت تجسم پيدا کرده و ديده مي شود در اين زمينه مطالبي از آنها نقل شده که مضحک است و يا هيچ منطقي سازگار نيست).
از امام رضا عليه السلام نقل شده که فرمودند: انه ليس منا من زعم ان الله عزوجل جسم و نحن منه براء في الدنيا و الاخره کسي که گمان کند خداوند متعال جسم است از ما نيست و ما در دنيا و آخرت از او بيزاريم.4

بي محل است و در همه جا هست
شناختن يک وجود مجرد از ماده براي انسانهائيکه هميشه در زندان عالم ماده اسيرند و به آن خو گرفته اند بسيار مشکل است و نخستين گام در شناختن خداوند منزه شمردن او از ويژگيهاي مخلوقات است و تا خداوند را بي مکان و بي محل ندانيم او را به درستي نشناخته ايم اصولا محل و مکان داشتن لازمه جسماني بودن است و قبلا بيان کرديم که خداوند جسم نيست.

در هم جا هست
و لله المشرق و المغرب فاينما تولوا فثم وجه الله ان الله واسع عليم مشرق و مغرب از آ« خدا است و به هر سو رو کنيد خدا آنجاست خداوند بي نياز و داناست.5
و هو معکم اينما کنتم و الله بما تعلمون بصير او با شماست هر جا که باشيد و خداوند به آنچه انجام مي دهيد بصير است.6
قال موسي ابن جفعر عليه السلام: ان الله تبارک و تعالي کان لم يزل بلا زمان و لا مکان و هو الان کما کان لا يخلوا منه مکان و لا يشغل به مکان و لا يحل في مکان بدرستيکه خداوند متعال هميشه وجود داشت بدون زمان و مکاني و الان نيز همانگونه است هيچ مکاني از او خالي نيست و در عين حال هيچ مکاني را اشغال نمي کند و در هيچ مکاني حلول نکرده است.7
شخصي از علي عليه السلام پرسيد پروردگار ما قبل از آنکه آسمان و زمين را بيافريند کجا بود؟! حضرت فرمودند: کجا، سوال از مکان است خداوند وجود داشت و هيچ مکاني وجود نداشت.8
خداوند کجاست
در کتاب ارشاد و احتجاج آمده است که يکي از دانشمندان يهود نزد يکي از خلقا آمد (ابوبکر با عمر) و گفت تو جانشين پيغمبري؟ گفت آري پرسيد خداوند کجاست آيا در آسمان يا در زمين است؟ خليفه گفت در آسما بر عرش قرار دارد يهودي گفت بنابراين زمين از او خالي است خليفه گفت از من دو شو و الا تو را به قتل مي رسانم يهودي با تعجب برگشت و اسلام را مسخره مي کرد علي عليه السلام با خبر شد و به او فرمود من از سوال تو و از جوابي که شنيدي با خبرم ولي ما مي گوييم خداوند متعال مکان را آفريد بنابراين ممکن نيست خودش مکاني داشته باشد و برتر از آن است که مکاني او را در خود جاي دهد... آيا در يکي از کتابهاي خود نديده اي که روزي موسي به عمران عليه السلام نشسته بود فرشته اي از شرق آمد حضرت موسي فرمود از کجا آمده اي؟ گفت از نزد پروردگار، سپس فرشته اي غرب آمد فرمود: تو از کجا آمده اي؟ گفت از نزد پروردگار، فرشته اي ديگر از آمد فرمود: تو از کجا آمده اي؟ گفت از زمين هفتم از نزد پروردگار، در اينجا فرمود منزه است کسي که هيچ مکاني از او خالي نيست و هيچ مکاني به او نزديکتر از مکان ديگر نمي باشد: يهودي گفت: من گواهي مي دهم که، حق مبين همين است و تو از همه شايسته تر به مقام پيامبرت هستي.9
چرا هنگام دعا دست به سوي آسمان بر مي داريم؟
هشام بن حکم مي گويد: کافري خدمت امام صادق عليه السلام آمد و از تفسير آيه الرحمن علي العرش استوي سوال کرد، امام عليه السلام ضمن توضيحي فرمودند: خداوند متعال نياز به هيچ مکاني و هيچ مخلوقي ندارد که هنگام دعا دست به سوي آسمان بلند کنيد يا به سوي زمين فرود آوريد، حضرت فرمود: اين موضوع در علم و احاطه و قدرت خدا يکسان است ولي خداوند متعال دوستان و بندگان خود را دستور داده که دستهاي خود را به سوي آسان به طرف عرش بردارند زيرا معدن رزق آنجاست ما آنچه را قرآن و اخبار رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم اثبات کرده است تثبيت مي کنيم آنجا که فرمود: دستهاي خود را به سوي خداوند متعال برداريد و اين سخني است که تمام امت بر آ« اتفاق نظر دارند.10
علي عليه السلام فرمود: هنگاميکه يکي از شما نمازش را تمام مي کند دست به سوي آسمان بردارد و مشغول دعا شود، مردي گفت مگر خداوند همه جا نيست فرمد آري پرسيد پس چرا بندگان دست به سوي آسمان بر مي دارند؟ فرمود آيا (در قرآن) نخوانده اي (در آسمان رزق شماست و آنچه به شما وعده داده مي شود) پس از کجا انسان روزي را بطلبد جز از محلش، محل رزق و وعده الهي آسمان است.11
تمرين: 1 ـ منظور از صفات سلبيه چيست؟
2 ـ چرا ديدن خداوند محال است؟
3 ـ حضرت علي عليه السلام در جواب دانشمند يهودي که پرسيده بود خداوند کجاست چه فرمودند؟
4 ـ چرا هنگام دعا دست به آسمان بر مي داريم؟
در بحث توحيد از اين کتابها استفاده و اقتباس شده است: اصول کافي ـ نهج البلاغه ـ پيام قرآن ـ اصول عقايد آقايان: مکارم شيرازي، سبحاني، استادي، محدي ري شهري، شهيد هاشمي نژاد.

1 ـ نهج البلاغه، خطبه 178.
2 ـ بحار، جلد 3، صفحه 309.
3 ـ سوره انعام، آيه 103.
4 ـ توحيد صدوق، باب 6، حديث 20.
5 ـ سوره بقره، آيه 115.
6 ـ سوره حديد، آيه 4.
7 ـ توحيد صدوق، باب 28، حديث 12.
8 ـ همان منبع، حديث 4.
9 ـ پيام قرآن، جلد 4، صفحه 274.
10 ـ پيام قرآن، به نقل از بحار الانوار، جلد 3، صفحه 330.
11 ـ همان منبع، به نقل از بحار الانوار، جلد 90، صفحه 308



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1544
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس نهم
صفات خداوند متعال (بخش دوم)
هستي مطلق قدرت بي نهايت دارد، جهان هستي با پديده هاي عظيم و شگرفش، کرات عظيم آسمانها، کهکشانها، منظومه ها، اقيانوسها و درياها و موجودات مختلفي که در آ«هاست نشانه هايي از قدرت خداوند است. خداوند بر هر چيزي قادر است و قدرت او بر تمام اشياء يکسان است.
تبارک الذي بيده الملک و هو علي کل شيي قدير پر برکت و زوال ناپذير است خداونديکه حکومت جهان هستي بدست اوست و او بر همه چيز قادر است 1 لله ملک المسوات و الارض و ما فيهن و هو علي کل شييء قدير حکومت آسمانها و زمين و آنچه در آنهاست از آن خداوند است و او بر هر چيزي توانا است2. فلا اقسم برب المشارق و المفارب انا لقادرون سوگند به پروردگار مشرق ها و مغرب ها که ما قدريم.3
از آيات فراواني که در قرآن قدرت خداوند را بيان مي کند فهميده مي شود که قدرت خداوند هيچ گونه حد و مرزي ندارد هر زمان اراده کند انجام مي دهد و هر زمان اراده محو و نابودي چيزي را بکند آن چيز از ميان مي رود و بطور کلي هيچ گونه ضعف و ناتواني در او تصور نمي شود، آفرينش کرات عظيم آسمانها با خلقت موجود کوچکي براي او يکسان است.
عن علي عليه السلام: و ما الجليل و اللطيف و الثقيل و الخفيف و القوي والضعيف من خلقه الاسواء آشکار و نهان، سنگين و سبک، قوي و ناتوان، از جهان آفرينش در برابر قدرت خداوند يکسان و مساوي است. 4
امام صادق عليه السلام فرمود: وقتي موسي عليه السلام به سوي طور رفت گفت پروردگارا خزائنت را به من نشان ده پس خداوند فرمود: همانا خزائن من چنين است که هر زمان اراده کنم به چيزي بگويم بوده باش پس آن چيز خواهد بود. 5

سوال در مورد قدرت خداوند
گاهي سوال مي شود آيا خدا مي تواند موجودي مانند خودش بيافريند؟ اگر بگوييد مي تواند پس تعدد خدايان ممکن است و اگر بگوييد نمي تواند قدرت خداوند را محدود کرده ايد و يا اينکه خداوند مي تواند اين جهان پهناور را درون تخم مرغي جاي دهد بدون اينکه جهان را کوچک کند يا تخم مرغ را بزرگ؟ در جواب بايد گفت در اينگونه موارد کلمه نمي شود بکار مي رود نه کلمه نمي تواند و به عبارتي روشن تر طرح سوال نادرست است زيرا وقتي مي گوييم آيا خداوند مي تواند موجودي مانند خودش بيافريند کلمه آفريدن معنايش اين است که آن شيي ممکن الوجود و مخلوق است و هنگامي که مي گوييم مثل خداوند معنايش اين است که آن شيي واجب الوجود باشد. و نتيجه اش اين مي شود که آيا خداوند مي تواند چيزي بيافريند که هم واجب الوجود باشد و هم نباشد، هم ممکن الوجود باشد و هم نباشد (هم خالق باشد و هم مخلوق). طرح اين سوال نادرست است و خداوند بر هر چيزي قادر است.
همچنين وقتي گفته مي شود آيا خدا مي تواند جهان ار در تخم مرغي قرار دهد بطوريکه نه جهان کوچک شود و نه تخم مرغ بزرگ؟ معنايش اين است که جهان در همان حال که بي نهايت بزرگ است بي نهايت کوچک باشد و با توجه به غلط بودن اين سوال نوبتي به جواب نمي رسد زيرا تعلق به محال محال است.
همين سوال را مردي از امير المومنين عليه السلام نمود حضرت فرمودند: ان الله تبارک و تعالي لا ينسب الي العجز و الذي سالتني لا يکون بدرستيکه خداوند تبارک و تعالي به عجز و ناتواني نسبت داده نمي شود ولي آنچه تو مي پرسي نشدني است. 6
و در روايتي از امام رضا عليه السلام نقل شده که فرمود: بله خدا مي تواند و در کوچکتر از تخم مرغ هم مي تواند، خداوند دنيا را در چشم تو قرار داده در حاليکه از تخم مرغ کوچکتر است (البته اين يک نوع جواب اقناعي است زيرا سوال کننده قدرت تحليل اين گونه مسائل را نداشته است).7

خداوند حي و قيوم
خداوند داراي حيات جاويدان و ثابت و برقرار است او به ذات خويش قائم است و موجودات ديگر قائم به او هستند حيات در مورد خداوند با آنچه در مورد موجودات ديگر گفته مي شود متفاوت است زيرا حيات خداوند عين ذات اوست نه عارضي است و نه موقت، حيات خداوند به معني علم و قدرت اوست. حيات خداوند ذاتي، ازلي، ابدي، تغيير ناپذير و خالي از هر گونه محدوديت است. قيوم است يعني امور مختلف موجودات بدست اوست ارزاق و عمر حيات و مرگ مخلوقات به تدبير اوست. الله لا لاه الا هو الحي القيوم معبودي جز خداوند يگانه، زنده و پايدار و نگهدارنده کائنات نيست.
8 و عنت الوجوه للحي القيوم همه چهرها در برابر خداوند حي قيوم خاضع مي شوند. 9
بعد از آنکه علم و قدرت خداوند ثابت شد حي و قيوم بودن هم ثابت است زيرا همه صفات به حيات بر مي گردد اگر علم محدود و قدرت ناچيز انسان دليل بر حيات اوست خداوندي که عملش بي پايان و قدرتش بي انتهاست داراي برترين و کاملترين حيات است بلکه حيات عين ذات اوست به اين ترتيب ذکر يا حي يا قيوم يکي از جامعترين ذکرهاست زيرا حي اشاره به عمده ترين صفات ذات يعني علم و قدرت و قيوم مجموعه صفات فعل مي باشد. لذا امير المومنين عليه السلام مي فرمايد: فلسنا نعلم کنه عظمتک الا انا نعلم انک حي قيوم لا تاخذک سنه و لا نوم. ما هرگز کنه عظمت تو را درک نمي کنيم تنها اين را مي دانيم که تو حي و قيوم هستي و هيچگاه از حال بندگان خود غافل نيستي. 10
از علي عليه السلام نقل شده که روز جنگ بدر آمدم ببينم پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم چه مي کند ديدم سر بر سجده گذاشته و پيوسته مي گويد يا حي يا قيوم چند مرتبه رفتم و برگشتم و او را در همين حال ديدم تا خداوند پيروزي را نصيب او ساخت. 11
آنچه بين شد اصول صفات خداوند متعال است و صفات ديگر به آنها بر ميگردد که تنها به ترجمه اي از آنها اکتفا مي کنيم.
قديم و ابدي: يعني هميشه بوده و هميشه خواهد بود. براي او آغاز و پاياني تصور نمي شود، هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن و هو بکل شيي عليم اول و آخر و ظاهر و باطن اوست و او از هر چيز آگاه است.12 مريد: يعني صاحجب اراده مي باشد و در کارهايش مجبور نيست و هر کاري انجام مي دهد داراي هدف و حکمت است. (حکيم است)
مدرک: همه چيز را درک مي کند همه را مي بيند و همه صداها را مي شنود (سميع و بصير است). متکلم: يعني خداوند مي تواند امواج صدا را در هوا ايجاد کند و با پيامبران خود سخن بگويد نه اينکه تکلم از زبان و لب و حنجره باشد. صادق: يعني هر چه خداوند مي گويد راست و عين واقيعت است زيرا دروغ يا از جهل و ناداني و يا از ضعف مي باشد و خداوند منزه است.
در نتيجه خداوند کمال بي نهايت است و هيچ گونه نقصي در ذات اقدسش راه ندارد و ما بايد درباره شناخت صفات هم به عجز خود اعتراف کنيم و با کمال ادب عرض مي کنيم:
اي برتر از خيال و قياس و گمان و وهم وز هر چه خوانده ايم و شنيده ايم و گفته ايم
مجلس تمام گشت و به آخر رسيد عمر ما همچنان در اول وصف تو مانده ايم

تفکر در ذات ممنوع
بعد از بيان مختصري که درباره صفات داشتيم بايد بدانيم صفات خداوند عين ذات اوست بنابراين نه درباره ذات و نه درباره صفات خداوند نبايد هيچ تفکري داشته باشيم زيرا موجب تحير و سرگرداني است و فقط در مخلوقات فکر کنيم.
قال ابوجعفر عليه السلام: تکلموا في خلق الله و لا تکلموا في الله فان الکلام في الله لا يراد صاحبه الا تحيرا امام باقر عليه السلام فرمود: در آفرينش خدا تکلم کنيد و در خدا تکلم نکنيد زيرا تکلم در خدا زياد نمي کند مگر تحير صاحبش را.
مرحوم علامه مجلسي و ديگران گفته اند منظور منع تفکر و تکلم در ذات و صفات خداوند و در کيفيت است. و قال عليه السلام: اياکم و التفکر في الله و لکن اذا اردتم ان تنظروا الي عظمته فانظروا الي عظيم خلقه و فرمود بر حذر باشيد از تفکر در خداوند و لکن هر وقت خواستيد عظمتش را بنگريد به بزرگي جهان خلقت بنگريد.13
تمرين:
1 ـ نشانه هاي قدرت خداوند چيست؟
2 ـ قديم و ابدي، متکلم و صادق را معني کنيد؟
3 ـ چرا تفکر در ذات خداوند ممنوع است؟

1 ـ سوره ملک، آيه 1.
2 ـ سوره مائده، آيه 120.
3 ـ سوره معارج، آيه 40.
4 ـ نهج البلاغه، خطبه 80.
5 ـ توحيد صدوق، باب 9، حديث 17.
6 ـ توحيد صدوق، باب 9، حديث 9.
7 ـ پيام قرآن، جلد 4، صفحه 183.
8 ـ سوره آل عمران، آيه 2.
9 ـ سوره طه، آيه 111.
10 ـ نهج البلاغه، خطبه 160.
11 ـ تفسير روح البيان، ذيل تفسير آيه الکرسي.
12 ـ سوره حديد، آيه 3.
13 ـ اصول کافي، باب نهي از کلام در کيفيت، حديث 1 و 7



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1467
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس هشتم
صفات خداوند متعال (بخش اول)
به آن اندازه که شناخت خداوند و پي بردن به اصل وجودش آسان است پي بردن به صفات او آسان نيست. زيرت در مرحله شناخت خداوند، به تعداد ستارگان آسمان، برگهاي درختان، انواع گياهان و جانداران بلکه به تعداد ذرات اتم دليل بر وجود او داريم (خود اينها آيه ها و نشانه هاي وجود و عظمت او هستند) اما در راه شناسايي صفات خداوند بايد دقت کنيم تا از خطر تشبيه و قياس در امان باشيم و نخستين شرط شناخت صفات، نفي تمام صفات مخلوقات از خداوند و تشبيه نکردن او به مخلوقات است زيرا هيچيک از صفات خداوند با صفات مخلوقات قابل مقايسه نيست و هيچ صفتي از صفات ماده در ذات مقدسش راه ندارد، چون هر صفت و کيفيت مادي موجب محدوديت است و خداوند نامحدود است. او هستي محض است و هيچ مرزي برايش تصور نمي شود و داراي همه مراتب کمال است بنابراين ما هرگز به ذات خداوند پي نخواهيم برد و نبايد چنين انتظاري داشته باشيم.

س ـ چرا عقل به کنه ذات و صفات خداوند نمي رسد؟
ج ـ زيرا او وجودي است از هر نظر بي نهايت، علم و قدرت و همه صفات خداوند مانند ذات او بي نهايت است و از سوي ديگر ما و هر چه مربوط به ما مي شود (علم و قدرت و حيات و زمان و مکاني که در اختيار داريم) همه محدود و متناهي است، بنابراين با اين همه محدوديت چگونه مي توانيم به کنه آن وجود نامحدود و صفاتش برسيم و چگونه مي توانيم به کنه وجودي پي ببريم که هيچ گونه مثل و مانندي ندارد.

صفات ثبوتيه و سلبيه
صفات خداوند را به دو بخش تقسيم مي کنند: صفات ثبوتيه و صفات سلبيه، اما در حقيقت، صفات سلبي را نمي توان صفت ناميد زيرا موصوف به آنها متصف نيست مثلا ليس بجسم را نمي شود يک صفت ناميد.

صفات ثبوتيه يا جماليه:
عالم و قادر و حتي است و مريد و مدرک هم سميع است و بصير و متکلم صادق
يا: هم قديم و ابدي دان متکلم صادق
خداوند متعال بي نهايت کمال است و آنچه به عنوان صفات ثبوتيه گفته مي شود اصول صفات اوست نه اينکه منحصر در آنها باشد.

صفات سلبيه يا جلاليه:
نا مرکب بود و جسم نه مرئي نه محل بي شريک است و معاني تو غني دان خالق
(بي معناي يعني صفات او عين ذات اوست و زايد بر ذات او نيست)

صفات ذات و صفات فعل
صفات ثبوتيه بر دو قسم است:
صفات ذات: که عين ذات خداوند است و نمي شود آنها را از خداوند متعال سلب نمود. صفات ذات عبارتند از علم و قدرت و حيات و هر چه به اين سه بازگشت کند مانند: سميع، بصير، قديم، ازلي، ابدي، مدرک، حکيم، غني، کريم، عزيز و ....
صفات فعل:
صفاتي است که به افعال خداوند بستگي دارد يعني تا آن فعل از او صادر نشود آن وصف بر او اطلاق نمي گردد مانند خالق و رازق و امثال آن که گاه خداوند به آنها متصف مي شود و گاهي هم از او سلب مي شود مانند: کان الله و لم يخلق شيئا ثم خلق ـ اراد الله شيئا و لم يرد شيئا آخر ـ شاء و لم يشاء يعني خداوند بود و خلق نکرده بود و سپس خلق کرد ـ خداوند چيزي را اراده کرد و چيز ديگري را اراده نکرد ـ خواست و نخواست، تکلم مع موسي و لم يتکلم مع فرعون ـ يحب من اطاعه و لا يحب من عصاه با موسي عليه السلام تکلم کرد و با فرعون تکلم نکرد ـ دوست مي دارد هر کس که اطاعتش کند و دوست نمي دارد ه رکس را که معصيتش کند. در صفات فعل اذا و ان داخل مي شود مانند اذا اراد شيئا و ان شاء الله و در صفات ذات نمي توان گفت اذا علم الله يا ان علم.

علم خداوند
هستي بي نهايت علم بي نهايت دارد، نظم و هماهنگي حيرت انگيزي که در همه جاي عالم است دليل علم بي نهايت اوست، نسبت به علمخداوند، گذشته و حال و آينده يکي است، آگاهي بر او ازل و ابد يکسان و احاطه علمي او به ميليونها سال گذشته و يا آينده همچون آگاهي از او امروز است. همچنين از اينرو که آفريدگار همه هستي، خداوند متعال است تعداد تمام موجودات و اسرار و دقايق آنها را مي داند، از افعال خوب و بد انسان و حتي از نيات و مقاصد و راز دل او نيز کاملا آگاه است، علم خداوند عين ذات اوست و از ذات او جدا نيست.
و اعلموا ان الله بکل شيي عليم بدانيد خداوند به هر چيزي آگاه است. 1 و عنده مفاتح الغيب لا يعلمها الا هو و يعلم ما في البر و البحر و ما تسقط من ورقه الا يعلمها و لا حبه في ظلمات الارض و لا رطب و لا يابس الا في کتاب مبين کليدهاي غيب فقط نزد اوست و جز او کسي نمي داند، آنچه در خشکي و درياست مي داند هيچ برگي نمي افتد مگر اينکه از آ« آگاه است و هيچ دانه اي در مخفيگاه زمين و هيچ تر و خشکي نيست مگر اينکه در کتابي آشکار (علم خداوند) ثبت است.2
و هو الله في السموات و في الارض يعلم سرکم و جهرکم و يعلم ما تکسبون اوست خداوند در آسمانها و در زمين، پنهان و آشکار شما را مي داند و از آنچه انجام مي دهيد با خبر است. 3 الا يعلم من خلق و هو اللطيف الخبير آيا کسيکه موجودات را آفريد از حال آنها آگاه نيست در حاليکه او لطيف خبير است. 4
و يعلم ما في اسموات و ما في الارض از آنچه که در آسمان و زمين است آگاه است. 5 تمرين: 1 ـ چرا عقل به کنه ذات و صفات خداوند نمي رسد؟
2 ـ صفات ثبوتيه و صفات سلبيه خداوند را بيان کنيد.
3 ـ فرق صفات ذات و صفات فعل چيست؟

1 ـ سوره بقره، آيه 331.
2 ـ سوره انعام، آيه 59.
3 ـ سوره انعام، آيه 3.
4 ـ سوره ملک، آيه 14.
5 ـ سوره آل عمران، آيه 28.



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1767
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس هفتم
توحيد و يگانگي خداوند
الهکم اله واحد فله اسلموا 1 خداي شما يکي است پس همه در برابرش سر تسليم فرود آوريد. لا تجعل مع الله الها آخر 2 با خداوند، خداي ديگري قرار مده. لو کان فيها الهه الا الله لفسدتا 3 اگر در آسمان و زمين غير از خداوند، خداي ديگري بود به فساد و ويراني کشيه مي شد. توحيد شعار اصلي همه پيامبران الهي بوده است و حضرت محمد صلي الله عليه و آله با اين شعار از کوه حراء آمد: قولوا لا اله الا الله تفلحوا و در حديثي فرمود: افضل العباده قول لا اله الا الله.

دلائل توحيد و يگانگي
1 ـ خداوندي که کمال مطلق است و هيچ حد و مرز و اندازه اي در او راه ندارد، آفريدگاري که ازلي و ابدي است، پروردگاري که زمان و مکان مخلوق اوست جز يکي نمي تواند باشد اگر به معناي نامحدود و نامتناهي بودن خداوند توجه کنيم مي فهميم که نامحدود جز يکي نمي تواند باشد زيرا تعدد موجب محدوديت و متناهي بودن است. 2 ـ در جهان نظم واحدي وجود دارد و نظم واحد، دليل بر ناظم واحد است همان نظامات و قوانيني که دانشمندان ستاره شناس در کرات و کهکشانها مي بينند همانا را دانشمندان اتم شناس در دل اتم مشاهده مي کنند و همين نظم در سراسر کشور تن و جسم انسان وجود دارد قهرا اگر جز يک منظم وجود داشت نظام عالم به هم مي خورد و اين است معناي لو کان فيهما الهه الا الله لفسدتا 4
3 ـ اخبار همه انبياء بر يگانگي خداوند دليل قاطعي بر واحدانيت اوست، تمام پيامبراني که از جانب خداوند مامور تبليغ و ارشاد شدهاند او را يگانه خوانده اند قال علي عليه السلام: و اعلم يا بني انه لو کان لربک شريک لا تتک رسله و لرايت آثار ملکه و سلطانه و لعرفت افعاله و صفاته و لکنه الله واحد کما وصف نفسه.5
علي عليه اسلام در وصيت به فرزندش امام حسن عليه السلام مي فرمايد: بدان اي پسرم اگر پروردگارت شريک و همتايي داشت رسولان او به سوي تو مي آمدند و آثار ملک و قدرتش را مي ديدي و افعال و صفاتش را مي شناختي اما او خداوندي يکتاست همانگونه که خويش را توصيف کرده است.
و ما ارسلنا من قبلک من رسول الا نوحي اليه انه لا اله الا انان فاعبدون ما پيش از تو هيچ پيغمبري را نفرستاديم مگر اينکه به او وحي کرديم که معبودي جز من نيست پس فقط مرا پرستش کنيد.6 مساله توحيد زيربناي شناخت تمام صفات خداوند است زيرا يگانگي او از نامحدود بودن وجود او سرچشمه مي گيرد و اين وجود است که جامع جميع کمالات و خالي از هر گونه عيب و نقص مي باشد در نتيجه اگر ما خداوند را به توحيد حقيقي بشناسيم همه صفاتش را شناخته ايم.
عن ابي عبدالله عليه السلام قال: من قال لا اله الا الله مخلصا دخل الجنه و اخلاصه ان تحجزه لا اله الا الله عما حرم الله عزوجل.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر کس با اخلاص بگويد لا اله الا الله داخل بهشت مي شو و اخلاصش اينست که لا اله الا الله او را از آنچه خداي عزوجل حرام کرده باز دارد.7
قال ابوعبدالله عليه السلام: من قال لا اله الا الله ماه مره کان افضل الناس ذلک اليوم عملا الا من زاد امام صادق عليه السلام فرمود: هر کس صد مرتبه لا اله الا الله بگويد از جهت عمل در آنروز افضل مردم است مگر اينکه کسي بيشتر گفته باشد. 8
پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: هيچ کلامي نزد خداوند عزوجل محبوبتر از گفتن لا اله الا الله نيست و هر کس صدايش را به لا اله الا الله بکشد گناهانش زير قدمهايش مي ريزد همانگونه که برگ درخت زير آن مي ريزد. 9

مراتب توحيد
1 ـ توحيد ذات: يعني بي نظير از هر جهت و مطلق از جميع جهات ليس کمثله شيي و هو السميع البصير 10 همانند او چيزي نيست و او شنوا و بينا است، و لم يکن له کفوا احدا11 هرگز براي خداوند شبيه و مانندي نيست.
2 ـ توحيد صفات: يعني همه صفات او به يک چيز بر مي گردد و عين ذات خداوند است يعني اوست که عالم و قادر و حي و ... است.
شخصي نزد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم آمد و پرسيد اساس علم چيست؟ حضرت فرمودند: معرفه الله حق معرفته شناخت خدا آنچنان که شايسته اوست. پرسيد حق معرفت خدا چيست؟ حضرت فرمودند: ان تعرفه بلا مثال و لا شبه و تعرفه الها واحدا خالقا قادرا اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا لا کفوله و لا مثل له فذاک معرفه الله حق معرفته. اينکه بداني او نه مثلي دارد و نه شبيهي، و او را معبود واحد و خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسي که مثل و مانندي ندارد اين است حق معرفت خداوند. 12
3 ـ توحيد افعال: منظور از توحيد افعال اينست که همه کارها در دو جهان فعل خداوند است و هر موجودي هر خاصيتي که دارد از ذات پاک خداوند است، زيبايي گل، درخشندگي آفتاب و درمان دردها، همه و همه از اوست يعني هيچ موجودي در عالم از خود استقلال ندارد و موثر مستقل در عالم فقط خداوند است به تعبير ديگر همانگونه که موجودات در اصل وجود خود وابسته به ذات او هستند در تاثير و فعل خود نيز چنين هست.
البته اين معني هرگز نفي قانون عليت و عالم اسباب را نيم کند و طبق فرمايش امام صادق عليه السلام: اب يالهل ان يجري الاشياء الا باسباب خداوند خواسته است که همه کارها از طريق اسباب آن جاري گردد13 و نيز اعتقاد به توحيد افعالي هرگز موجب اعتقاد به جبر و سلب آزادي از انسان نمي گردد (ان شاء الله بعدا به آن اشاره مي کنيم که انسان در انجام افعال خود مختار و آزاد است ولي تمام قدرت و نيرو و حتي آزادي اراده او از سوي خداست) قل الله خالق کل شيي و هو واحد القهار بگو خداوند خالق همه چيز است و او يکتاي پيروز است 14 ذلکم الله ربکم لا اله الا هو خالق کل شيي فاعبدوه و هو علي کل شيي وکيل خداوند پروردگار شماست هيچ معبودي جز او نيست آفريدگار همه چيز است پس او را بپرستيد و او حافظ و مدير همه موجودات است. 15
4 ـ توحيد در عبادت: حساسترين بخش توحيد، توحيد عبادت است که جز خداوند را نپرستيم و در برابر غيراو سر تسليم فرود نياوريم. توحيد در عبادت لازمه توحيد ذات و صفات است زيرا وقتي مسلم شد که واجب الوجود تنها خداست و هر چه غير اوست ممکن و محتاج و نيازمند است پس عبادت مخصوص اوست و او کمال مطلق است. و غير از او کمال مطلق وجود ندارد و عبادت هم براي رسيدن به کمال است بنابراين عبادت مخصوص خداوند است سر لوحه دعوت پيامبران مساله توحيد در عبادت بوده و قرآن آيات فراواني در مورد توحيد عبادت دارد.

قرآن و توحيد در عبادت
و لقد بعثنا في کل امه رسولا ان اعبدوالله و اجتنبوا الطاغوت ما در هر امتي رسولي فرستاديم که خداي يکتا را بپرستيد و از طاغوت اجتناب کنيد. 16
و ما ارسلنا من قبلک من رسول الا نوحي اليه انه لا اله الا انا فاعبدون ما پيش از تو هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر اينکه به او وحي کرديم که معبودي جز من نيست فقط مرا عبادت کنيد.17
و ان الله ربي و ربکم فاعبدوه هذا صراط مستقيم خداوند پروردگار من و شماست او را پرستش کنيد اين است راه راست. 18
توجه به اين نکته لازم است که احترام و تواضع و خشوع مراتب و درجاتي دارد و آخرين درجه و بالاترين مرحله آن همان پرستش و عبوديت است و اين مرحله مخصوص خداوند است که مصداق روشن آن همان سجده مي باشد و به همين دليل سجده براي غير خداوند جايز نيست بديهي است که اگر انسان به اين مرحله از عبوديت برسد و در مقابل خداوند به خاک افتاده سجده نمايد بزرگترين گام را در مسير اطاعت خدا و تکامل خويش برداشته است. چنين عبادت خالصانه اي آميخته با محبت محبوب است و جاذبه اين محبت عامل مهم حرکت به سوي خداوند است و حرکت به سوي آن کمال مطلق عامل جدايي از گناه و ساير آلودگيهاست.
عبادت کننده حقيقي تلاش مي کند خود را به معبود و محبوبش شبيه سازد و از اين طريق پرتوئي از صفات جمال و جلال را در خود منعکس مي کند اين امور در تربيت و تکامل انسان نقش مهمي دارد.

تمرين:
1 ـ دلائل توحيد و يگانگي خداوند را بيان کنيد.
2 ـ مراتب توحيد را بيان کنيد.
3 ـ منظور از توحيد افعال چيست؟
4 ـ توحيد در عبادت را توضيح دهيد.

1 ـ سوره حج، آيه 36.
2 ـ سوره اسراء، آيه 23.
3 ـ سوره انبياء، آيه 22.
4 ـ سوره انبياء، آيه 22.
5 ـ نهج البلاغه، نامه 31، وصيت به امام حسن عليه السلام.
6 ـ سوره انبياء، آيه 15.
7 ـ توحيد صدوق، باب ثواب الموحدين، حديث 26.
8 ـ همان منبع، حديث 33.
9 ـ همان منبع، حديث 15.
10 ـ سوره شوري، آيه 11.
11 ـ سوره توحيد.
12 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 14.
13 ـ اصول کافي، باب معرفه الامام، حديث 7.
14 ـ سوره رعد، آيه 16.
15 ـ سوره انعام، آيه 102.
16 ـ سوره نحل، آيه 36.
17 ـ سوره انبياء، آيه 25.
18 ـ سوره مريم، آيه 36



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1651
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس ششم
برهان نظم
از مباحث گذشته روشن شد که نظم خاصي در همه موجودات جهان به چشم مي خورد و تصور نمي شود هيچ عاقلي در وجود نظمي که در موجدات گوناگون برپاست ترديد کند. از کوچکترين موجود مادي جهان (اتم) تا بزرگترين کهکشانها و سحابيها در همه جا و بر همه چيز نظامي حساب شده و دقيق فرمان مي راند، از انسان تا جانوران و از گياهان تا جمادات و از موجودات زمين تا آسمانها همه و همه بر اساس هدفي خاص بوجود آمده و يک رشته قوانين دقيق بر همه آنها حکومت مي کند. روشن است که اگر نظم بر جهان حکومت نمي کرد علم در دنيا يافت نمي شد چرا که علوم عبارت از کشف همان نظام و قوانين عمومي است که بر جهان حکمفرماست. اگر جنب و جوش سلولهاي بدن انسان و گردش چرخهاي جسم بر يک روال و نظام خاصي صورت نمي گرفت فيزيولوژي و تشريح و علم طب چگونه پديد مي آمد؟ و يا اگر گردش سيارات و حرکت کرات بر اساس نظمي دقيق استوار نبود علم نجوم و ستاره شناسي چگونه پديد مي آمد؟ و يا اگر نظم دقيق نبود منجمين چگونه مي توانستند خوف و کسوف را پيشي بيني کنند؟ و چگونه تقويم هميشگي براي طلوع و غروب خورشيد مي نوشتند؟ و در اثر همين نظم که بر جهان حاکم است دانشمندان با استفاده از محاسبات رياضي و فيزيکي سفينه اي را بدون سرنشين براي سفري طولاني به کرات بالا مي فرستند. در نتيجه علم تبيين همان نظام است که در هر رشته اي وجود دارد و رابطه نظم و علم از بديهيات است. قرآن مجيد در آيات فراواني براي مساله خداشناسي روي برهان نظم تکيه کرده که به مواردي از آنها قبلا اشاره کرديم يعني از نظر قرآن بهترين و روشنترين راه براي شناخت خداوند مطالعه نظام آفرينش و آثار هستي است.
اساس برهان نظم
اين برهان بر دو پايه اصلي (صغري و کبري) و يک نتيجه قرار گرفته است: 1 ـ جهان هستي بر اساس يک نظام دقيق و حساب شده اي آفريده شده و بر هر ذره اي از موجودات يک سلسله قوانين تغيير ناپذيري حکومت مي کند.
2 ـ هر جا نظم و تدبير حساب شده اي هست ممکن نيست زاييده رويدادهاي تصادفي باشد و حتما بايد از علم و قدرتي سرچشمه گرفته شده باشد.
نتيجه: نظم و تدبير جهان آفرينش گواه اينست که صانعي توانا و سازنده اي دانا با محاسباتي دقيق نقشه آن را طرح و سپس کاخ عظيم عالم هستي را بر پايه آن بنا نهاده است.
پديده نشانگر پديدآورنده
اگر وجود اتومبيل گواه سازنده آن و کتاب شاهنامه حاکي از سراينده آن است و اگر وجود ساختماني گواه سازنده آن است اين نظام بزرگ و اين خلقت عظيم جهان آفرينش نشانه بزرگي بر وجود حکيمي دانا و مقتدر يعني خداوند متعال است.
براي ساختن يک قمر مصنوعي صدها دانشمند مدتها تلاش مي کنند و سپس با محاسبات دقيق رياضي آنرا به فضا پرتاب کرده و به حرکت در مي آورند آيا وجود ميليونها کهکشان که هر کدام داراي ميليونها منظومه شمسي که هر کدام داراي ميليونها کره و ستاره است و همگي در فضا بدون کوچکترين انحراف و تصادم با نظمي دقيق حرکت مي کنند دليل بر وجود خداي قادر متعال نيست؟!

مباحثه نيوتن با دانشمند مادي
نيوتن منجم و رياضي دان مشهور به يک مکانيک ماهر دستور داد که ماکت کوچکي از منظومه شمسي بسازد سيارات اين منظومه توپهاي کوچکي بودند که با تسمه به يکديگر پيوسته بودند و براي آن هندل کوچکي قرار داده که با حرکت آن تمام توپها به طرز بسيار جالبي در مدار خود حرکت مي کردند و دور هسته مرکزي به گردش در مي آمدند. يکروز نيوتن کنار ميز مطالعه خود نشسته بود و اين ماکت هم در مقابلش قرار داشت در اين هنگام دوتس او که يک دانشمند ماترياليست بود وارد شد هنگاميکه چشمش به آن ماکت زيبا افتاد تعجب کرد و زمانيکه نيوتن هندل ماکت را حرکت داد و آن سيارات با سبکي جالب به دور هسته مرکزي حرکت کرد تعجب آن دانشمند بيشتر شد و فرياد زد: وه! چه چيز جالبي چه کسي اين را ساخته است؟! نيوتن جواب داد هيچکس، خودش تصادفا بوجود آمده است. دانشمند مادي گفت آقاي نيوتن فکر کرديد من احمقم چگونه ممکن است اين ماکت با اين سبک جالب خودش تصادفا بوجود آمده باشد نه تنها سازنده دارد بلکه سازنده اش نابغه بوده است، اينجا بود که نيوتن به آرامي برخاست و دست روي شانه آن مادي گذاشت و گفت دوست من آنچه شما مي بينيد جز يک ماکت کوچک نيست که از روي سيستم واقعي عظيم منظومه شمسي ساخته شده است با اين حال شما حاضر نيستيد بپذيريد که تصادفا و خودبخود بوجود آمده باشد پس چگونه اعتقاد داريد خود آ« منظومه شمسي با همه وسعت و پيچيدگي که دارد آفريننده اي عاقل و قادر نداشته و بدون سازنده است اينجا بود که دانشمند مادي شرمنده شد و جوابي براي گفتن نداشت آري اين همان برهان نظم براي وجود آفريدگار قادر و تواناست.1

برهان وزير موجد براي پادشاه منکر
پادشاهي منکر خدا وزيري موجد داشت هر چه وزير برايش استدلال توحيد و خدا شناسي مي کرد اثري نداشت تا اينکه بدون اطلاع پادشاه دستور داد در مکاني خوش آب و هوا قصري با شکوه و جالب ساختند و انواع و اقسام درختان ميوه و گلهاي مختلف در آن قرار دادند روزي پادشاه را به بازديد قصر دعوت نمود، پادشاه بسيار خوشش آمد و پرسيد مهندس و بناهاي اين قصر چه کساني هستند؟ وزير گفت: پادشاها! اين قصر هيچ مهندسي و سازنده اي ندارد ما ناگاه ديديم اين قصر اينجا پيدا شده است پادشاه گفت مرا مسخره مي کني مگر ممکن است چيزي در عالم خودش بوجود بيايد؟ وزير گفت اگر ممکن نيست اين قصر کوچک بدون سازنده باشد چگونه ممکن است اين جهان بزرگ با همه عظمتش از آسمان و زمين و درياها و آنهمه موجوداتي که در آنهاست بدون آفريدگار باشد پادشاه متنبه شد و بر وزير آفرين گفته و خداشناس گرديد.

خلاصه و نتيجه برهان نظم
مجموعه کل آفرينش از: 1 ـ کهکشانها، منظومه ها و کرات 2 ـ انسان با تمام رموزي که در خلقتش بکار رفته 3 ـ اتمها، ملکولها و سلولها 4 ـ جهان حيوانات با انواع بي شمار آنها 5 ـ جهان گياهان با خواص و ترکيبات آنها 6 ـ اقيانوسها، درياها با عجايب موجود در آنها 7 ـ نظامها و قوانين دقيق که در کل جهان آفرينش هست 8 ـ آنچه در جهان هستي عقل و علم بشر هنوز به آن نرسيده است.
همگي دلالت بر خداوندي دانا و حکيم قادر متعال خواهند داشت.

تمرين:
1 ـ چگونه علم زائيده نظم جهان است؟
2 ـ اساس برهان نظم چيست؟
3 ـ خلاصه اي از مباحثه نيوتن با دانشمند مادي را بين کنيد؟
4 ـ برهان وزير موحد براي پادشاه منکر چه بود؟

1 ـ (هستي بخش)، صفحه 149، شهيد هاشمي نژاد.






:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1757
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393


درس پنجم
نشانه هاي خداوند در آفاق (بخش دوم)
خداي متعال مي فرمايد: ان في السموات و الارض لايات اللمومنين 1 بدون شک در آسمانها و زمين نشانهاي فراواني (خداشناسي) براي اهل ايمان هست.
ان في خلق السموات و الارض و اختلاف اليل و النهار لايات لاولي الالباب 2 همانا در آفرينش آسمانها و زمين و رفت و آمد شب و روز نشانه هايي براي انديشمندان هست.
قالت رسلهم افي الله شک فاطر السموات و الارض 3 رسولان آنها گفتند: آيا درخدا شک است؟! کسي که آسمانها و زمين را آفريده است؟!

دقت در آفرينش آسمانها
در حديث معروفي در ذيل آيه 191 آل عمران رسيده است، شبي از شبها پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم پس از استراحت کوتاهي از جا برخاسته وضو گرفت و مشغول نماز شد آنقدر در نماز اشک ريخت که جلوي لباس آنحضرت تر شد سپس سر به سجده گذاشت و چندان گريست که زمين از اشک چشمش مرطوب شد و همچنان تا طلوع صبح منقلب و گريان بود هنگاميکه بلال موذن مخصوص پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم او را به نماز صبح خواند حضرت را گريان ديد عرض کرد يا رسول خدا چرا گريه مي کني در حاليکه مشمول لطف و عفو خداوند هستي؟ فرمود آيا من بنده شاکر خداوند نباشم؟ چرا نگريم؟ در حاليکه در اين شب آيت تکان دهنده اي بر من نازل شد، سپس آيه فوق از سوره آل عمران و چهار آيه پشت سر آن را تلاوت فرمود و در پايان فرمود: ويل لمن قرا هاولم يتفکر فيها واي بر کسي که آنها را بخواند و در آن انديشه نکند. 4
اولين نکته اي که در مطالعه فضا مورد توجه واقع مي شود وسعت حيرت آور آن مي باشد اگر شبي تاريک که نور ماه در آسمان نمي درخشد نظري به آسمان بيندازيم منطقه اي طولاني مانند قوسي که از افق تا افق کشيده شده ملاحظه مي کنيم که به سفيدي آب نهري در سياهي زمين شباهت دارد و به آن کهکشان گفته مي شود. در هر کهکشان ستارگان بي شماري وجود دارد، قطر کهکشان ما (که منظومه شمسي ما در آن قرار دارد) يکصد هزار سال نوري است يعني اگر بخواهند با سرعت سيصد هزار کيلومتر در ثانيه از طرفي تا طرف ديگر اين کهکشان مسافرت کنند صد هزار سال طول مي کشد و خورشيد با سرعت فوق العاده اي که دارد و به دور اين کهکشان در حرکت است 250 ميليون سال طول مي کشد که يک دور گرد اين کهکشان بچرخد 5 (قبلا بيان کرديم که طبق آخرين تحقيقات دانشمندان حداقل يک ميليارد کهکشان در عالم وجود دارد و تنها در کهکشان ما يکصد ميليارد ستاره وجود دارد).6
در هر صورت يکي از آيات و نشانه هاي با عظمت خداوند متعال آفرينش آسمانهاست که قرآن هم با عظمت خاصي از آن ياد نموده و 313 مرتبه نام آسمان به لفظ مفرد و جمع در آيات قرآن آمده است و در مواردي آشکارات بشر را دعوت کرده که در خلقت آسمانها دقت کند تا بر معرفت او افزوده شود.
در سوره (ق) مي فرمايد: افلم ينظروا الي السماء فوقهم کيف بنياناها و زيناها و مالها من فروج آيا به آسماني که بر فراز آنان است توجه نکردند که چگونه آنرا بنا کرديم و بوسيله ستارگان زينت بخشيديم و هيچ شکافي در آن نيست. مخصوصا در روايات اسلامي آمده است که سحر خيزان وقتي براي نماز شب بر مي خيزند نخست به آسمان نگاه کنند و آيات آخر سوره آل عمران را بخوانند.

توجه و نظر معصومين: به آفرينش آسمانها
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم آنگاه که براي نماز شب بر مي خاست نخست مسواک مي کرد و سپس نظري به آسمان مي افکند و اين آيات را تلاوت مي کرد: ان في خلق السموات و الارض... .7

مناجات علي عليه السلام هنگام مطالعه آسمان
يکي از اصحاب امير المومنين عليه السلام بنامحبه عرني مي گويد شبي من با نوف در حياط دار الاماره کوفه خوابيده بوديم اواخر شب ناگهان متوجه شديم علي عليه السلام در صحن دار الاماره مانند افراد و اله و حيران دستها را به ديوار نهاده و اين آيات را تلاوت مي فرمود: ان في خلق السموات و الارض و اختلاف الليل و النهار لايات لاولي الالباب يذکرون الله قياما و قعودا و علي جنوبهم و يتفکرون في اخلق السموات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عذاب النار انک من تدخل النار فقد اخزيته و ما للظالمين من انصار ربنا اننا سمعنا مناديا ينادي للايمان ان آمنوا بربکم فامنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا و کفر عنا سيئاتنا و توفنا مع الابرار ربما و اننا ما وعدتنا علي رسلک و لا تخزنا يوم القيمه انک لا تخلف الميعاد. حبه گويد: حضرت اين آيات را مکرر تلاوت مي فرمود و چنان مجذوب مطالعه آسمان زيبا حضرت اين آيات را مکرر تلاوت مي فرمود و چنان مجذوب مطالعه آسان زيبا و خالق اين زيبائيها بود که گويا هوش از سرش پريده بود کم کم بالاي سرم رسيده و پرسيدند حبه خوابي يا بيدار؟، جواب دادم بيدارم، آقا شما که با اين جهاد و کوشش و با آنهمه سوابق درخشان و آنهمه زهد و تقوي، چنين اشک مي ريزي ما بيچارگان چه کنيم؟ حضرت چشمها را به پايين انداخته و شورع به گريه کردند و فرمودند: اي حبه همگي ما در برابر خداوند ايستگاهي داريم که هيچ يک از اعمال ما بر او پوشيده نيست اي حبه بطور قطع خداوند از رگ گردن به من و تو نزديکتر است، اي حبه هيچ چيز نمي تواند من و ترا از خدا پنهان دارد آنگاه حضرت رفيقم نوف را مورد خطاب قرار داده و فرمود: اي نوف خوابي؟ جواب داد: نه يا علي حالت حيرت انگيز و شگفت آور شما موجب شد که امشب فراوان بگيم حضرت فرمود: اي نوف اگر امشب از خوف خدا فراوان گريه کردي فردا در پيشگاه خدا چشمانت روشن خواهد شد، اي نوف: هيچ قطره اشکي از ديدگاه کسي از خوف خدا جاري نمي شود مگر آنکه دريايي از آتش را خاموش مي کند. آخرين جمله حضرت به ما اين بود که: از خداوند در ترک انجام مسئوليتها بترسيد آنگاه در حاليکه زمزمه مي کرد از جلوي ما گذشت و فرمود: خدايا اي کاش مي دانستم هنگاميکه غافلم تو از من اعراض نموده اي يا به من توجه داري و اي کاش مي دانستم با اين خواب طولانيم و کوتاهي در سپاسگزاري نعمتهايت حالم در نزد تو چگونه است . نوف مي گويد بخدا قسم حضرت تا صبح در همين حال بود.8
امام سجاد عليه السلام: براي نماز شب بيدار شدند دست در آب نموده که وضو بگيرند به آسمان نظر نموده و مشغول تفکر در اوضاع آنها مي شويد و همچنان مبهوت عظمت آسمانها شده و فکر مي کردند تا صبح شد و موذن اذا گفت و هنوز دست حضرت در آب بود.
امير المومنين عليه السلام يم فرمايد: سبحانک ما اعظم ما نري من خلقک و ما اصغر کل عظيمه في جنب قدرتک و ما اهول ما نري من ملکوتک و ما احقر ذلک فيما غاب عنا من سلطانک و ما اسبغ نعمک في الدنيا و ما اسغرها في نعم الاخره9خداوندا منزهي تو چقدر بزرگ است آنچه از آفرينش تو مشاهده مي کنيم و چقدر هر بزرگي کنار قدرت تو کوچک است و چقدر شگفت انگيز است آنچه از ملکوت تو مي بينيم و چقدر اينها نسبت به آنچه از سلطنت تو بر ما پنهان است کوچک مي باشد و چقدر نعمتهاي تو در دنيا فراوان است و چه اينها نسبت به نعمتهاي آخرت اندک مي باشد.

تمرين
1 ـ گريه پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم براي چه بود و به بلال چه فرمودند؟
2 ـ کهکشان چيست و قطر کهکشان ما چقدر است؟
3 ـ خلاصه داستان حبه عرني درباره مناجات علي عليه السلام را بنويسيد.

1 ـ سوره جانبه، آيه 3.
2 ـ سوره آل عمران، آيه 191.
3 ـ سوره ابراهيم، آيه 10.
4 ـ پيام قرآن، جلد دوم، صفحه 62 (با نقل از تفاسير متعدد).
5 ـ راه تکامل، جلد 6، صفحه 103.
6 ـ پيام قرآن، جلد 2، صفحه 176.
7 ـ مجمع البيان ذيل آيه مذکور.
8 ـ سفينه البحار، جلد 1، صفحه 95 ـ بحار الانوار 41، صفحه 22.



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1574
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393






درس چهارم
نشانه هاي خداوند در آفاق (بخش اول)
زمين
و في الارض آيات للموقنين و در زمين نشانه هايي براي اهل يقين هست1، در قرآن حدود 80 مرتبه درباره آفرينش زمين بحث شده و از پيروان قرآن دعوت به شناخت عظمت خلقت زمين شده است. امام صادق عليه السلام خطابه به مفضل مي فرمايند: فکر کن در خصوصيات آفرينش اين زمين که بگونه اي قرار داده شده که محکم و استوار محل استقرار اشياء باشد و مردم بتوانند در احتياجاتشان بر آن کوشش کنند و هنگام آرامش و استراحت بروي زمين نشسته و يا بخواب روند... و عبرت بگير، از آنچه هنگام زلزله ها بمردم مي رسد که ديگر زمين آرامشي ندارد و مردم ناچار به ترک خانه ها شده و فرار مي کنند. 2
تعجب اينجاست که اين سفينه فضايي با اين عظمت و ميلياردها مسافر و با سرعتي فوق العاده مانند گهواره اي با قرار و آرام مي باشد بفرموده مولا علي عليه السلام در دعاي صباح: يا من ارقدني في مهاد امنه و امانه، اي کسي که مرا بخواب بردي در گهواره امن و آرام.
قسمت عمده زمين را اقيانوسها و درياها گرفته، عجايبي در آنها وجود دارد که خود احتياج به بحث مفصل و جداگانه اي دارد يا من في البحار عجايبه اي کسيکه شگفتيهاي قدرتت در درياهاست.3
از حضرت علي عليه السلام در مناجات ديگري آمده: انت الذي في السماء عظمتک و في الارض قدرتک و في البحار عجائبک خدايا تو هستي که عظمتت در آسمان و قدرتت در زمينو شگفتيهاي خلقتت در درياهاست.4 امام صادق عليه السلام خطاب به مفضل مي فرمايد: اگر مي خواهي وسعت حکمت آفريدگار و کوتاهي دانش مخلوقات را بداني نظر کن به آنچه در اقيانوسها از انواع ماهيان و جنبندگان آب و صدفها وجود دارد انواعي که شماره ندارد و منافع آن تدريجا براي بشر روشن مي شود. 5

خورشيد و ماه
و من آياته الليل و النهار و الشمس و القمر و از نشانه هاي خداوند شب و روز و خورشيد و ماه است 6 و در سوره يونس مي فرمايد: او خدايي است که خورشيد را روشنايي و ماه را نور قرار داد و براي آنها جايگاهايي قرار داد تا تعداد سالها و حساب را بدانيد و خداوند اين را جز به حق نيافريده، او نشانه ها را براي گروهي که اهل دانش هستند بيان مي کند.
خورشيد با نور جهانتاب خود نه تنها بستر موجودات را گرم و روشن مي سازد بلکه سهم بزرگي در پرورش گياهان و زندگي حيوانات دارد ـ امروز اين حقيقت ثابت شده که هر حرکت و جنبشي در کره زمين از برکت تابش نور خورشيد است.
کره خورشيد يک ميليون و سيصد هزار مرتبه از زمين بزرگتر است، حرکت منظم خورشيد در برجهاي آسماني، و طلوع و غرب حساب شده آن که با نظم دقيقي صورت مي گيرد علاوه بر تشکيل فصلهاي مختلف به پيدايش تقويم و حساب منظم زمان که براي زندگي اجتماعي بشر فوق العاده اهميت دارد کمک مي کند. ماه در هر ساعت 3600 کيلومتر به دور زمين مي گردد که در هر ماه قمري (کمي بيش از 29 روز) يک بار به دور زمين گردش مي کند و همراه زمين سالي يکبار به دور خورشيد مي چرخد.
براي حرکت هر يک از ماه و خورشيد و زمين خواص فوق العاده اي است که فکر و درک بشر از آن عاجز است. آنچه ما مي يابيم اينست که اين حرکت منظم و دقيق وسيله محاسبه زمان و سبب پيدايش شب و روز و ماه و سال است.
امام صادق عليه السلام در روايت مفضل مي فرمايد: در طلوع و غروب خورشيد انديشه کن که خداوند حاکميت روز و شب را با آن برپا مي کند.
اگر طلوع خورشيد نبود نظم جهان به کلي به هم مي خورد... و زندگي يا نبودن نور خورشيد و آثار آن ناگوار مي شد... و اگر غروب آ« نبود مردم آرامش و قرار نداشتند با اينکه احتياج زيادي براي آسايش جسم و آرامش روح دارند.
1 ـ سپس در ارتفاع و انخفاض خورشيد که سبب پيدايش فصول چهارگانه است و منافع و آثاري که براي آنست بينديش. ... بوسيله ماه خدا را بشناس که مردم با نظام مخصوصش ماه ها را مي شناسند و حساب سال را نگه مي دارند. بين چگونه شبهاي تاريک را روشن مي سازد و چه فايده اي در آن نهفته است. 7 ستارگان: انان زينا السماء الدنيا بزينه الکواکب8 ما آسمان پايين را به زيور ستارگان زينت داديم.
علي عليه السلام در حديثي مي فرمايند: اين ستارگاني که در آسمانند شهرهايي همچون شهرهاي روي زمينند که هر شهري از آن با شهر ديگر باستوني از نور مربوط است. 9

عظمت کهکشانها
يکي از نشانه هاي بزرگ خداوند اين است که: با ستونهاي نامرئي و نظاماتي که بر قانون جاذبه و دافعه حکمفرماست کرات آسماني را برپا داشته که اگر کمترين تغييري در اين موازنه پيدا شود و تعادل آنها به هم بخورد يا با شدت به يکديگر برخورد مي کنند و متلاشي مي شوند و يا به کلي دور مي شوند و رابطه آنها از هم گسسته مي شود.
تا آنجا که دانشمندان تحقيق کرده اند کهکشاني که منظومه شمسي ما در آن واقع شده است يکصد ميليارد ستاره در آن مي باشد که خورشيد يکي از ستارگان متوسط آن محسوب مي شود. برپايه آخرين تحقيقات حداقل يک ميليارد کهکشان در عالم وجود دارد، اينجاست که عقل و دانش بشري با تحير وصف ناپذيري اعتراف مي کند که عظمت و بزرگي از آن خداوندي است که اين عالم بي نهايت بزرگ را آفريده است.

تمرين
1 ـ امام صادق عليه السلام درباره آفرينش زمين چه مي فرمايد؟
2 ـ امام صادق عليه السلام درباره خورشيد چه مي فرمايند؟
3 ـ تعداد کهکشانها و تعداد ستاره هاي کهکشان ما چقدر است؟

1 ـ سوره ذاريات، آيه 20.
2 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 121.
3 ـ دعاي جوشن کبير.
4 ـ جلد 97، بحار الانوار، صفحه 97.
5 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 103.
6 ـ سوره فصلت، آيه 37.
7 ـ بحار الانوار، جلد 55، صفحه 175.
8 ـ سوره صافات، آيه 6.
9 ـ بحار الانوار، جلد 55، صفحه 91.













:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1571
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس سوم
نشانه هاي خداوند در وجود انسان
سنريهم آياتنا في الافاق و في انفسهم حتي يتبين لهم انه الحق.1
ما نشانه هاي خود را در سراسر جهان و در وجود خود انسانها به آنها نشان مي دهيم تا بدانند او بر حق است. و في خلقکم و ما يبث من دابه آيات لقوم يوقنون. 2
و در آفرينش شما و جنبندگاني که همه جا منتشرند نشانه هائي است براي گروهي که اهل يقين اند. و من آياته ان خلقکم من تراب تم اذا انتم بشر تنتشرون. 3
و از نشانه هاي خداوند اين است که شما را زا خاک آفريد سپس انسان شديد و در روي زمين پراکنده شديد. با اينکه دانشمندان دانشهاي گوناگوني را فرا گرفته اند و در زمينه هاي مختلف سرگرم تحقيق و بررسي هستند ولي خود انسان به صورت يک موجود ناشناخته باقي مانده است و سالياني دراز مي طلبد تا دانشمندان جهان بتوانند اين معماي بزرگ عالم هستي را گشايند و زواياي آنرا روشن سازند و شايد هيچگاه نتوانند اين کار را انجام دهند.
دکتر کارل فرانسوي پس از سالها مطالعه و بررسي بالاخره مي گويد: هنوز زيست شناسان به حقيقت اسرار بدن انسان پي نبرده اند و نام کنتابش را که در اين زمينه نوشته، اناسن موجود ناشناخته گذاشته است. و اينجاست که بايد اعتراف کنيم قبل از هر چيز وجود خود انسان نشانه اي بزرگ از عظمت خداوند است.

شناخت خويشتن
يکي از نشانه هاي مهم علم و حکمت و تدبير پروردگار آفرينش انسان است که شناخت او موجب شناخت خالق و آفريننده اش مي باشد.
قال علي عليه السلام: من عرف نفسه فقد عرفه ربه4، هر کس خودش را شناخت خدايش را شناخته است. عجبت لمن يجهل نفسه کيف يعرف ربه 5، تعجب دارم از کسي که خودش را نشناخته چگونه خدايش را مي شناسد.
من عرف نفسه فقد انتهي الي غايه کل معرفه و علم6، هر کس خودش را شناخت به تحقيق به هر شناخت و علمي رسيده است.
معرفه النفس انفع المعارف 7، شناخت نفس بهترين شناختها است.
عجبت لمن ينشد ضالته و قد اضل نفسه فلا يطلبها 8، در شگفتم از کسي که دنبال گمشده اش مي گردد در حالي که خودش را گم کرده و آنرا طلب نمي کند.
در اين بخش به گوشه اي از ابعاد وجود اين موجود اسرارآميز (انسان) اشاره مي کنيم تا بياري خدا زمينه اي براي معرفت پروردگار که آفريننده اين همه اسرار است پديد آيد.
يکي از اصحاب امام صادق عليه السلام مي گويد از هشام بن حکم (از شاگردان امام صادق) پرسيدم اگر کسي از من پرسيد چگونه خدايت را شناختي به او چه پاسخي بدهم؟ هشام گفت، مي گويم: من خداوند جل جلاله را بوسيله خودم شناختم زيرا او نزديکترين چيزها به من است، مي بينم ساختمان بدنم اجزاء مختلفي دارد که هر کدام با نظم خاصي در جاي خود قرار گرفته اند، ترکيب اين اجزاء قطعي و روشن است آفرينش آنها متين و دقيق است و انواع و اقسام نقاضي ها در آن بکار رفته است، مي بينم براي من حواس مختلف و اعضاء گوناگوني از قبيل چشم، گوش، شامه، ذائقه و لامسه ايجاد شده است و عقل همه عاقلان محال مي داند که ترکيب منظمي بدون ناظم، و نقشه دقيقي بدون نقاش بوجود آيد، از اين راه پي بردم که نظام وجودم و نقاشي هاي بدنم از اين قانون مستثني نيست و نيازمند به آفريدگار است.9
شخصي از امام رضا عليه السلام تقاضا کرد که دليل بر وجود خداوند را بيان نمايند، حضرت فرمودند: علمت ان الهذا البنيان بانيا فاقررت به، من در ساختمان وجودم نظر کردم دانستم که اين بنا بنيانگذاري دارد پس به آن اقرار کردم.10
امام صادق عليه السلام مي فمرايد تعجب از مخلوقي که مي پندارد خدا از بندگانش پنهان است در حاليکه آثار آفرينش را در وجود خود مي بيند با ترکيبي که عقلش را مبهوت و انکارش را باطل مي سازد و بجان خودم سوگند اگر در نظام آفرينش فکر مي کردند قطعا با دلائلي قانع کننده به آفريدگار جهان رهنمون مي شدند.11
ساختمان اسرار آميز بدن انسان دانشمندان براي شناساندن خصوصيات انسان علومي را پايه گذاري کرده و توانسته اند به گوشه اي از اسرار آن آگاه گردند زيرا در هر عضوي از اعضاء انسان يک جهان اسرار توحيد نهفته است اين اسرار را مي توان در امور ذيل جستجو نمود:
1 ـ ساختمان اسرار آميز سلولهاي بدن انسان: بدن انسان مانند يک ساختمان از سلولهائي تشکيل يافته که هر کدام به تنهائي موجود زنده اي است که مانند ساير جانداران زندگي، هضم، جذب، دفع و توليد دارند. در بدن يک انسان معمولي تعداد اين سلولها که مرتبا بوسيله خون و به کمک قلب تغذيه مي شوند معادل ده ميليون ميليارد مي باشد، هر يک از اين سلولها موظفند به گونه اي خاص درآيند، گاهي بصورت گوشت، گاهي به صورت پوست، گاه ميناي دندان و گاهي اشک چشم را تشکيل مي هند، طبيعي است که هر کدام غذاي خاصي مي خواهند که قلب بايد بوسيله خون به آنها برساند.
2 ـ دستگاه گوارش که آبدارخانه و آشپزخانه بدن بشمار مي رود.
3 ـ دستگاه گردش خون که سرويس سريع پخش غذاي کشور تن حساب مي شود.
4 ـ دستگاه تنفس که تصفيه خانه خون بدن انسان است.
5 ـ دستگاه مغز و اعصاب که ستاد فرماندهي کل قواي انسان است.
6 ـ گوش و چشم و بيني که شبکه آگاهي و سازمان اطلاعات مغز محسوب مي شود.
7 ـ ساير اعضاء بدن.
سازمان هر يک از اين دستگاههاي شگفت آور ما را به وجود آفريدگاري دانا و توانا راهنمائي مي کند.12
براي پي بردن و چگونگي فعاليت و فيزيولوژي هر يک از اعضاء بدن انسان هزاران دانشمند مطالعه کرده و هزاران کتاب درباره آن نوشته اند، آيا هيچکس باور مي کند که براي شناخت هر يک از اين اعضاء اين همه عقل و هوش و درايت لازم باشد اما براي ساختن آنها علم و عقلي لازم نبوده باشد؟ چگونه ممکن است پي بردن به طرز کار و فعاليت هر يک از اين اعضاء بدن انسان سالها مطالعه لازم باشد اما آفرينش آنها بدست عوامل بيشعور (طبيعت) صورت گيرد؟ کدام عقلي باور مي کند؟ آفرينش شگفت انگيز مغز مهمترين و دقيق ترين دستگاه بدن انسان مغز اوست، مغز وسيله اي براي فرماندهي قواي بدن و اداره تمام دستگاههاي وجود انسان مي باشد. مغز براي کسب اطلاعات لازم، درک احتياجات اعضاء و رساندن دستورهاي لازم به تمام بدن از رشته هاي باريکي که در سراسر بدن پخش است استفاده مي کند اين رشته ها سلسله اعصاب ناميده مي شوند.
توجه به چگونگي فعاليت اين دستگاه عظيم که در جمجمه انسان با حجمي کوچک قرار گرفته ما را به عظمت و قدرت و حکمت آفريدگار جهان رهنمون مي سازد.

روح انساني اعجوبه عالم خلقت
بعد ديگر وجود انسان روح اوست، روح از عجيب ترين و اسرار آميزترين پديده هاي عالم هستي محسوب مي گردد و عليرغم اينکه از همه چيز به ما نزديکتر است از معرفت و شناخت آن بسيار ناتوانيم، با اينکه دانشمندان تلاش و کوشش فراواني براي شناخت روح داشته و دارند ولي همچنان چهره اسرارآميز روح در پرده ابهام است. و يسئولنک عن الروح قل الروح من امر ربي و ما اوتيتم من العلم الاقليلا13، از تو درباره روح سوال مي کنند؟ بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندکي از دانش به شما داده نشده است. اين پاسخ سربسته، اشاره اي پر معني به اسرار آميز بودن اين پديده بزرگ عالم هستي است و با اين دانش کم جاي تعجب نيست که از اسرار روح آگاه نشويم، اين اعجوبه نشانه اي بزرگ از وجود خداي قادر متعال است. فعاليتهاي مختلف روح انسان ما فعاليتهاي روحي و فکري فراواني داريم، چه در بخش خود آگاه و چه در بخش ناخودآگاه که هر کدام موضوع بحث جداگانه اي هستند و در کتابهاي فراواني از آنها بحث شده است. قسمتي از اين فعاليتها به شرح زير است:
1 ـ انديشيدن: براي راهيابي به مجهولات و حل مشکلات.
2 ـ ابتکار: براي رفع نيازهاي مختلف، مقابله با حوادث گوناگون، اختراعات و اکتشافات.
3 ـ حافظه: براي نگهداري انواع معلومات که از طريق حس يا تفکر و انديشه براي انسان حاصل شده است و بعد طبقه بندي و بايگاني آنها و سپس به هنگام لزوم.
4 ـ تجزيه و تحليل مسائل: براي پيدا کردن علل و ريشه هاي حوادث از طريق جدا کردن مفاهيم ذهني از يکديگر و بعد ترکيب آنها با هم و سپس رسيدن به علل و نتايج حوادث.
5 ـ تخيل: يعني ايجاد صورتهاي ذهني که احيانا در خارج وجود ندارد بعنوان مقدمه اي براي فهم مسائل جديد.
6 ـ تصميم و اراده: براي انجام کارها، يا متوقف ساختن و يا دگرگون کردن آنها.
7 ـ محبت و دوستي، دشمني و دهها پديده ديگر که در اعمال انسان اثرات مثبت يا منفي دارد.14

تمرين:
1 ـ يک حديث از حضرت علي عليه السلام درباره معرفت نفس بنويسيد؟
2 ـ دليل هشام بن حکم براي شناخت خداوند چه بود؟
3 ـ بطور خلاصه بنويسيد بدن انسان از چه چيزهايي تشکيل يافته است؟
4 ـ خلاصه اي از فعاليتهاي روح را بيان کنيد؟

1 ـ سوره فصلت، آيه 53.
2 ـ سوره جائيه، آيه 4.
3 ـ سوره روم، آيه 20.
4 الي 8 ـ غرر و درر، واژه عرف.
9 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 50.
10 ـ اصول کافي، کتاب التوحيد، باب 1، حديث 3.
11 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 152.
12 ـ راه خداشناسي، استاد سبحاني.
13 ـ سوره اسراء، آيه 85.
14 ـ پيام قرآن، جلد 2، بحث روح.



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1699
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس دوم
توحيد فطري
فطرت در لغت به معناي سرشت يا طبيعت و در اصطلاح به معناي غريزه معنوي هر انسان مي باشد، انسان داراي دو نوع غريزه است:
1 ـ غرايز مادي که براي تامين احتياجات مادي در درون انسان نهفته است مانند حب ذات، تشنگي، گرسنگي، ترس، اميد و ...
2 ـ غرايز معنوي مانند کمال طلبي، نوع دوستي، ايثار و از خود گذشتگي، احسان و شفقت، و بالاخره وجدان اخلاقي، که اين غرايز در وجود انسان براي عبور از مرز حيوانيت و رسيدن به کمال واقعي نهاده شده است.

فطرت يا غريزه معنوي
غريزه معنوي يا فطرت يعني آنچه انسان را از خود مي يابد و نياز به فراگيري در مورد آن ندارد.
نفطرت يکي از منابع الهام بخش معرفت و شناخت است، گاهي از اين منبع شناخت به قلب نيز تعبير مي شود و با عقل که مرکز تفکر و ادراکات نظري است تفاوت روشني دارد و همه اينها شاخه هاي يکي درخت و ثمره هاي شجره مبارکه روح انسان هستند.
اين فطرت معنوي در وجود هر انساني هست فقط گاهي حجابهاي ظلماني مانع بروز آن مي شود و بعثت انبياء و آمدن امامان معصوم براي رفع اين حجابها و رشد اين فطرت الهي بوده است و گرنه هر انساني با فطرت پاک توحيدي به دنيا مي آيد. فاقم وجهک للدين حنيفا فطره الله التي فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله ذلک الدين القيم و لکن اکثر الناس لا يعلمون 1 ملتزم و پذيرا باش دين حقي که خداوند آفرينش انسانها را بر اساس آن قرار داده است که هيچ تبديل و دگرگوني در آفرينش خداوند نيست اين است دين و آيين محکم ولي اکثر مردم نمي دانند.

فطرت در روايات
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: کل مولود يولد علي الفطره حتي يکون ابواه يهود انه او ينصر انه 2 رسول خا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود هر نوزادي بر فطرت (توحيد و اسلام) متولد مي شود و اين فطرت همچنان هست تا پدر و مادر او را به آيين يهود يا نصرانيت بار آورند.
عن زراره قال سالت ابا عبداْ عليه السلام عن قول الله عزوجل فطره الله التي فطر الناس عليها قال: فطرهم جميعا علي التوحيد.3 زراره مي گويد از امام صادق عليه السلام از تفسير قول خداي عزوجل (فطره الله...) پرسيدم، حضرت فرمودند: خداوند همه را بر فطرت خداشناسي آفريد.
از امام صادق عليه السلام سوال شد مقصود از فطرت در آيه مذکور چيست؟ حضرت فرمودند: مقصود اسلام است که وقتي خداوند پيمان بر توحيد و شناسايي خود را از بشر گرفت نياز به دين را هم در وجودشان قرار داد.4
عن علي بن موسي الرضا صوالت الله عليه عن ابيه عن جده محمد بن علي بن الحسين عليهم السلام في قوله: فطره الله التي فطر الناس عليها قال هو لا اله الا الله محمد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم علي امير المومنين عليه السلام الي هينا التوحيد.5 امام رضا عليه السلام از پدرشان و ايشان از جدشان امام باقر عليه السلام نقل کرده که فرموده مقصود از (فطره الله ...) لا اله الا الله محمد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم علي امير المومنين عليه السلام است. يعني اعتقاد کامل به توحيد، باورمندي به پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و امامت و ولايت علي عليه السلام را در بر دارد.
ابو بصير از امام باقر عليه السلام نقل کرده که فرمودند منظور از آيه فاقم وجهک للدين حنيفا ولايت است. 6
در نتيجه مي بينيم هر انساني در وجود خود احساس نياز به آفريدگار مي کند و اين حالتي است که خداوند در سرشت و فطرت انسانها قرار داده است اين مساله اي است که حتي دانشمندان غير مسلمان هم به آن اعتراف کرده اند که به نمونه هايي از آن اشاره مي کنيم.

فطرت مذهبي در کلمات دانشمندان
يک عقيده و مذهب بدون استثنا در همه وجود دارد... من آنرا احساس مذهبي آفرينش نام مي گذارم... در اين مذهب انسان کوچک بودن آرزوها و هدفهاي بشري، عظمت و جلالي که در ماوراي اين امور و پديده ها نهفته است حس مي کند. (انيشتين)7
دل دلايلي دارد که عقل را به آن دسترسي نيست. (پاسکال)8 من به خوبي مي پذيرم که سرچشمه زندگي مذهبي دل است... (ويليام جيمز)9
اسلاف ما از آن موقع به درگاه خداوند سر فرود آورده بودند که حتي براي خدا نام هم نتوانسته بودند بگذارند. (ماکس مولر10)
حقيقتا چنين به نظر مي رسد که احساس عرفاني جنبشي است که از اعماق فطرت ما سرچشمه گرفته است و يک غريزه اصلي است... انسان همچنانکه به آب و اکسيژن نيازمند است يه خدا نيز محتاج است. (الکسيس کارل)11 انسان درک مي کند که احتياج به آب و غذا دارد همچنين روح ما درک مي کند که احتياج فراواني به غذاي روح دارد، اين احساس عبارت است از ديني که اولين انسان به آن هدايت شد. دليل اين مطلب اينکه: اگر بچه اي را از وحشي ترين اقوام دنيا بگيريم و او را آزاد بگذاريم که هر گونه که مي خواهد زندگي کند و حتي هيچ ديني به او تلقين نکنيم وقتي بزرگ شد و کامل گشت مشاهده مي کنيم که دنبال گمشده اي مي گردد و دائما روي اصل غريزه و انديشه فطرتش به اين طرف و آن طرف مي زند تا در مغز خود چيزي تصور کند که ما آن را عقيده يا دين مي ناميم. (سقراط حکيم)
شورش عشق تو در هيچ سري نيست که نيست منظر روي تو زيب نظري نيست که نيست
نه همين از غم تو سينه ما صد چاک است داغ تو لاله صفت، بر جگري نيست که نيست

انقطاع و ظهور فطرت
از آيات و روايات بسيار روشن مي شود که هنگام اضطرار و انقطاع از ما سوي اللهف هر انساني به خداوند قادر متعال توجه پيدا مي کند و فطرتا خود را نيازمند به آن وجود بي نياز مي بيند و اگر در هر زمان اين حالت پيدا شود انسان مي يابد که بين او و معبودش فاصله نيست.12
امير المومنين عليه السلام در تفسير کلمه (الله) مي فرمايند: هو الذي يتاله اليه عند الحوائج و الشدائد کل مخلوق عند انقطاع الرجاء من جميع من هو دونه و تقطع الاسباب من کل من سواه. خدا کسي است که هر آفريده اي به هنگام نيازها و سختيها (وقتي اميدش از غير او قطع شد و از اسباب طبيعي مايوس شد) به او پناهننده مي شود.13
شخصي به امام صادق عليه السلام عرض کرد اي فرزند رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خدا را به من معرفي کن زيرا اهل مجادله با من سخن بسيار گفته اند و مرا سرگردان کرده اند. حضرت فرمودند: آيا تا کنون کشتي سوار شده اي؟ گفت آري، فرمود: برايت اتفاق افتاده که کشتي دچار سانحه شود و در آنجا نه کشتي ديگري و نه شناگري باشد که تو را نجات دهد؟ عرض کرد آري.
حضرت فرمود: آيا در آ« هنگام احساس نمودي که هم اکنون نيز قدرتي هست که مي تواند تو را از آن ورطه هولناک نجات دهد؟ گفت آري، فرمود: همان خاست که مي تواند تو را نجات دهد آنجا که نجات دهنده اي نيست و به فرياد رسد آنجا که فريادرسي نيست.14
خداوندي که بي قرن و عديل است وجود او نه محتاج دليل است
اگر افتي به دام ابتلائي به جز او از که مي جوئي رهايي
بنابراين فطرت خداشناسي از سرمايه هاي اصيل و اساسي وجود انسان است که آينه سان حقيقت را مي نمايد. ليکن، چه بسا تيره تبليغات، تلقينات، محيط فاسد و در يک کلمه: گناه، مانع حق نمائي فطرت مي گردد. گناه، اين آينه صافي را زنگاري و غبار اندود مي کند.
ثم کان عاقبه الذين اساوا السواي ان کذبوا بايات الله و کانوا بها يستهزون سر انجام کساني که بسيار گناه کردند اين شد که نشانه هاي خدا را تکذيب و مسخره کردند.15

تمرين
1 ـ فطرت در لغت و در اصطلاح چه معنايي دارد؟
2 ـ منظور از فطرت در آيه فطره الله التي فطر الناس عليها چيست؟
3 ـ سقراط درباره فطرت توحيدي چه مي گويد؟
4 ـ امام صادق عليه السلام در جواب مردي که گفت خدا را به من معرفي کن چه فرمودند؟

1 ـ سوره روم، آيه 30.
2 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 281.
3 ـ همان منبع، صفحه 278.
4 ـ همان منبع، صفحه 278.
5 ـ همان منبع، صفحه 277.
6 ـ همان منبع، صفحه 277.
7 ـ دنيايي که من مي بينم، صفحه 53.
8 ـ سير حکمت در اروپا، صفحه 14.
9 ـ همان منبع، صفحه 321.
10 ـ مقدمه نيايش، صفحه 31.
11 ـ نيايش، صفحه 24 و 16.
12 ـ قرآن کريم، به ترتيب آيات 12، 11، 65، 33 و 32 از سوره هاي يونس، زمر، عنکبوت، روم و لقمان.
13 ـ ميزان الحکمه، واژه صانع.
14 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 41.
15 ـ سوره روم، آيه 10



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1508
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

آموزش عقايد

درس اول
اهميت مباحث اعتقادي
اهميت و ارزش هر علمي بستگي به موضوع آن دارد و در ميان تمام علوم علم اعتقادات شريف ترين و با ارزش ترين موضوع را دارد.
اساس و زير بناي تمام حرکات مادي و معنوي هر انساني اصول عقايد اوست که اگر سالم و صحيح، قوي و بي عيب باشد اعمال و حرکات، افکار و بينش هاي مختلف او صحيح و شايسته خواهد بود.
بنابراين کيفيت و کميت توجه هر انساني به فروع دين (که برنامه هاي عملي اسلام است) بستگي به ميزان اعتقاد وي به اصول دين دارد. از طرف ديگر در ميان اصول اعتقادي مساله خداشناسي از اهميت و شرف خاصي برخوردار است، زيرا اساس و ريشه همه مسائل عقيدتي و هسته مرکزي تمام افکار جهان بيني انسان موحد، خداشناسي اوست.
قال الصادق عليه السلام: لو يعلم الناس ما في فضل معرفه الله ما مدوا اعينهم الي ما متع به الاعداء من زهره الحياه الدنيا و نعيمها و کانت دنيا هم اقل عندهم مما يطئونه بارجلهم (اگر مردم مي دانستند که شناخت خدا چقدر با ارزش است به شکوفه هاي رنگين دنيا چشم نمي دوختند و دنيا نزد آنان بي ارزشتر از خاک بود)1
با اين مقدمه کوتاه اهميت بحث در اصول عقايد به ويژه اصل توحيد را آغاز کنيم فوايد و نتايج اعتقاد به دين را بيان مي کنيم.

آثار اعتقاد به دين
1 ـ دين به زندگي محتوي مي دهد، اگر دين را از زندگي جدا کنيم جز پوچي و سرگرداني و تکرار، چيزي نمي يابيم.
2 ـ دين رفع تحير مي کند، تحير ازاينکه: کجا بودم ـ کجا هستم ـ براي چه هستم ـ به کجا ميروم. قال علي عليه السلام: رحم الله امرء علم من اين و في اين والي اين. حضرت علي عليه السلام فرموده: خداوند رحمت کند کسي را که بداند کجا بوده و کجا هستو کجا خواهد رفت.
3 ـ انسان ذاتا تشنه و عاشق کمال است و تنها دين است که انسان را به کمال واقعي هدايت مي کند. قال الباقر عليه السلام عليه السلام: الکمال کل الکمال التفقه في الدين و الصبر علي النائبه و تقدير المعيشه امام باقر عليه السلام فرمود: کمال کامل در بصيرت در دين و صبر بر مشکلات و اقتصاد و امور زندگي است.2
4 ـ آرامش رواني تنها در پناه دين است، انسان فاقد دين هميشه همراه با اضطراب، ترس، ناراحتي، پريشاني و سرگرداني مي باشد. اگر توجهي به آمارهاي جهاني کنيم بيشترين بيماريهاي رواني و عصبي در جامعه هايي است که در آنها از دين خبري نيست. الذين آمنوا و لم يلبسوا ايمانهم بظلم اولئک لهم الامن و هم مهتدون آنها که ايمان آوردند خود را با ستم آلوده نکردند آرامش و امنيت براي آنهاست و آنها ره يافتگانند.3
5 ـ تلاش و اميد در پناه دين، آنگاه که حوادث سخت و پيچيده در زندگي انسان رخ مي دهد و همه درها را به روي خود بسته مي بيند و در برابر مشکلات احساس ضعف و ناتواني مي کند تنها ايمان به مبدا و معاد است که به ياري او شتافته و به او نيرو مي دهد و دراين هنگام مي فهمد که تنها نيست و تکيه گاهي بزرگ دارد، پس با عشق و اميد به تلاش و کوشش ادامه مي دهد و بر سختيها چيره مي شود. بنابراين ايمان به مبدا و معاد تکيه گاه بزرگي براي انسان و مايه استقامت و پايمردي اوست و از همين رو رسول گرامي اسلام مي فرمايد: المومن کالجبل الراسخ لاتحرکه العواصف مومن همانند کوه استوار است که او را بادهاي سخت حرکت نمي دهد. چند حديث از حضرت علي عليه السلام در فوايد دين 4
1 ـ الدين اقوي عماد دين قوي ترين تکيه گاه است.
2 ـ صيانه المرء علي قدر ديانته حفظ شدن انسان به مقدار ديانت اوست.
3 ـ الدين افضل مطلوب دين بهترين طلب شده است.
4 ـ اجعل الدين کهفک دين را پناهگاه خودت قرار ده.
5 ـ الدين يصد عن المحارم دين انسان را از گناهان باز مي دارد.
6 ـ سبب الورع صحه الدين درستي دين باعث پرهيزکاري است.
7 ـ يسير الدين خير من کثير الدنيا مقدار کمي از دين، از دنياي فراوان بهتر است.
8 ـ من رزق الدين فقد رزق خير الدنيا و الاخره به هر کس دين روزي شد همانا خير دنيا و آخرت داده شده است.
9 ـ الدين نور دين نور است.
10 ـ نعم القرين الدين دين همراه خوبي است.
دين و تامين عدالت اجتماعي حقيقتا قلم و بيان از تبيين آثار شناخت خداوند و نقش آن در زندگي فردي اجتماعي انسان ناتوان است و اگر انسان ارزش اين شناخت را به درستي بداند به هيچ چيزي جز آن نمي انديشد.
از امام رضا عليه السلام پرسيدند فلسفه عقيده به خدا و پيغمبران و امامان و آنچه از جانب او آمده چيست؟ حضرت فرمودند: لعلل کثيره منها ان من لم يقر بالله عزوجل لم يجتنب معاصيه و لم ينته عن ارتکاب الکبائر و لم يراقب احدا فيما يشتهي و يستلذ من الفساد والظلم....5، علتهاي بسياري دارد يکي از آنها اين است که کسي که معتقد به خدا نيست از گناهان اجتناب نمي کند و مرتکب معصيتهاي بزرگ مي شود و در انجام هر ظلم و فسادي که برايش لذت بخش است از هيچ کسي حساب نمي برد. طبيعي است کسي که اعتقاد به خدا و قيامت نداردف عدالت ـ برابري ـ ايثار ـ از خود گذشتگي و بطور کلي همه مسائل اخلاقي از نظر او پوچ و بي محتوي و خالي از مفهوم است، براي چنين فردي فرقي بين ظالم و عادل ـ نيکوکار و جنايتکار نيست زيرا در نظر او همه با مرگ به يک نقطه مساوي مي رسند، پس چه چيزي مي تواند مانع اين انسان از فساد و هوسراني باشد؟ در نتيجه اعتقاد به خدا و قيامت باعث مي شود انسان خود را در برابر هر حرکتي مسئول بداند، انسان معتقد باور دارد که کوچک ترين عمل زشت و زيباي او حساب دارد. فمن يعمل مثقال ذره خيرا يره و من يعمل مثقال ذره شرا يره 6 هر کس به اندازه ذره اي خوبي يا بدي کند آنرا خواهد ديد.
اين اعتقاد زمينه ساز عدالت اجتماعي است اينجاست که بايدها و نبايدهاي اخلاقي معنا پيدا مي کند و معتقدين به دين انسانهايي ايثارگر ـ متقي و پرهيزکار ـ جدي و کوشا خواهند بود. چرا بسياري از مسلمانان به نتايج فوق نرسيده اند؟
پس از بيان مباحث گذشته و نتايج و فوايدي که براي دين و اعتقاد به آن بيان کرديم اين سوال مطرح مي شود که اگر دين به زندگي محتوي مي دهد و انسان را از تحير و سرگرداني نجات مي دهد و سبب کمال و سعادت است و اگر دين موجب آرامش و زمينه ساز عدالت اجتماعي است پس چرا بيشتر مسلمانان به اين نتايج نرسيده اند؟! جواب اين سوال را با روايتي از امير المومنين عليه السلام بيان مي کنيم که فرمودند: الايمان اقرار باللسان و معرفه بالقلب و عمل بالجوارح7، ايمان اقرار به زبان و شناخت قلبي و عمل با اعضا و جوارح است.
روشن است که دين و ايمان اغلب مسلمانان از مرحله اول تجاوز نکرده و در نتيجه ايمان زباني بدون معرفت و بدون عمل اثر و فايده اي ندارد و به فرمايش امام صادق عليه السلام: لا معرفه الا بالعمل فمن عرف دلته المعرفه علي العمل و من لم يعمل فلا معرفه له، شناخت و معرفت نيست مگر با عمل و هر کس معرفت پيدا کرد به عمل راهنمائي مي شود پس هر کس عمل ندارد معرفت ندارد8.
در نتيجه آن فوايد و آثار هنگامي ظاهر مي شود که ايمان به قلب رسيده و از قلب بوسيله عمل در جوارح و اعضا ظاهر شود.

تمرين
1 ـ چرا بحث در اصول دين اهميت دارد؟
2 ـ آثار اعتقاد به دين را بطور فشرده بيان کنيد؟
3 ـ فلسفه به خدا و پيامبران و امامان چيست؟
4 ـ چرا جوامع مذهبي به آثار و فوايد دين نرسيده اند؟

1 ـ وافي، جلد 10، صفحه 42.
2 ـ منتهي الامال، کلمات امام باقر عليه السلام.
3 ـ سوره انعام، آيه 82.
4 ـ غرر و درر، جلد 7، واژه دين.
5 ـ ميزان الحکمه، واژه معرفت.
6 ـ سوره زلزال، آيه 7 و 8.
7 ـ بحار الانوار، جلد 69، صفحه 68.
8 ـ اصول کافي، باب کسي که ندانسته عمل کند (حديث دوم).















فطرت در لغت به معناي سرشت يا طبيعت و در اصطلاح به معناي



:: موضوعات مرتبط: عقاید , چهل درس عقاید , ,
:: بازدید از این مطلب : 1813
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393




درس سوم
نشانه هاي خداوند در وجود انسان
سنريهم آياتنا في الافاق و في انفسهم حتي يتبين لهم انه الحق.1
ما نشانه هاي خود را در سراسر جهان و در وجود خود انسانها به آنها نشان مي دهيم تا بدانند او بر حق است. و في خلقکم و ما يبث من دابه آيات لقوم يوقنون. 2
و در آفرينش شما و جنبندگاني که همه جا منتشرند نشانه هائي است براي گروهي که اهل يقين اند. و من آياته ان خلقکم من تراب تم اذا انتم بشر تنتشرون. 3
و از نشانه هاي خداوند اين است که شما را زا خاک آفريد سپس انسان شديد و در روي زمين پراکنده شديد. با اينکه دانشمندان دانشهاي گوناگوني را فرا گرفته اند و در زمينه هاي مختلف سرگرم تحقيق و بررسي هستند ولي خود انسان به صورت يک موجود ناشناخته باقي مانده است و سالياني دراز مي طلبد تا دانشمندان جهان بتوانند اين معماي بزرگ عالم هستي را گشايند و زواياي آنرا روشن سازند و شايد هيچگاه نتوانند اين کار را انجام دهند.
دکتر کارل فرانسوي پس از سالها مطالعه و بررسي بالاخره مي گويد: هنوز زيست شناسان به حقيقت اسرار بدن انسان پي نبرده اند و نام کنتابش را که در اين زمينه نوشته، اناسن موجود ناشناخته گذاشته است. و اينجاست که بايد اعتراف کنيم قبل از هر چيز وجود خود انسان نشانه اي بزرگ از عظمت خداوند است.

شناخت خويشتن
يکي از نشانه هاي مهم علم و حکمت و تدبير پروردگار آفرينش انسان است که شناخت او موجب شناخت خالق و آفريننده اش مي باشد.
قال علي عليه السلام: من عرف نفسه فقد عرفه ربه4، هر کس خودش را شناخت خدايش را شناخته است. عجبت لمن يجهل نفسه کيف يعرف ربه 5، تعجب دارم از کسي که خودش را نشناخته چگونه خدايش را مي شناسد.
من عرف نفسه فقد انتهي الي غايه کل معرفه و علم6، هر کس خودش را شناخت به تحقيق به هر شناخت و علمي رسيده است.
معرفه النفس انفع المعارف 7، شناخت نفس بهترين شناختها است.
عجبت لمن ينشد ضالته و قد اضل نفسه فلا يطلبها 8، در شگفتم از کسي که دنبال گمشده اش مي گردد در حالي که خودش را گم کرده و آنرا طلب نمي کند.
در اين بخش به گوشه اي از ابعاد وجود اين موجود اسرارآميز (انسان) اشاره مي کنيم تا بياري خدا زمينه اي براي معرفت پروردگار که آفريننده اين همه اسرار است پديد آيد.
يکي از اصحاب امام صادق عليه السلام مي گويد از هشام بن حکم (از شاگردان امام صادق) پرسيدم اگر کسي از من پرسيد چگونه خدايت را شناختي به او چه پاسخي بدهم؟ هشام گفت، مي گويم: من خداوند جل جلاله را بوسيله خودم شناختم زيرا او نزديکترين چيزها به من است، مي بينم ساختمان بدنم اجزاء مختلفي دارد که هر کدام با نظم خاصي در جاي خود قرار گرفته اند، ترکيب اين اجزاء قطعي و روشن است آفرينش آنها متين و دقيق است و انواع و اقسام نقاضي ها در آن بکار رفته است، مي بينم براي من حواس مختلف و اعضاء گوناگوني از قبيل چشم، گوش، شامه، ذائقه و لامسه ايجاد شده است و عقل همه عاقلان محال مي داند که ترکيب منظمي بدون ناظم، و نقشه دقيقي بدون نقاش بوجود آيد، از اين راه پي بردم که نظام وجودم و نقاشي هاي بدنم از اين قانون مستثني نيست و نيازمند به آفريدگار است.9
شخصي از امام رضا عليه السلام تقاضا کرد که دليل بر وجود خداوند را بيان نمايند، حضرت فرمودند: علمت ان الهذا البنيان بانيا فاقررت به، من در ساختمان وجودم نظر کردم دانستم که اين بنا بنيانگذاري دارد پس به آن اقرار کردم.10
امام صادق عليه السلام مي فمرايد تعجب از مخلوقي که مي پندارد خدا از بندگانش پنهان است در حاليکه آثار آفرينش را در وجود خود مي بيند با ترکيبي که عقلش را مبهوت و انکارش را باطل مي سازد و بجان خودم سوگند اگر در نظام آفرينش فکر مي کردند قطعا با دلائلي قانع کننده به آفريدگار جهان رهنمون مي شدند.11
ساختمان اسرار آميز بدن انسان دانشمندان براي شناساندن خصوصيات انسان علومي را پايه گذاري کرده و توانسته اند به گوشه اي از اسرار آن آگاه گردند زيرا در هر عضوي از اعضاء انسان يک جهان اسرار توحيد نهفته است اين اسرار را مي توان در امور ذيل جستجو نمود:
1 ـ ساختمان اسرار آميز سلولهاي بدن انسان: بدن انسان مانند يک ساختمان از سلولهائي تشکيل يافته که هر کدام به تنهائي موجود زنده اي است که مانند ساير جانداران زندگي، هضم، جذب، دفع و توليد دارند. در بدن يک انسان معمولي تعداد اين سلولها که مرتبا بوسيله خون و به کمک قلب تغذيه مي شوند معادل ده ميليون ميليارد مي باشد، هر يک از اين سلولها موظفند به گونه اي خاص درآيند، گاهي بصورت گوشت، گاهي به صورت پوست، گاه ميناي دندان و گاهي اشک چشم را تشکيل مي هند، طبيعي است که هر کدام غذاي خاصي مي خواهند که قلب بايد بوسيله خون به آنها برساند.
2 ـ دستگاه گوارش که آبدارخانه و آشپزخانه بدن بشمار مي رود.
3 ـ دستگاه گردش خون که سرويس سريع پخش غذاي کشور تن حساب مي شود.
4 ـ دستگاه تنفس که تصفيه خانه خون بدن انسان است.
5 ـ دستگاه مغز و اعصاب که ستاد فرماندهي کل قواي انسان است.
6 ـ گوش و چشم و بيني که شبکه آگاهي و سازمان اطلاعات مغز محسوب مي شود.
7 ـ ساير اعضاء بدن.
سازمان هر يک از اين دستگاههاي شگفت آور ما را به وجود آفريدگاري دانا و توانا راهنمائي مي کند.12
براي پي بردن و چگونگي فعاليت و فيزيولوژي هر يک از اعضاء بدن انسان هزاران دانشمند مطالعه کرده و هزاران کتاب درباره آن نوشته اند، آيا هيچکس باور مي کند که براي شناخت هر يک از اين اعضاء اين همه عقل و هوش و درايت لازم باشد اما براي ساختن آنها علم و عقلي لازم نبوده باشد؟ چگونه ممکن است پي بردن به طرز کار و فعاليت هر يک از اين اعضاء بدن انسان سالها مطالعه لازم باشد اما آفرينش آنها بدست عوامل بيشعور (طبيعت) صورت گيرد؟ کدام عقلي باور مي کند؟ آفرينش شگفت انگيز مغز مهمترين و دقيق ترين دستگاه بدن انسان مغز اوست، مغز وسيله اي براي فرماندهي قواي بدن و اداره تمام دستگاههاي وجود انسان مي باشد. مغز براي کسب اطلاعات لازم، درک احتياجات اعضاء و رساندن دستورهاي لازم به تمام بدن از رشته هاي باريکي که در سراسر بدن پخش است استفاده مي کند اين رشته ها سلسله اعصاب ناميده مي شوند.
توجه به چگونگي فعاليت اين دستگاه عظيم که در جمجمه انسان با حجمي کوچک قرار گرفته ما را به عظمت و قدرت و حکمت آفريدگار جهان رهنمون مي سازد.

روح انساني اعجوبه عالم خلقت
بعد ديگر وجود انسان روح اوست، روح از عجيب ترين و اسرار آميزترين پديده هاي عالم هستي محسوب مي گردد و عليرغم اينکه از همه چيز به ما نزديکتر است از معرفت و شناخت آن بسيار ناتوانيم، با اينکه دانشمندان تلاش و کوشش فراواني براي شناخت روح داشته و دارند ولي همچنان چهره اسرارآميز روح در پرده ابهام است. و يسئولنک عن الروح قل الروح من امر ربي و ما اوتيتم من العلم الاقليلا13، از تو درباره روح سوال مي کنند؟ بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندکي از دانش به شما داده نشده است. اين پاسخ سربسته، اشاره اي پر معني به اسرار آميز بودن اين پديده بزرگ عالم هستي است و با اين دانش کم جاي تعجب نيست که از اسرار روح آگاه نشويم، اين اعجوبه نشانه اي بزرگ از وجود خداي قادر متعال است. فعاليتهاي مختلف روح انسان ما فعاليتهاي روحي و فکري فراواني داريم، چه در بخش خود آگاه و چه در بخش ناخودآگاه که هر کدام موضوع بحث جداگانه اي هستند و در کتابهاي فراواني از آنها بحث شده است. قسمتي از اين فعاليتها به شرح زير است:
1 ـ انديشيدن: براي راهيابي به مجهولات و حل مشکلات.
2 ـ ابتکار: براي رفع نيازهاي مختلف، مقابله با حوادث گوناگون، اختراعات و اکتشافات.
3 ـ حافظه: براي نگهداري انواع معلومات که از طريق حس يا تفکر و انديشه براي انسان حاصل شده است و بعد طبقه بندي و بايگاني آنها و سپس به هنگام لزوم.
4 ـ تجزيه و تحليل مسائل: براي پيدا کردن علل و ريشه هاي حوادث از طريق جدا کردن مفاهيم ذهني از يکديگر و بعد ترکيب آنها با هم و سپس رسيدن به علل و نتايج حوادث.
5 ـ تخيل: يعني ايجاد صورتهاي ذهني که احيانا در خارج وجود ندارد بعنوان مقدمه اي براي فهم مسائل جديد.
6 ـ تصميم و اراده: براي انجام کارها، يا متوقف ساختن و يا دگرگون کردن آنها.
7 ـ محبت و دوستي، دشمني و دهها پديده ديگر که در اعمال انسان اثرات مثبت يا منفي دارد.14

تمرين:
1 ـ يک حديث از حضرت علي عليه السلام درباره معرفت نفس بنويسيد؟
2 ـ دليل هشام بن حکم براي شناخت خداوند چه بود؟
3 ـ بطور خلاصه بنويسيد بدن انسان از چه چيزهايي تشکيل يافته است؟
4 ـ خلاصه اي از فعاليتهاي روح را بيان کنيد؟

1 ـ سوره فصلت، آيه 53.
2 ـ سوره جائيه، آيه 4.
3 ـ سوره روم، آيه 20.
4 الي 8 ـ غرر و درر، واژه عرف.
9 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 50.
10 ـ اصول کافي، کتاب التوحيد، باب 1، حديث 3.
11 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 152.
12 ـ راه خداشناسي، استاد سبحاني.
13 ـ سوره اسراء، آيه 85.
14 ـ پيام قرآن، جلد 2، بحث روح.




















:: موضوعات مرتبط: عقاید , , ,
:: بازدید از این مطلب : 1358
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393


درس دوم
توحيد فطري
فطرت در لغت به معناي سرشت يا طبيعت و در اصطلاح به معناي غريزه معنوي هر انسان مي باشد، انسان داراي دو نوع غريزه است:
1 ـ غرايز مادي که براي تامين احتياجات مادي در درون انسان نهفته است مانند حب ذات، تشنگي، گرسنگي، ترس، اميد و ...
2 ـ غرايز معنوي مانند کمال طلبي، نوع دوستي، ايثار و از خود گذشتگي، احسان و شفقت، و بالاخره وجدان اخلاقي، که اين غرايز در وجود انسان براي عبور از مرز حيوانيت و رسيدن به کمال واقعي نهاده شده است.

فطرت يا غريزه معنوي
غريزه معنوي يا فطرت يعني آنچه انسان را از خود مي يابد و نياز به فراگيري در مورد آن ندارد.
نفطرت يکي از منابع الهام بخش معرفت و شناخت است، گاهي از اين منبع شناخت به قلب نيز تعبير مي شود و با عقل که مرکز تفکر و ادراکات نظري است تفاوت روشني دارد و همه اينها شاخه هاي يکي درخت و ثمره هاي شجره مبارکه روح انسان هستند.
اين فطرت معنوي در وجود هر انساني هست فقط گاهي حجابهاي ظلماني مانع بروز آن مي شود و بعثت انبياء و آمدن امامان معصوم براي رفع اين حجابها و رشد اين فطرت الهي بوده است و گرنه هر انساني با فطرت پاک توحيدي به دنيا مي آيد. فاقم وجهک للدين حنيفا فطره الله التي فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله ذلک الدين القيم و لکن اکثر الناس لا يعلمون 1 ملتزم و پذيرا باش دين حقي که خداوند آفرينش انسانها را بر اساس آن قرار داده است که هيچ تبديل و دگرگوني در آفرينش خداوند نيست اين است دين و آيين محکم ولي اکثر مردم نمي دانند.

فطرت در روايات
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: کل مولود يولد علي الفطره حتي يکون ابواه يهود انه او ينصر انه 2 رسول خا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود هر نوزادي بر فطرت (توحيد و اسلام) متولد مي شود و اين فطرت همچنان هست تا پدر و مادر او را به آيين يهود يا نصرانيت بار آورند.
عن زراره قال سالت ابا عبداْ عليه السلام عن قول الله عزوجل فطره الله التي فطر الناس عليها قال: فطرهم جميعا علي التوحيد.3 زراره مي گويد از امام صادق عليه السلام از تفسير قول خداي عزوجل (فطره الله...) پرسيدم، حضرت فرمودند: خداوند همه را بر فطرت خداشناسي آفريد.
از امام صادق عليه السلام سوال شد مقصود از فطرت در آيه مذکور چيست؟ حضرت فرمودند: مقصود اسلام است که وقتي خداوند پيمان بر توحيد و شناسايي خود را از بشر گرفت نياز به دين را هم در وجودشان قرار داد.4
عن علي بن موسي الرضا صوالت الله عليه عن ابيه عن جده محمد بن علي بن الحسين عليهم السلام في قوله: فطره الله التي فطر الناس عليها قال هو لا اله الا الله محمد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم علي امير المومنين عليه السلام الي هينا التوحيد.5 امام رضا عليه السلام از پدرشان و ايشان از جدشان امام باقر عليه السلام نقل کرده که فرموده مقصود از (فطره الله ...) لا اله الا الله محمد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم علي امير المومنين عليه السلام است. يعني اعتقاد کامل به توحيد، باورمندي به پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و امامت و ولايت علي عليه السلام را در بر دارد.
ابو بصير از امام باقر عليه السلام نقل کرده که فرمودند منظور از آيه فاقم وجهک للدين حنيفا ولايت است. 6
در نتيجه مي بينيم هر انساني در وجود خود احساس نياز به آفريدگار مي کند و اين حالتي است که خداوند در سرشت و فطرت انسانها قرار داده است اين مساله اي است که حتي دانشمندان غير مسلمان هم به آن اعتراف کرده اند که به نمونه هايي از آن اشاره مي کنيم.

فطرت مذهبي در کلمات دانشمندان
يک عقيده و مذهب بدون استثنا در همه وجود دارد... من آنرا احساس مذهبي آفرينش نام مي گذارم... در اين مذهب انسان کوچک بودن آرزوها و هدفهاي بشري، عظمت و جلالي که در ماوراي اين امور و پديده ها نهفته است حس مي کند. (انيشتين)7
دل دلايلي دارد که عقل را به آن دسترسي نيست. (پاسکال)8 من به خوبي مي پذيرم که سرچشمه زندگي مذهبي دل است... (ويليام جيمز)9
اسلاف ما از آن موقع به درگاه خداوند سر فرود آورده بودند که حتي براي خدا نام هم نتوانسته بودند بگذارند. (ماکس مولر10)
حقيقتا چنين به نظر مي رسد که احساس عرفاني جنبشي است که از اعماق فطرت ما سرچشمه گرفته است و يک غريزه اصلي است... انسان همچنانکه به آب و اکسيژن نيازمند است يه خدا نيز محتاج است. (الکسيس کارل)11 انسان درک مي کند که احتياج به آب و غذا دارد همچنين روح ما درک مي کند که احتياج فراواني به غذاي روح دارد، اين احساس عبارت است از ديني که اولين انسان به آن هدايت شد. دليل اين مطلب اينکه: اگر بچه اي را از وحشي ترين اقوام دنيا بگيريم و او را آزاد بگذاريم که هر گونه که مي خواهد زندگي کند و حتي هيچ ديني به او تلقين نکنيم وقتي بزرگ شد و کامل گشت مشاهده مي کنيم که دنبال گمشده اي مي گردد و دائما روي اصل غريزه و انديشه فطرتش به اين طرف و آن طرف مي زند تا در مغز خود چيزي تصور کند که ما آن را عقيده يا دين مي ناميم. (سقراط حکيم)
شورش عشق تو در هيچ سري نيست که نيست منظر روي تو زيب نظري نيست که نيست
نه همين از غم تو سينه ما صد چاک است داغ تو لاله صفت، بر جگري نيست که نيست

انقطاع و ظهور فطرت
از آيات و روايات بسيار روشن مي شود که هنگام اضطرار و انقطاع از ما سوي اللهف هر انساني به خداوند قادر متعال توجه پيدا مي کند و فطرتا خود را نيازمند به آن وجود بي نياز مي بيند و اگر در هر زمان اين حالت پيدا شود انسان مي يابد که بين او و معبودش فاصله نيست.12
امير المومنين عليه السلام در تفسير کلمه (الله) مي فرمايند: هو الذي يتاله اليه عند الحوائج و الشدائد کل مخلوق عند انقطاع الرجاء من جميع من هو دونه و تقطع الاسباب من کل من سواه. خدا کسي است که هر آفريده اي به هنگام نيازها و سختيها (وقتي اميدش از غير او قطع شد و از اسباب طبيعي مايوس شد) به او پناهننده مي شود.13
شخصي به امام صادق عليه السلام عرض کرد اي فرزند رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خدا را به من معرفي کن زيرا اهل مجادله با من سخن بسيار گفته اند و مرا سرگردان کرده اند. حضرت فرمودند: آيا تا کنون کشتي سوار شده اي؟ گفت آري، فرمود: برايت اتفاق افتاده که کشتي دچار سانحه شود و در آنجا نه کشتي ديگري و نه شناگري باشد که تو را نجات دهد؟ عرض کرد آري.
حضرت فرمود: آيا در آ« هنگام احساس نمودي که هم اکنون نيز قدرتي هست که مي تواند تو را از آن ورطه هولناک نجات دهد؟ گفت آري، فرمود: همان خاست که مي تواند تو را نجات دهد آنجا که نجات دهنده اي نيست و به فرياد رسد آنجا که فريادرسي نيست.14
خداوندي که بي قرن و عديل است وجود او نه محتاج دليل است
اگر افتي به دام ابتلائي به جز او از که مي جوئي رهايي
بنابراين فطرت خداشناسي از سرمايه هاي اصيل و اساسي وجود انسان است که آينه سان حقيقت را مي نمايد. ليکن، چه بسا تيره تبليغات، تلقينات، محيط فاسد و در يک کلمه: گناه، مانع حق نمائي فطرت مي گردد. گناه، اين آينه صافي را زنگاري و غبار اندود مي کند.
ثم کان عاقبه الذين اساوا السواي ان کذبوا بايات الله و کانوا بها يستهزون سر انجام کساني که بسيار گناه کردند اين شد که نشانه هاي خدا را تکذيب و مسخره کردند.15

تمرين
1 ـ فطرت در لغت و در اصطلاح چه معنايي دارد؟
2 ـ منظور از فطرت در آيه فطره الله التي فطر الناس عليها چيست؟
3 ـ سقراط درباره فطرت توحيدي چه مي گويد؟
4 ـ امام صادق عليه السلام در جواب مردي که گفت خدا را به من معرفي کن چه فرمودند؟

1 ـ سوره روم، آيه 30.
2 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 281.
3 ـ همان منبع، صفحه 278.
4 ـ همان منبع، صفحه 278.
5 ـ همان منبع، صفحه 277.
6 ـ همان منبع، صفحه 277.
7 ـ دنيايي که من مي بينم، صفحه 53.
8 ـ سير حکمت در اروپا، صفحه 14.
9 ـ همان منبع، صفحه 321.
10 ـ مقدمه نيايش، صفحه 31.
11 ـ نيايش، صفحه 24 و 16.
12 ـ قرآن کريم، به ترتيب آيات 12، 11، 65، 33 و 32 از سوره هاي يونس، زمر، عنکبوت، روم و لقمان.
13 ـ ميزان الحکمه، واژه صانع.
14 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 41.
15 ـ سوره روم، آيه 10



:: موضوعات مرتبط: عقاید , , ,
:: بازدید از این مطلب : 1597
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393

درس اول
اهميت مباحث اعتقادي
اهميت و ارزش هر علمي بستگي به موضوع آن دارد و در ميان تمام علوم علم اعتقادات شريف ترين و با ارزش ترين موضوع را دارد.
اساس و زير بناي تمام حرکات مادي و معنوي هر انساني اصول عقايد اوست که اگر سالم و صحيح، قوي و بي عيب باشد اعمال و حرکات، افکار و بينش هاي مختلف او صحيح و شايسته خواهد بود.
بنابراين کيفيت و کميت توجه هر انساني به فروع دين (که برنامه هاي عملي اسلام است) بستگي به ميزان اعتقاد وي به اصول دين دارد. از طرف ديگر در ميان اصول اعتقادي مساله خداشناسي از اهميت و شرف خاصي برخوردار است، زيرا اساس و ريشه همه مسائل عقيدتي و هسته مرکزي تمام افکار جهان بيني انسان موحد، خداشناسي اوست.
قال الصادق عليه السلام: لو يعلم الناس ما في فضل معرفه الله ما مدوا اعينهم الي ما متع به الاعداء من زهره الحياه الدنيا و نعيمها و کانت دنيا هم اقل عندهم مما يطئونه بارجلهم (اگر مردم مي دانستند که شناخت خدا چقدر با ارزش است به شکوفه هاي رنگين دنيا چشم نمي دوختند و دنيا نزد آنان بي ارزشتر از خاک بود)1
با اين مقدمه کوتاه اهميت بحث در اصول عقايد به ويژه اصل توحيد را آغاز کنيم فوايد و نتايج اعتقاد به دين را بيان مي کنيم.

آثار اعتقاد به دين
1 ـ دين به زندگي محتوي مي دهد، اگر دين را از زندگي جدا کنيم جز پوچي و سرگرداني و تکرار، چيزي نمي يابيم.
2 ـ دين رفع تحير مي کند، تحير ازاينکه: کجا بودم ـ کجا هستم ـ براي چه هستم ـ به کجا ميروم. قال علي عليه السلام: رحم الله امرء علم من اين و في اين والي اين. حضرت علي عليه السلام فرموده: خداوند رحمت کند کسي را که بداند کجا بوده و کجا هستو کجا خواهد رفت.
3 ـ انسان ذاتا تشنه و عاشق کمال است و تنها دين است که انسان را به کمال واقعي هدايت مي کند. قال الباقر عليه السلام عليه السلام: الکمال کل الکمال التفقه في الدين و الصبر علي النائبه و تقدير المعيشه امام باقر عليه السلام فرمود: کمال کامل در بصيرت در دين و صبر بر مشکلات و اقتصاد و امور زندگي است.2
4 ـ آرامش رواني تنها در پناه دين است، انسان فاقد دين هميشه همراه با اضطراب، ترس، ناراحتي، پريشاني و سرگرداني مي باشد. اگر توجهي به آمارهاي جهاني کنيم بيشترين بيماريهاي رواني و عصبي در جامعه هايي است که در آنها از دين خبري نيست. الذين آمنوا و لم يلبسوا ايمانهم بظلم اولئک لهم الامن و هم مهتدون آنها که ايمان آوردند خود را با ستم آلوده نکردند آرامش و امنيت براي آنهاست و آنها ره يافتگانند.3
5 ـ تلاش و اميد در پناه دين، آنگاه که حوادث سخت و پيچيده در زندگي انسان رخ مي دهد و همه درها را به روي خود بسته مي بيند و در برابر مشکلات احساس ضعف و ناتواني مي کند تنها ايمان به مبدا و معاد است که به ياري او شتافته و به او نيرو مي دهد و دراين هنگام مي فهمد که تنها نيست و تکيه گاهي بزرگ دارد، پس با عشق و اميد به تلاش و کوشش ادامه مي دهد و بر سختيها چيره مي شود. بنابراين ايمان به مبدا و معاد تکيه گاه بزرگي براي انسان و مايه استقامت و پايمردي اوست و از همين رو رسول گرامي اسلام مي فرمايد: المومن کالجبل الراسخ لاتحرکه العواصف مومن همانند کوه استوار است که او را بادهاي سخت حرکت نمي دهد. چند حديث از حضرت علي عليه السلام در فوايد دين 4
1 ـ الدين اقوي عماد دين قوي ترين تکيه گاه است.
2 ـ صيانه المرء علي قدر ديانته حفظ شدن انسان به مقدار ديانت اوست.
3 ـ الدين افضل مطلوب دين بهترين طلب شده است.
4 ـ اجعل الدين کهفک دين را پناهگاه خودت قرار ده.
5 ـ الدين يصد عن المحارم دين انسان را از گناهان باز مي دارد.
6 ـ سبب الورع صحه الدين درستي دين باعث پرهيزکاري است.
7 ـ يسير الدين خير من کثير الدنيا مقدار کمي از دين، از دنياي فراوان بهتر است.
8 ـ من رزق الدين فقد رزق خير الدنيا و الاخره به هر کس دين روزي شد همانا خير دنيا و آخرت داده شده است.
9 ـ الدين نور دين نور است.
10 ـ نعم القرين الدين دين همراه خوبي است.
دين و تامين عدالت اجتماعي حقيقتا قلم و بيان از تبيين آثار شناخت خداوند و نقش آن در زندگي فردي اجتماعي انسان ناتوان است و اگر انسان ارزش اين شناخت را به درستي بداند به هيچ چيزي جز آن نمي انديشد.
از امام رضا عليه السلام پرسيدند فلسفه عقيده به خدا و پيغمبران و امامان و آنچه از جانب او آمده چيست؟ حضرت فرمودند: لعلل کثيره منها ان من لم يقر بالله عزوجل لم يجتنب معاصيه و لم ينته عن ارتکاب الکبائر و لم يراقب احدا فيما يشتهي و يستلذ من الفساد والظلم....5، علتهاي بسياري دارد يکي از آنها اين است که کسي که معتقد به خدا نيست از گناهان اجتناب نمي کند و مرتکب معصيتهاي بزرگ مي شود و در انجام هر ظلم و فسادي که برايش لذت بخش است از هيچ کسي حساب نمي برد. طبيعي است کسي که اعتقاد به خدا و قيامت نداردف عدالت ـ برابري ـ ايثار ـ از خود گذشتگي و بطور کلي همه مسائل اخلاقي از نظر او پوچ و بي محتوي و خالي از مفهوم است، براي چنين فردي فرقي بين ظالم و عادل ـ نيکوکار و جنايتکار نيست زيرا در نظر او همه با مرگ به يک نقطه مساوي مي رسند، پس چه چيزي مي تواند مانع اين انسان از فساد و هوسراني باشد؟ در نتيجه اعتقاد به خدا و قيامت باعث مي شود انسان خود را در برابر هر حرکتي مسئول بداند، انسان معتقد باور دارد که کوچک ترين عمل زشت و زيباي او حساب دارد. فمن يعمل مثقال ذره خيرا يره و من يعمل مثقال ذره شرا يره 6 هر کس به اندازه ذره اي خوبي يا بدي کند آنرا خواهد ديد.
اين اعتقاد زمينه ساز عدالت اجتماعي است اينجاست که بايدها و نبايدهاي اخلاقي معنا پيدا مي کند و معتقدين به دين انسانهايي ايثارگر ـ متقي و پرهيزکار ـ جدي و کوشا خواهند بود. چرا بسياري از مسلمانان به نتايج فوق نرسيده اند؟
پس از بيان مباحث گذشته و نتايج و فوايدي که براي دين و اعتقاد به آن بيان کرديم اين سوال مطرح مي شود که اگر دين به زندگي محتوي مي دهد و انسان را از تحير و سرگرداني نجات مي دهد و سبب کمال و سعادت است و اگر دين موجب آرامش و زمينه ساز عدالت اجتماعي است پس چرا بيشتر مسلمانان به اين نتايج نرسيده اند؟! جواب اين سوال را با روايتي از امير المومنين عليه السلام بيان مي کنيم که فرمودند: الايمان اقرار باللسان و معرفه بالقلب و عمل بالجوارح7، ايمان اقرار به زبان و شناخت قلبي و عمل با اعضا و جوارح است.
روشن است که دين و ايمان اغلب مسلمانان از مرحله اول تجاوز نکرده و در نتيجه ايمان زباني بدون معرفت و بدون عمل اثر و فايده اي ندارد و به فرمايش امام صادق عليه السلام: لا معرفه الا بالعمل فمن عرف دلته المعرفه علي العمل و من لم يعمل فلا معرفه له، شناخت و معرفت نيست مگر با عمل و هر کس معرفت پيدا کرد به عمل راهنمائي مي شود پس هر کس عمل ندارد معرفت ندارد8.
در نتيجه آن فوايد و آثار هنگامي ظاهر مي شود که ايمان به قلب رسيده و از قلب بوسيله عمل در جوارح و اعضا ظاهر شود.

تمرين
1 ـ چرا بحث در اصول دين اهميت دارد؟
2 ـ آثار اعتقاد به دين را بطور فشرده بيان کنيد؟
3 ـ فلسفه به خدا و پيامبران و امامان چيست؟
4 ـ چرا جوامع مذهبي به آثار و فوايد دين نرسيده اند؟

1 ـ وافي، جلد 10، صفحه 42.
2 ـ منتهي الامال، کلمات امام باقر عليه السلام.
3 ـ سوره انعام، آيه 82.
4 ـ غرر و درر، جلد 7، واژه دين.
5 ـ ميزان الحکمه، واژه معرفت.
6 ـ سوره زلزال، آيه 7 و 8.
7 ـ بحار الانوار، جلد 69، صفحه 68.
8 ـ اصول کافي، باب کسي که ندانسته عمل کند (حديث دوم)



:: موضوعات مرتبط: عقاید , , ,
:: بازدید از این مطلب : 1542
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : موعظه
ت : شنبه 7 تير 1393
می توانید دیدگاه خود را بنویسید

<-CommentAvator->
<-CommentAuthor-> در تاریخ : <-CommentDate-> - - گفته است :
<-CommentContent->

<-CommentPage->

(function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','//www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-52170159-2', 'auto'); ga('send', 'pageview');